بزرگنمايي:

آریا بانو - محمد فقیری در گفت وگو با ایسنا، در این باره اظهار کرد: صلاحیت معلمی به زبانی ساده یعنی اینکه معلم تجربه، توانایی و مهارت لازم را برای انجام شغل معلمی کسب کرده باشد و در حیطه های شناختی، عاطفی و حسی حرکتی از رشد کافی برخوردار بوده و بتواند این سه زمینه را در دانش آموزان پرورش دهد.
وی افزود: به عنوان مثال حیطه رشد شناختی سطوح مختلف هرم بلوم را شامل می شود که عبارتند از دانش یعنی معلم اطلاعات، مفاهیم و مقولات لازم در زمینه علمی خود را بشناسد یعنی بر دانش مفهومی و محتوایی کتاب تسلط داشته باشد، از نظریه ها و روش های یاددهی یادگیری و جغرافیای آموزشی آگاهی داشته باشد. دوم درک و فهم است یعنی معلمی را خوب تجربه کرده باشد و قادر انتقال مطالب بوده و ایجاد زمینه یادگیری را فراهم کند.
این استاد دانشگاه فرهنگیان ادامه داد: سوم کاربرد است یعنی بتواند از دانش خود استفاده کند و زمینه کاربرد دانش را برای دانش آموزان ایجاد کند. سطح چهارم تحلیل است به این معنا که روابط و مناسبات مواد و مهارت های درسی خود را به خوبی بشناسد و ارتباطات آنها را به خوبی تحلیل کند. سطح پنجم ترکیب است یعنی از نوآوری و خلاقیت لازم برخوردار باشد و بتواند این توانایی را در دانش آموزان نیز ایجاد کند. سطح ششم نیز ارزیابی است به این معنا که از قدرت محاسبه و سنجش کافی برخوردار بوده و این قدرت را در دانش آموزان نیز به وجود آورد.
فقیری با بیان اینکه معلم به طور کلی باید از سطوح بالای هرم بلوم برخوردار باشد و بتواند این سطوح را در مواد درسی پیدا کند و در یادگیری به کار گیرد، درباره ضرورت ایجاد نظام سنجش صلاحیت حرفه ای معلمان گفت: ایجاد چنین نظامی برای تمیز معلمان و تقویت افراد ضعیف تر ضرورت بسیاری دارد. طبیعی است اگر جامعه ای بخواهد به توسعه دست پیدا کند، باید معلمانی قوی داشته باشد. هر شغلی دارای شاخص هایی است که کفایت و صلاحیت افراد را در آن زمینه تعیین می کند و این ویژگی در معلمان از اهمیت بیشتری برخوردار است.
وی در پاسخ به اینکه آیا طرح رتبه بندی معلمان از حیث علمی و حرفه ای قابل دفاع است؟ گفت: به هر حال رتبه بندی یک ایده نو در آموزش و پرورش ما است؛ حتما کم و کاستی هایی دارد و باید درباره آن به نظریه پردازی و نظریه ورزی بپردازیم. یعنی گفت و گو کنیم و به نقشه عملی برسیم. باید چارچوب مشخصی داشته باشد، شاخص های آن معلوم باشد، روایی محتوایی و مهارتی داشته باشد، پایایی آن در سطح جهانی سنجیده شده باشد، مکانیکی و ابزاری نباشد، باری به هر جهت تهیه نشده باشد و به طور کلی علمی و روشمند باشد.
فقیری درباره مهارت های پایه و پیشرفته معلمی نیز گفت: در دانشگاه فرهنگیان که مرکز مهم تربیت معلم ایران در حال حاضر است مهارت های پایه عبارتند از مشاهده، توصیف، بازاندیشی، روایت پژوهی، کدگذاری و گزارش نویسی. این مهارت ها در ترم ششم و هفتم کارشناسی مورد توجه قرار می گیرد و تقریبا در هر سال به سه مهارت پرداخته می شود. قابل ذکر است که به این دو دوره کارورزی 1 و 2 گفته می شود.
وی ادامه داد: مهارت های پیشرفته ای که در کارورزی 3 و 4 مورد توجه قرار می گیرد نیز عبارتند از طراحی آموزشی، تدریس آزمایشی و عملی، درس پژوهی، کنش پژوهی و اقدام پژوهی. در دوره کارآموزی ماده 28 نیز به درس های آموزش پژوهی، مدیریت کلاس علاوه بر برخی از مهارت های پایه و پیشرفته پرداخته می شود. در دوره های ضمن خدمت نیز نظارت بالینی به طور خاص مورد توجه قرار می گیرد گرچه به برخی از مهارت های دیگر مانند طراحی آموزشی، درس پژوهی و اقدام پژوهی نیز پرداخته می شود.
مشکل اصلی معلمان در مهارت های پایه نویسندگی و گزارش نویسی
بعد از دانش آموختگی نه می خوانیم، نه می نویسیم و نه تمایلی به فکر کردن داریم
وی درباره اینکه برگزاری دوره های ضمن خدمت تا چه میزان به ارتقای مهارت های معلمی کمک می کند اظهار کرد: در دوره های ضمن خدمت بیشتر به مهارت های پیشرفته پرداخته می شود در حالی که مشکل اصلی معلمان در مهارت های پایه مثل نویسندگی و گزارش نویسی است. مشکل اصلی در کشور ما خواندن، نوشتن و فکر کردن است؛ آموزش و پرورش و دانشگاه به ما این سه مهارت شناختی را آموزش نداده است و ما بعد از دانش آموختگی نه می خوانیم، نه می نویسیم و نه تمایلی به فکر کردن داریم.
این استاد دانشگاه فرهنگیان با تاکید بر اینکه ما تا نوشتن یاد نگیریم نمی توانیم مهارت های پایه و پیشرفته معلمی را انجام دهیم و در نتیجه به صلاحیت های لازم در این حوزه دست یابیم گفت: دیگر اینکه باید کشف و کنجکاوی در ما ایجاد شود و به مهارت های تفکر سطوح بالای هرم بلوم دست پیدا کنیم و برای آن شاخص، گویه و پرسشنامه داشته باشیم. بعد زمینه آموزش آنها را فراهم آوریم و به آموزش درست و جدی همت بورزیم.
وی افزود: معتقدم باید اصلاحات و تغییرات زیر در نظام صلاحیت سنجش معلمان لحاظ شود: نخست آنکه همه معلمان باید از توانایی نسبی برای نویسندگی برخوردار باشند و تا حدودی نوشتن علمی و خلاق را از یکدیگر تمییز دهند. دوم آنکه همه معلمان باید در تمام جنبه های زندگی به سطوح بالای تفکر در هرم بلوم مثل کاربرد، تحلیل، ترکیب و ارزیابی دست یابند. سوم همه معلمان باید دوره های نظری و عملی صلاحیت حرفه ای را طی کنند و ارزشیابی این دوره ها باید ترکیبی (کیفی و کمّی) باشد.
فقیری ادامه داد: همچنین باید دوره ها مکانیکی و بر مبنای نظام حافظه محور و حجم گرا برگزار نشود. دوره های ضمن خدمت به خواندن یک کتاب و آزمون تستی منحصر نشود. بازاندیشی یا تأمل و الگوهای مختلف آن محور اصلی پرورش معلم فکور قرار گیرد. به انواع هوش های زبانی، روایی، میان فردی، تحلیلی، اجتماعی، هیجانی، ریاضی منطقی، هستی گرا، وجودی و ... توجه شود و برای آنها پرسشنامه، سنجه و میزان تهیه شود. از تجارب کشورهای دیگر به جا و متناسب استفاده شود. تغییری بنیادین در رویکرد حافظه محور و کمیت گرا در آموزش و پرورش صورت گیرد.
این استاد دانشگاه فرهنگیان در پاسخ به اینکه آیا این حجم از اصلاحات در آموزش و پرورش عملیاتی است عنوان کرد: فکر نمی کنم عملی باشد و تا به حال خیلی کم محقق شده است. ما 20 سال است که روی درس پژوهی و اقدام پژوهی کار می کنیم، چند سال است نظارت بالینی را مطرح کرده ایم، طرح درس ملی را نوشته ایم، اما به جایی نرسیده ایم و با این روال در آینده نیز به جایی نخواهیم رسید. در آموزش عالی کشور نیز وضع به همین منوال است و دلیل اصلی وجود رویکرد مکانیکی در آموزش و ناتوانی در نوشتن و بازاندیشی (Writing & Reflection) است.
وی تاکید کرد: هر وقت توانستید برای پرورش انواع مختلف هوش برنامه جامعی طرح ریزی کنید، نوشتن را به عنوان نیاز اساسی معلمان عملی سازید، فکر کردن با به امری عینی و روزمره در آورید، آن وقت می توانید معلمانی با صلاحیت حرفه ای مناسب تربیت کنید.
فقیری افزود: در این راستا باید برای مهارت نوشتن برنامه ریزی خاص صورت گیرد و حتی ملاک اصلی ورود به دانشگاه باشد؛ مثلا در کنکور ضریب 4 داشته باشد. در اکثر کشورهای جهان، یکی از شرایط ورود به دانشگاه نوشتن خلاق است. انواع هوش که در برنامۀ «شهاب» نیز مورد توجه است، جدی تلقی شود و مثلاً در امتحانات تیزهوشان به همه انواع آن پرداخته شود. همچنین باید داستان و داستان علمی (Science fiction) پشتوانه آموزش قرار گیرد، تغییر پاردایم جدی در آموزش اتفاق بیفتد و تنها به مطالب خشک و خسته کننده کتاب های درسی بسنده نشود.
انتهای پیام