چاپ

آریا بانو - یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی امروز در حالی برگزار شد که پیشینه ده دوره انتخابات نشان می دهد دو جریان سیاسی اصلی در ایران در دوره های قبل، به تعدادی برابر اکثریت مجلس را در دست داشتند.

به گزارش خبر فوری ، اولین دوره انتخابات مجلس 19 اردیبهشت سال 59 برگزار شد. در این دوره از انتخابات دو جریان اصلی سیاسی در مجلس حضور داشتند. جریان اول که اکثریت کرسی ها را در اختیار داشت، حزب جمهوری اسلامی بود که پدران دو جریان سیاسی راست و چپ در آن حضور داشتند و رقیب این جریان، گروه ها و احزاب ملی موسوم به جریانات لیبرال بودند که شانس کاندیداتوری و حضور در مجلس را هنوز دارا بودند.
با توجه به ترکیب مجلس اول، جریاناتی که بعدها به نام اصلاح طلب شناخته شدند، در این دوره از انتخابات اکثریت را در اختیار گرفته بودند، هرچند در آن زمان تفکیکی میان این جریان و گروه هایی که در دهه های بعدی اصولگرا نامیده می شدند، نبود.
مهمترین گام مجلس اول، رای به عدم کفایت و عزل رئیس جمهور وقت (بنی صدر) بود. اما این همه اتفاقات مهم در طول عمر این مجلس نبود و در جریان انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی در هفتم تیر 1360، بخش مهمی از نمایندگان عضو حزب جمهوری اسلامی جان خود را از دست دادند با این وجود این مجلس همچنان تحت نفوذ حزب اصلی برخاسته از انقلاب 57 بود.

آریا بانو

چهار سال بعد، مجلس دوم به جریان سیاسی رسید که به چپ خط امامی مشهور بود. چپ گرایان اسلامی که در دولت میرحسین موسوی نیز دست بالا را داشتند، با استفاده از نفوذ خود، از دولت وقت دفاع می کردند و در این رابطه حتی با رئیس جمهور وقت نیز زاویه داشتند.
به این ترتیب افزون بر مجلس اول، طیف اکثریت مجلس دوم را نیز از نظر ریشه یابی سیاسی باید به جریانی منسوب کرد که بعدها اصلاح طلب خوانده شدند. این طیف که پس از انشعاب حزب جمهوری اسلامی، تحت عنوان مجمع روحانیون مبارز و ائتلاف گروه های پیرو خط امام شناخته می شد، اکثریت کرسی های مجلس سوم را نیز در اختیار گرفته و تا زمان حیات امام خمینی، قوه تقنینی کشور را در دست داشتند.
با این وجود از مجلس چهارم و با قهر سیاسی چپ گرایان اسلامی، ورق اداره مجلس برگشت و این بار نوبت به راست گرایانی که بعدها اصولگرا خوانده شدند رسید تا مجلس را در اختیار خود بگیرند.
نظارت استصوابی شورای نگهبان در جریان برگزاری انتخابات مجلس چهارم، باعث شد تا طیفی از نامزدهای چپگرا ردصلاحیت شوند و این امر به عدم مشارکت فعال این طیف در انتخابات و پیروزی رقیب منتهی شد. بنابراین همزمان با کوچ هاشمی رفسنجانی از ریاست مجلس به ریاست دولت، هم قوه مجریه و هم قوه مقننه در اختیار طیف راست حاکمیت قرار گرفت.
این روند با کمی تغییر و حضور قدرتمندتر چپ گرایان در مجلس پنجم، باز هم تکرار شد اما قطار پیروزی های مجلسی راست گرایان، با پیروزی سید محمد خاتمی در انتخابات سال 1376 متوقف شد و این بار در سال 78 این اصلاح طلبان بودند که کرسی های مجلس را در اختیار خود گرفتند و مهدی کروبی یکی از چهره های چپ خط امام، ریاست مجلس را در دست گرفت تا اتصال دهنده سنتی های چپ گرا با نوگرایان اصلاح طلب باشد.
مجلس ششم، پس از ادوار اول تا سوم، چهارمین دوره ای بود که اصلاح طلبان در آن اکثریت را داشتند اما این اکثریت مطلق نتوانست مانع ردصلاحیت نمایندگان در دوره بعدی انتخابات شود. برای همین بود که با ردصلاحیت نامزدهای نزدیک به دولت اصلاحات برای دوره هفتم، بار دیگر اکثریت از کنترل اصلاح طلبان خارج شد و نه فقط در مجلس هفتم که در ادوار هشتم و نهم نیز اکثریت مجلس در اختیار اصولگرایان قرار گرفت تا آنها در کنار فتح مجالس چهارم و پنجم، پنج دوره بهارستان را در اختیار داشته باشند.
در جریان انتخابات مجلس دهم اما بازی انتخابات با کمی تفاوت پیش رفت و این بار نتیجه انتخابات با پیروزی اصلاح طلبان در بخشی از حوزه های انتخابیه همراه شد هرچند در کل، گروه های سیاسی به یک توازن دست یافتند.
با این وجود، اگر به پیروزی مطلق لیست اصلاح طلبان در انتخابات مجلس دهم نظر کنیم، باید این واقعیت را مورد توجه قرار دهیم که مجلس دهم، پنجمین مجلسی بود که با اکثریت نسبی اصلاح طلبان همراه بود. اصلاح طلبانی که البته در طول دوره، برخی، از صف اصلاح طلبان جدا شدند.

آریا بانو

بنابراین با در نظر گرفتن شرایط ده دوره انتخابات پیشین، می توان به طور تقریبی چنین استنباط کرد که اکثریت پارلمان در 41 سال پس از پیروزی انقلاب به طور مساوی میان دو طیف راست و چپ یا اصولگرا و اصلاح طلب تقسیم شده و در دوره یازدهم هرکدام از دو جریان که بتوانند اکثریت کرسی های مجلس را به دست آورند، از رقیب خود پیش افتاده اند.
هرچند در سالهای اخیر شکاف هایی میان دو جریان هژمونیک سیاسی در ایران به وجود آمده که در عمل هر یک از آنها را چندپاره کرده است، اما هنوز هم در ادبیات سیاسی، دو جریان اصلاحات و اصولگرایی دست بالا را در میان گروه بندی های دیگر دارند و نتیجه این انتخابات نشان می دهد کدام جریان نسبت به رقیب، بیشتر مسئولیت مصوبات قوه مقننه را برعهده داشته است.