بزرگنمايي:

آریا بانو - تجربه سال‌ها مبارزه با انواع مواد مخدر هرچند هزینه‌های غیرقابل جبران مادی و معنوی برای ایران ایجاد کرده اما ما را به یکی از کشورهای جهان تبدیل کرده است که شناخت دقیقی از تحولات و جزئیات این بلای انسان‌ساز دارد. یکی از مهمترین مسائل درباره مواد مخدر نقطه شروع درگیری افراد با آن است، اینکه چگونه آدم‌ها با وجود این همه تبلیغات علیه مخدرها در تور آن گیر می‌افتند و شاید زندگی عادی را از دست بدهند.
میان موضوعات مربوط به آسیب‌های اجتماعی شاید حساسیت هیچ موضوعی به مخدرها نرسد، برای همین سراغ محمد مهدی اسماعیلی مدیرکل فرهنگ و پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر رفتیم تا اطلاعات دقیق‌تری درباره گروه‌های در معرض مواد مخدر و باقی داستان‌ها پیدا کنیم.
ایران سال‌ها درگیر مبارزه با مواد مخدر بوده، هزینه مادی و معنوی زیادی هم برای این کار دادیم، همیشه در بحث‌های مربوط به پیشگیری مسائلی کلی مطرح می‌شود و به نظر نتایجی هم که معمولاً گرفته می‌شود با واقعیت‌ها فاصله دارد. شما با توجه به تجربه و اطلاعاتی که در اختیار دارید کدام گروه‌های اجتماعی را در برابر مواد مخدر آسیب پذیر تر می‌دانید؟
دسته‌بندی را نمی‌توانم به صورت دقیق بیان کنم که چه گروه‌های مشخصی هستند. با آمدن ماده گل که همان ماریجوآنا یا مشتقات حشیش است و با تبلیغاتی که درباره این ماده انجام شده که گل اعتیادآور نیست، باعث شده مصرف این مواد افزایش یابد. برخی تصور می‌کنند گل همانند سیگار است و حتی یک باور غلطی ایجاد شده که گل از سیگار کم ضررتر است.
این تبلیغات درست نیست. کشورهایی که در دنیا نسبت به آزادسازی مصرف ماریجوآنا اقدام کردند. البته این سیاست گذاری که در کشورها انجام می‌شود، هر کشوری سازوکار خود را دارد ولی من این مسئله را یادآوری می‌کنم که ماده گل که در ایران وجود دارد آسیب‌زایی که ایجاد می‌کند چند برابر ماریجوآنا در کشورهای دیگر است چون هم گیاه در ایران قوی‌تر است و هم با استفاده از برخی از موادی که استفاده می‌کنند این ماده را غلیظ می‌کنند و شدت اعتیاد بالاتر می‌شود.
می‌توان گفت حالت تراریخته است؟
این مسئله باید در آزمایشگاه‌ها مشخص شود ولی ثابت شده که اثر سمی که در ماده گل در ایران چند برابر آن چیزی است که در کشورهایی دیگر استفاده می‌شود.
کدام گروه‌ها بیشتر در معرض آسیب هستند؟
به صورت کلی مهم‌ترین گروه هدف قاچاقچیان فردی است که بصورت دائمی مشتری باشد و بهترین فرد نوجوانان و جوانان هستند که تا سال‌های سال بتواند مشتری آنها باشد. بر همین مبنا آنها را راحت‌تر می‌توان قانع کرد و راحت‌تر درگیر این مواد کنند. با توجه به مشکلاتی که پیش‌روی این افراد است، برای ما مهم‌ترین گروه هدف جوانان و نوجوانان است که با آموزش‌های مهارت زندگی، مهارت جرأت مندی که معروف به مهارت «نه گفتن است» آماده کنیم.
خب حتماً حرف زدن با این گروه به دلایل مختلف حساسیت زیادی دارد، شما روی چه نکاتی دست می‌گذارید تا نتیجه‌بخش باشد؟
باید پیام‌هایی را منتقل کنیم که لذت مواد مخدر آنی است ولی چون بدن انسان در شرایطی است که به سرعت خود را با آن ماده جدید تطبیق می‌دهد و لذت را کاهش می‌دهد و در مصرف‌های بعدی باید دوز مصرف را افزایش دهند و این امر سبب می‌شود مواد وارد شده به بدن بیشتر شود و لذت کمتر شود و این آسیب‌های جسمی را افزایش می‌دهد که به دندان، ریه، قلب و غیره آسیب وارد می‌کند و بسیاری از مواد سلول‌های مغزی را تخریب می‌کند به حدی که برخی از تخریب‌ها امکان جایگزینی ندارد چون تنها جایی که سلول‌های جدید تولید نمی‌کند مغز است.
آسیب‌هایی که ماده مخدر شیشه به مغز وارد می‌کند و تخریب سلول‌های مغزی که سبب می‌شود ترمیم نمی‌شود و برخی از مصرف‌کنندگان شیشه به جنون می‌رسند و شاید بعداً موادی مصرف نکنند ولی آن جنون را همراه خود دارند و دچار بیماری‌های روانی شدیدی می‌شوند که نیاز به بستری دارد.
پیشگیری در حوزه مواد مخدر صنعتی راحت تر است یا سنتی؟
پیشگیری صنعتی و سنتی ندارد. تفکیک صنعتی و سنتی در حوزه درمان است.
مطالبی که برای جامعه هدف تهیه می‌کنید به یک صورت است؟
بله. البته به تناسب مواد جدیدی که وارد می‌شود ما توضیحات درباره آن را داریم. یکی از آیتم‌هایی که در حوزه پیشگیری داریم عوارض مصرف مواد است که برای مخاطب توضیح داده می‌شود. عوارض مصرف مواد سنتی با عوارض مصرف مواد صنعتی و شیمیایی جدید متفاوت است.
درباره ترک اعتیاد چه نتایجی به دست آوردید؟
ترک اعتیاد کار سختی است و در بهترین حالت ده درصد از افرادی که فرآیند درمان را شروع می‌کنند، توفیق حاصل می‌شود و 90 درصد افراد دوباره عود می‌کنند به جهت شرایطی که مواد مخدر دارد و در بدن ایجاد می‌کند. عودکنندگی بالایی در مواد مخدر وجود دارد و علی رغم زحمات زیادی که در حوزه مواد مخدر و درمان صورت می‌گیرد توفیق ما حدود ده درصد است.
اگر در حوزه پیشگیری عوارض مصرف مواد را عنوان می‌کنیم، عوارضی که مواد سنتی دارند یکسری عوارض است که آسیب به بدن وارد می‌کنند و عوارض مصرف مواد صنعتی یکسری مواد دیگر است که برخی از این آسیب‌ها به شدت جبران ناپذیر است و مخصوصاً در باره مصرف شیشه دچار برخی از جنون‌ها می‌شود چون بخشی از مغز تخریب می‌شود.