آریا بانو - جام جم / شهرت ادیبالممالک در کسوت شاعر باعث شد ارزش و پایگاه او در روزنامهنگاری و نویسندگی تحتالشعاع قرار گیرد و جزو گروه خاصی به نقش او در مقام یکی از پیشگامان رشته روزنامهنگاری توجه نکنند. ادیبالممالک نخستین شاعری است که در
ایران به کار روزنامهنویسی هم پرداختهاست؛ بنابرایـــــن میتوان او را طلایهدار شعرای روزنامهنگاری چون ملکالشعرای بهار، اشرفالدین گیلانی، علیاکبر دهخدا، فرخی یزدی و میرزاده
عشقی دانست.
مهدی اخوانثالث در جایی به قدرت شعری ادیبالممالک و جهانبینی او اشاراتی دارد که خواندنش خالی از لطف نیست:
ادیبالممالک فراهانی؛ «امیری»، از اساتید درجه اول شعر و نظم قدمایی در عهد مشروطیت است و از کسانی که در انتقاد و هجو معایب زندگی و
اجتماع و اوضاع و احوال و دوران مشروطیت و تحولات همهجانبه آن زمان، در تمام جهات زندگی مادی و معنوی و خاصه فساد ادارات و وزارتخانههای عصر تحول و ارکان و قوای چندگانه مشروطیت، قویترین منظومات را دارد، از جمله در انتقاد از روحیه غربزدگی و خودباختگی قدرتمندان و اولیای امور و سران و صاحبمنصبان عصر در مقابل غرب و نیروها و عوامل غرب در شرق متحول آن روز و من جمله مثلا وزرایی که در قبال مستشاران غربی خود که در واقع مستخدمان خودشان بودهاند، چنان خود را زبون و ضعیف و خوار میدیدهاند که گویی اسیران مأمور در مقابل امیراناند. حال آنکه قضیه بهکلی برعکس بودهاست، یعنی مستشاران اروپایی، مستخدم مأمور بودهاند و وزیران ایرانی، به مثابه امیران؛ و ادیبالممالک در حمله به همین روحیه غربزده و زبون، قطعهای دوبیتی دارد. حاکی از آنکه وزیر
ایرانی در قبال مستشار غربی - مستخدم خود - از بس زبونی و حقارت، خود را در حکم سگی میدیدهاست سر بر آستان و مطیع و پست. باری، این قطعه بسیار کوچک در نهایت سادگی و ایجاز و اختصار، معنی مقصود گوینده را در هجا و طنز و انتقاد، خرد کننده و به بهترین وجهی ابلاغ میکند. با درود و آفرین بر ادیبالممالک قطعه او را نقل میکنیم:
ز من ای صبا نهانی تو به مستشار برگو
سحر آمدم به کویت، به شکار رفته بودی
خبر از وزیر جستم که نبود در رکابت
تو که سگ نبردهبودی، به چه کار رفته بودی؟