چاپ

آریا بانو - وینش /یک شاعر به عنوان برنده نوبل ادبیات سال 2020 انتخاب شد. یک شاعر انگلیسی‌زبان. لوییز گلیک متولد 1943 است، در نیویورک. پدرش از مهاجران یهودی مجارستان بوده است که از یهودی‌کشی در اروپا فرار کرد. شاعر است و دوازده مجموعه شعر تا به حال منتشر کرده. او حالا بیست‌وسومین شاعری است که نوبل ادبیات را برده است و شانزدهمین زن. در این پرونده می‌خواهیم بیشتر با او آشنا شویم.
اولین سوال: بالاخره لوییز گلوک یا گلیک؟ با توجه به این که نام او ریشه مجارستانی دارد، نشریاتی همچون نیویورک‌تایمز و سخنرانان آکادمی نوبل تلفظ صحیح «Glück» را «گلیک» عنوان کرده‌اند. پدرش از یهودیان مهاجر مجار بوده است.
بسیاری از برندگان نوبل پیش از اینکه برنده شوند در ایران ناشناخته یا کم‌شناخته‌شده بودند و معمولاً وقتی برنده نوبل ادبیات از میان شاعران باشد تا نویسندگان، این ناشناختگی بیشتر هم می‌شود. گلیک در آمریکا و در دنیای شعر انگلیسی‌زبان اصلا ناشناخته نبود. تقریبا کمتر جایزه‌ای هست که او به خانه نبرده باشد. در سال 2003 ملک‌الشعرای آمریکا بوده. هم جایزه پولیتزر را بابت شعرهایش به او داده‌اند و هم جوایز مربوط به کتاب سال آمریکا. سال 2016 هم به کاخ سفید رفت و مدال انسان‌دوستی را از باراک اوباما گرفت. اما جالب است بدانید تا پیش از نوبل، کتابی از او به فرانسوی ترجمه نشده بود. به فارسی هم شعرهایی از او ترجمه شده بودند اما در قالب گلچین‌ها و نه در قالب دفتر شعر. در آمریکا اما طوری نامش آشنا بود که دن چیاسون نویسنده نیویورکر درمورد او نوشته: «زمانی‌که من در ورمونت چند کوه آن‌ورتر از او بزرگ می‌شدم، کارهای گلیک همه جا بود. او هنوز به من احساس یک چهره‌ی دهه هفتادی می‌دهد، به خاطر همه قفسه‌های کتاب و میزهای قهوه آن دوره که کتاب‌هایش از دل آن‌ها سربرآورده است. او شاعر «ما» بود.»
مختصری درباره لوییز گلیک، زندگی و شعرهایش
لوییز گلیک سال 1943 در نیویورک به دنیا آمده و دوازده مجموعه شعر تا به حال منتشر کرده است. از سال 1968 که اولین مجموعه شعر موفقش اولین فرزند را منتشر کرد تا به حال همیشه شاعر مطرحی در آمریکا محسوب می‌شده و حالا او شانزدهمین زنی است که موفق به کسب نوبل شده و اولین زن آمریکایی است که بعد از 1993 و نوبلی که تونی موریسون گرفت توسط آکادمی نوبل انتخاب شده است. آخرین باری که نوبل را به یک شاعر دادند (اگر باب دیلن را یک ترانه‌سرا و پدیده فرهنگی در نظر بگیریم) توماس ترانسترومر سوئدی بوده که سال 2011 نوبل گرفت. اما شعرهای گلوک چه ویژگی‌هایی دارند؟
اولین نکته‌ای که در مورد جهان شعری او ذکر می‌کنند، این است که اغلب از اساطیر و تاریخ الهام می‌گیرد. گاردین در معرفی کوتاه دنیای شعر او چنین اشاراتی می‌کند: «اغلب به دوران کودکی و زندگی خانوادگی می‌پردازد و به اسطوره‌های یونانی و رومی ارجاع می‌دهد.» آندرس اولاسون یکی از اعضای آکادمی سلطنتی نوبل که وظیفه انتخاب سالانه برنده این جایزه را برعهده دارد او را با امیلی دیکینسون مقایسه می‌کند به جهت «جدیت و عدم تمایل به قبول انگاشته‌های ساده».
برای شناخت بیشتر لوییز گلیک می‌توانید یادداشتی را بخوانید که محمدرضا یگانه‌دوست مدت کوتاهی بعد از اعلام برنده شدن گلیک در نوبل در معرفی او برای سایت وینش نوشت.

آریا بانو

نوبل 2020
اما اگر شما هم کنجکاوید که بدانید جهان شعری لوییز گلیک، زبان اشعار او و مضامینش چگونه هستند، علی‌الحساب می‌توانید این پنج شعر کوتاه او را بخوانید که روبرت صافاریان برای همین پرونده به فارسی برگردانده است.
دن چیاسون نویسنده‌ی نیوبورکر لوییز گلیک را نویسنده بزرگی می‌داند که سزاوار جایزه نوبل بود. کار او را در عین بزرگ بودن، صمیمی توصیف می‌کند و معتقد است چه کسانی که فقط شعر می‌خوانند و چه کسانی که تقریباً هیچ شعری نمی‌خوانند مجذوب او می‌شوند. او می‌نویسد: «اگر می‌خواهید بدانید عاشق شدن، سقط‌جنین، بچه‌دار شدن، بیماری، طلاق، خرید پنیر، هرس کردن، کاشتن، اندوهگین شدن برای والدین و معلمان خود چگونه است، می‌توانید آن را در آثار گلیک پیدا کنید. شعرهای او دشمن سهولت هستند و غالباً منطق عاطفی متداول را ممنوع یا منع می‌کند.»
می‌توانید ترجمه مقاله‌ای را که او برای نیویورکر زمان کوتاهی بعد از اعلام برنده شدن گلیک نوشت بخوانید.
چگونه لوییز گلیک، شاعر ما، برنده جایزه نوبل شد
این لوییز گلیک است وقتی به خاطر محدودیت‌های ناشی از شیوع کرونا، جایزه‌اش را به جای اسلوی نروژ در جلوی خانه‌اش در ماساچوست به او اهدا کردند. گلیک به سنت برندگان نوبل ادبیات سخنرانی کوتاهی کرد که در آن از احساس وحشت و سراسیمگی‌اش پس از انتخاب شدن به عنوان شانزدهمین زن برنده نوبل ادبیات سخن گفت.