آریا بانو - سندرم فرگولی یا توهم دوگانگی
توهم فرگولی (Fregoli) یا توهم دوگانگی یک اختلال نادر است که در آن یک شخص بر یک اعتقاد توهمی باور دارد که اشخاص مختلف در واقع یک شخص هستند که تغییر چهره داده اند. سندرم فرگولی امکان دارد به یک ضایعه مغزیارتباط داشته باشد و اغلب از یک طبیعت پارانوئیدی است چرا‌که شخص متوهم فکر می کند، به وسیله فردی که تغییر قیافه می دهد، مورد اذیت و آزار قرار می گیرد.
سندرم فرگولی یا توهم دوگانگی چیست؟
هذیان فرگولی ، نقطه مقابل هذیانِ کاپگراس است؛ یعنی به جای شناخت صورت و عدم شناخت فردی که پشت این چهره قرار دارد، در فرگولی شخص نمی تواند صورتی که می بیند را تشخیص دهد، ولی نقابی که به چهره زده را می شناسد.
به زبان ساده تر، بیماری که دچار توهم فرگولی است اعتقاد دارد یک غریبه یا جمعی از اشخاص بیگانه در واقع کسی است که وی می شناسد ولی آن شخص تغییر قیافه داده و در لباس مبدل ظاهر شده است. یعنی در واقع آن ها یک نفر هستند که تغییر چهره داده اند.
هنگامی که شمار این توهمات زیاد و به صورت سریالی برای شخص تکرار میشوند ، زندگی از وضعیت طبیعی خارج شده و بسیار دشوار و مشکل خواهد گردید برای این که شخص دایما دچار توهم و بدبینی است و افکار منفی زیادی خواهد داشت. فردی که دچار سندرم فرگولی است امکان دارد مکان ها ، اشیاء و حوادث را به گونه اشتباه به یاد بیاورد.
نام این بیماری از یک هنرپیشه ایتالیایی موسوم به لئوپارد فرگولی گرفته شده است که ابتکار و مهارت او در تغییر دائمی چهره اش زبانزد خاص و عام بود.

نشانه ها و علایم توهم فرگولی:
- هذیان
- عیب در حافظه بصری
- عیب در نظارت بر خویش( self monitoring)
- مشکل خودآگاهی
- توهم
- مشکل در عملکرد اجرایی ( deficit executive functions)
- نقص در انعطاف پذیری شناختی
- سابقه تشنج
- فعالیت های صرع زا

دلایل ایجاد توهم فرگولی
درمان با داروی لوودوپا
داروی لوودوپا که همینطور بعنوان L- DOPA شناخته می شود، شامل بیش از چندین کاتکول آمین، به خصوص دوپامین، اپی نفرین و نوراپی نفرین است. از این دارو برای درمان پارکینسون و دیستونی پاسخ دهنده به دوپا( بیماری سگاوا segawa disease) استفاده می شود.
پژوهش های بالینی نشان داده است که استفاده از لوودوپا میتواند منجر به خیالات بصری شود. در اکثر بیماران، هذیان، کم تر و خاموش تر از توهم است. با استفاده طولانی مدت از لوودوپا، توهمات تمام توجه مریض را بخود معطوف می کند. در مطالعه های تجربی، زمانی که غلظت لوودوپا کاهش می یابد، میزان گزارش توهمات هم کاهش می یابد. در واقع این نتیجه به دست آمده است که عارضه های مربوط به داروهای ضد پارکینسونی یکی از دلایل اصلی سندرم فرگولی است.

اسیب های مغزی
اسیب به لوب فرونتال راست و تمپوروپریتال چپ( temporoparietal left) می تواند باعث ایجاد توهم فرگولی شود.
تحقیقات انجام شده به وسیله فینبرگ( Feinberg) نشان داده است که نقص قابل توجه در عملکرد اجرایی و حافظه، به دنبال اسیب در منطقه های راست و چپ تمپوروپریتال ایجاد می شود. تست های انجام شده در بیماران مبتلا به اسیب مغزی نشان می دهد که توانایی توجه و سرعت پردازش اطلاعات معمولی، طبیعی است.
بیشترین یافته ها از نتایج آزمایشات فینبرگ بیانگر این است که در بیماران با اسیب مغزی، فرآیند بازیابی حافظه دچار بیشترین اسیب می شود. وی متوجه گردید، این بیماران جواب های اشتباه که از نظر معنایی مرتبط بودند را انتخاب می کنند( به عنوان مثال انتخاب سبزی بجای میوه). مسأله مهم تر این بود که نتایج حافظه ی بصری نشان می دهد، ناتوانی جدّی در تجدید خاطره ی بصری وجود دارد.
در کل مطالعه ها نشان می دهد که بیماران با اسیب مغزی، مشکل جدّی در فعالیت های اجرایی مانند نظارت بر خویش، انعطاف پذیری ذهنی و دلیل اجتماعی دارند. همچنین نتایج ازمایش های فینبرگ نشان می دهد، بیماران در پردازش دقیق اطلاعات و جزئیات خطاهای زیادی دارند.
همینطور تست های گزینشی توجه شنیداری هم انجام گردید، و بیماران با اسیب مغزی خطاهای بیشتری داشتند، این بدان معناست که این اشخاص در ایجاد مهار و پاسخ های تنظیمی دارای نقص بودند. بنظر میرسد اختلال عملکرد اجرایی برای تشخیص فردی با توهم فرگولی ضروری است.
اسیب به جایروس فوزیفورم
مطالعه ها نشان داده است که وجود ضایعات در لوب تمپورال راست و جایروس فیزیفورم امکان دارد با سندرم توهم بدفهمی( Delusional misidentification syndrome) مرتبط باشد. MRI بیمارانی که علایم توهم فرگولی را دارند، اسیب های پاراهیپوکامپ و هیپوکامپ را در ناحیه جایروس فیزیفورم قدامی، و همینطور ناحیه های میانی و خلفی تمپورال جایروس ها را نشان می دهد.
جایروس های نواحی میانی و خلفی تمپورال، محل های ذخیره سازی برای حافظه بلند مدت در بازیابی اطلاعات مربوط به تشخیص بصری، به خصوص چهره ها هستند. بنابراین، اسیب به این اتصالات پیچیده میتواند یکی از عوامل پیشرو در اختلال های ناسازگاری تشخیص چهره باشد.
به تازگی، منطقه ای در جایروس فیزیفورم در مغز که مربوط به پردازش اطلاعات چهره میباشد ، کشف شده است، این منطقه در نزدیکی منطقه قدامی جایروس فیزیفورم است. تصویر برداری های MRI به وسیله هادسون Hudson, et al).) نشان می دهد، اسیب در جایروس فیزیفورم قدامی، که به ناحیه مخصوص چهره(( fusiform face area نزدیکتر است، احتمالاً با ابتلا به توهم فرگولی و دیگر توهم های بدفهمی مرتبط است. این صدمات میتواند باعث اختلال در حافظه ی بصری طولانی مدت و ارزیابی اشتباه چهره های اشخاص شود.
به عبارتی دیگر مغز ما صحنه های بصری را از دو طریق برای خویش تفسیر می کند:یک از روش مسیر( parietal lobe- occipital dorsal pathway) که در آنالیز محتوای فضایی بصری نقش دارد. مسیر دوم، temporal occipital ventral pathway میباشد که در تشخیص چهره ها و اشیا دخیل است. اسیب در هر دو مسیر سبب ایجاد سندرم های توهم بدفهمی می شود.

P300 غیر نرمال
به نظر میرسد که سندرم توهم بدفهمی به علت تمایز بین فرآیندهای تشخیص و شناسایی( identification and recognition processes) رخ می دهد.
ادغام این اطلاعات برای پردازش بیشتر، حافظه ی کارکردی( working memory) نامیده می شود. P300( مخفف واژه ی ولتاژ مثبت و 300 میلی ثانیه پسا تحریک است) بعنوان شاخصی برای ارزیابی حافظه کارکردی در بیماران مبتلا به سندرم توهم بدفهمی استفاده می شود.
در قیاس با بیماران معمولی، بیماران مبتلا به سندرم توهم بدفهمی بطور کلی در بسیاری از موارد دامنه p300 ضعیف تری را نشان می دهند. در قیاس کلی در تمام موردهای طول دوره ی عکس‌العمل در این بیماران طولانی‌تر است. این امار ها نشان می دهد که سندرم توهم بدفهمی با عملکرد غیر طبیعی حافظه ی کارکردی همراه است و بطور خاص بر پری فرونتال( از خارج و داخل) اثر می گذارد.
درمان سندرم فرگولی
داروسازی به دنبال ساخت دارویی برای درمان این سندرم است اما در حال حاضر از داروهای ضد روان پریشی در درمان فرگولی استفاده می شود . علاوه بر داروهای ضدروان پریشی ، داروهای ضد انعقادی و ضد افسردگی نیز در برخی مواقع تجویز می شوند . اگر بیمار فرگولی اختلالات روانی دیگری نیز داشته باشد ، درمان اغلب با استفاده از تری فلوپرازین نتیجه بخش خواهد بود .
گردآوری: بخش روانشناسی بیتوته