آریا بانو - جام جم / دنیای شاد و رنگارنگ فرزندان کوچک ما در دوران شیوع بیماری کووید-19 رنگ دیگری به خود گرفته است؛ رنگی از جنس ترس، اضطراب، نداشتن ارتباط با اقوام و دوستان، خارج نشدن از خانه و بازی نکردن در فضاهای عمومی. جالب اینجاست چنین فضای تلخی که حتی درک ماهیت آن از توان
کودکان خارج است، جدا از تغییرات ناگزیری که ویروس کرونا بر تمام ابعاد زندگی ما تحمیل کرده، ناشی از رفتارهای کنترل نشده والدین است. شاید ساده ترین و موثرترین رفتاری که والدین در دوران فاصله گذاری اجتماعی ناشی از شیوع کرونا می توانند برای کاهش اضطراب و کنترل استرس فرزندان کوچک شان در پیش بگیرند این باشد که از آنها بخواهند نکات بهداشتی را بیش از پیش رعایت کنند. بدون آن که از بیمار شدن خود یا والدین شان بترسند. مهارت کنترل استرس در بحران ها کار سختی است اما به صورت اکتسابی از والدین به فرزندان منتقل می شود. همین مسائل موجب شد با دکتر ناهید کرمانی، روان شناس گفت وگو کنیم تا از او بپرسیم چگونه از فرزندان در بحران کرونا از نظر روانی می توان حمایت کرد.
چگونه والدین در بحران ها به ویژه در شرایط کنونی بحران شیوع کرونا از فرزندان کوچک خود از نظر روانی باید حمایت کنند؟
زمانی که فرزندان کوچک تر در بحرانی مثل کرونا قرار می گیرند ابتدا باید نکات بهداشتی را به آنها آموزش دهیم. به این ترتیب حتی
کودکان پیش دبستانی یاد می گیرند در شیوع کرونا از خودشان مراقبت بهداشتی داشته باشند. یعنی به موقع دست شان را بشویند و حتی در مکان های خارج از خانه بتوانند از خودشان محافظت کنند. وقتی که از مواد خوراکی استفاده می کنند به بهداشت شان توجه داشته باشند و... اینها از مهم ترین مسائلی است که باید والدین آموزش دهند و به زبان ساده، گویا و روشن به
کودکان خود یاد دهند.
جدا از چالش های بهداشتی آیا می شود فرزندان را از استرس های ناشی از مشکلات اقتصادی پیش آمده در دوران شیوع کرونا در
خانواده ها مصون نگه داشت؟ برای تعامل بیشتر با شرایط بد اقتصادی چگونه می توان فرزندان را هدایت کرد؟
زمانی که ما در فشارها و بحران های اقتصادی هستیم، حتما آموزش مسائل اقتصادی و آموزش
مدیریت سرمایه ها و استفاده از چهار سرمایه اصلی یعنی سرمایه انسانی، اقتصادی، اجتماعی و روانشناختی برای کنترل فشارها بر اعضای
خانواده و از جمله فرزندان بسیار ضرورت دارد.
بهره مندی از سرمایه انسانی یعنی با افرادی که در کنار خودمان داریم و می توانیم با آنها
دوست باشیم، تعامل بهتری داشته باشیم که این تعامل می تواند میزان تاب آوری ما را تحت الشعاع خودش قرار دهد. زمانی که بچه ها یاد بگیرند با اقوام نزدیک صلح بیشتری داشته باشند حال بهتری را تجربه می کنند. آنها یاد می گیرند در بحران ها وجود این افراد چقدر ارزشمند بوده و می تواند حال آنها را بهتر کند. با آموزش مفهوم «سرمایه اجتماعی» می توان به فرزندان آموزش داد چطور می توانند مهارت های بهتری را برای تعامل با
اجتماع داشته باشند و از فضای مجازی و فضاهای مختلف برای رسیدن به این هدف استفاده کنند. بهره مندی از سرمایه اقتصادی نیز به ما می آموزد چطور می توانیم مهارت ها و کارآمدی های خود را افزایش دهیم تا در شرایط بحرانی خسته و فرسوده نشویم و مهارت های درآمدزایی برای خود ایجاد کنیم.
والدین این مهارت ها را چطور به فرزندان آموزش دهند؟
آموزش این مهارت از طریق مشاهده عملکرد والدین در فرزندان نهادینه می شود که با گذشت زمان و در سال های بعدی زندگی می توانند از آن بهره بگیرند. والدین با بهره گیری از نرم افزارها و خدمات فضای مجازی می توانند به صورت کاملا مستقل و در عین تعامل با دیگران برای
ورزش و سرگرمی خود و فرزندان شان استفاده کنند.
به نظر می رسد در روزهای بحرانی کنونی، سرمایه روانشناختی بیش از ابعاد دیگر در کنترل استرس و اضطراب والدین و به دنبال آن فرزندان
خانواده موثر است. تقویت قوای روانشناختی چگونه برای گذر از بحران ها به اعضای
خانواده کمک می کند؟
زمانی که سرمایه روانشناختی ما خوب باشد و مضطرب و افسرده نباشیم و قبل از مشکل و بحران به فکر
سلامت خودمان باشیم، وقتی در بحران قرار می گیریم تاب آوری بسیار بهتری را خواهیم داشت. بحران ها زنگ خطرهایی هستند که به ما آموزش می دهند به جای قهر کردن ها، طرد کردن ها، ناسازگاری با طبیعت، خود و دیگران باید به سازگاری با دیگران و طبیعت برسیم. اگر بتوانیم سرمایه های خود را در چهار بعدی که گفتم و از جمله ابعاد روانشناختی افزایش دهیم، تاب آوری مان نیز در مواقع بحران زیاد می شود و همین آموزه ها را می توانیم به فرزندان مان منتقل کنیم.
والدین چگونه باید برنامه هایی را برای سرگرمی و شادی فرزندان در این شرایط در خانه فراهم کنند؟
در زمینه شادی و نشاط باید به فرزندان مان آموزش دهیم با نزدیکان و برادر و خواهر خود روابط بهتری داشته باشند.
به این ترتیب، فضای بهتری برای بازی و سرگرمی خواهند داشت. همچنین اگر یاد بگیریم از فضای مجازی و وبگاه های مورد تایید برای دیدن
فیلم ها و انیمیشن های خوب بهره بگیریم، می توانیم فضای پر نشاطی را در
خانواده برای فرزندان فراهم کنیم.