چاپ

آریا بانو - رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران معتقد است؛محدودیت ثبت طلاق توسط دفاتر اسناد رسمی به دلیل آشنا نبودن تصمیم گیرندگان با فضای جامعه ایران است و تأثیری بر کاهش طلاق نخواهد داشت.

به گزارش خبر فوری ، در دی ماه گدشته رئیس کانون سردفتران ازدواج و طلاق از محدودیت ثبت طلاق توسط دفاتر اسناد رسمی خبر داد و گفت: بر اساس بخشنامه‌ای که به زودی توسط رئیس قوه قضائیه ابلاغ می‌شود، هر دفترخانه طلاق در تهران فقط می‌‌تواند در سال 190 طلاق ثبت کند. ایشان معتقد بودند اینکار در جهت جلوگیری از رانت بعضی از دفاتر نزدیک محل دادگاه ها، انجام شده است و البته که اذعان کردند که این قانون در بلندمدت بر روند کاهش طلاق موثر است.
در همین ارتباط خبر فوری با دکتر «مصطفی اقلیما»- رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران- مصاحبه ای انجام داد. پدر مددکاری علمی ایران معتقد است اینگونه تصمیمات به دلیل آشنا نبودن تصمیم گیرندگان با فضای جامعه ایران صحیح نیست و تأثیری بر کاهش طلاق نخواهد داشت و حتی بالعکس به دلیل طولانی شدن پروسه طلاق باعث بوجود آمدن درگیری‌ها و عصبانیت بیشتر بین زوجین می شود که بعد از طلاق اصلا به آشتی فکر نمی‌کنند.
در ادامه این گفتگو به تفصیل به این موضوع می پردازد.
خبر فوری : آیا قوانین موجود و محدودیت‌ها تأثیری بر کاهش آمار طلاق داشته است؟
طبق بررسی هایی که بنده در پنج شش سال گذشته انجام دادم، همیشه از 3 ماه قبل از عید، دادگاه‌ها، احکام طلاق را برای بعد از عید صادر می کنند به دلیل اینکه آمار طلاق کم شود که در واقع آمار طلاق در سال جاری را کم کنند. البته بحث اخیر که دستوربه سردفتران برای ثبت طلاق است قانون نیست، بلکه یک بحث داخلی است، چرا که قانون باید در مجلس تصویب شود.هیچ کس نمی‌تواند وضع کننده قانون باشد بلکه می توانند مصوبات داخلی خودشان را عوض کنند. نکته حائز اهمیت این است که رهبری وقتی پستی را به مسئول جدیدی می سپارند دو رهنمود به فرد جدید می کنند؛ اول اینکه شایسته سالار و بعد اینکه پاسخگویی داشته باشد یعنی اینکه مسئول مربوطه باید متخصص امر محوله باشد و درمقابل مردم پاسخگو باشد. اگردر کشور ما این اتفاق می افتاد 80 درصد آسیب‌های ما کم می شد.حالا ببینید چرا همیشه اینگونه دستورات صادر می شود به دلیل اینکه آن فرد ممکن است یک قاضی خوب و یا یک روحانی خوب باشد اما فردی است که به مصالح اجتماعی آگاهی ندارد در واقع شایسته سالاری ندارد ، چرا که در مقابل مردم هر آنچه فکر می کند درست است را ارائه می دهد و در مقابل مردم پاسخگو نیست.
ما همیشه به قضات گفتیم کسی که بعد از 20 سال می خواهد طلاق بگیرد، مشکلاتش به نهایت رسیده است، مخصوصا در مورد خانم‌ها که مهریه خودشان را می بخشند، حالا هر یک روز اضافه ای که شما پرونده را نگه دارید باعث درگیری های خانوادگی بیشتر و بدتر می شود و نه تنها به تفاهم نمی رسند، بلکه دعواها شدیدتر می شود و بعد از طلاق هم همدیگر را نمی خواهند ببینند.
ما وقتی می خواهیم ازدواج کنیم همه چیز در یک بستر دوستانه اتفاق می افتد؛ خانواده‌ها همدیگر را می بینند و می پسندند و ازدواج رخ می دهد.
باید توجه کنیم که طلاق از نظر اسلام امری زشت ولی جایز است، چرا که باعث می شود خانواده ها به هم نریزند، پس طلاق می‌تواند یک آشتی کنان مجدد باشد. اگر در موقع جدا شدن به همان راحتی که ازدواج کردیم طلاق هم بگیریم، ممکن است بعد از یک هفته عصبانیت ها فروکش کند و طرفین با هم زندگی کنند ، اما اگر این دعواها در دادگاه و جلسات مشاوره ای که مشکلی را حل نمی کند و باعث طولانی شدن روند طلاق می شود چرا که فرد پول جلسه مشاوره را می پردازد و گواهی را می گیرد و به دادگاه مراجعه می‌کند و در واقع مشکلی حل نمی شود و فقط افراد با دلخوری بیشتر از هم جدا می شوند.
حالا از دادگاه بگذریم فرد به محضر مراجعه می کند و به او می گویند 6 ماه دیگر بازگردد، در 6 ماه چه بر سر افراد می آید، زن و مرد زندگی شان خراب می شود، برنامه زندگی شان به هم می ریزد و بعد از جدایی هم رابطه شان بدتر می‌شود ، چرا که خیلی بد از هم جدا شده‌اند.
کسی که این قانون را نوشته اصلا از مسائل اجتماعی ایران آگاهی نداشته است. ممکن متخصص خوبی در زمینه قانون بوده اما آگاهی از مسائل اجتماعی ندارد. من متخصص امور اجتماعی هستم و اگر در مورد مسائل پزشکی نظر بدهم ممکن است تمام کشور به هم بریزد.
با اینگونه تصمیمات، رابطه مرد و زن نه تنها با هم بهتر نمی شوند، بلکه باعث تشدید عصبانیت و دشمنی بیشترمی شود. این را می‌توان در دادگاه متوجه شد؛ممکن است دو نفر هنگامی که از دادگاه بیرون می آیند با هم برخورد می کنند و گاهی به برخورد فیزیکی هم می انجامد. اگر جدایی دوستانه روی بدهد ممکن است طرفین بعد از دو ماه آشتی کنند، ولی وقتی روند جدایی طولانی می شود دشمنانه جدا می شوند و هیچگاه به هم بر نمی گردند. ما در آمارها داشته ایم کسانی که روند طلاق شان کوتاه بوده و سریع جدا شده اند بعد از 6 ماه به هم بازگشتند ولی کسانی که دادگاه طولانی داشته اند و برای جدایی بسیار هزینه کرده اند مانند هزینه وکیل و.... با هم خصومت دارند و دیگر به هم بر نمی گردند. در این بین خانواده ها هم با هم درگیر می شوند و در حقیقت دسته ای از جامعه آسیب می‌بیند . علاوه بر نزدیکان، روابط کاری و اجتماعی طرفین هم آسیب می بیند چرا که افراد عصبانیت خود را منتقل می کنند یعنی آسیب خودمان را به افراد دیگر منتقل می کنیم.
کسانی که به مسائل اجتماعی آگاه نیستند، نمی دانند که یک آسیب با آسیب‌های دیگر قابل برگشت است. در واقع اینگونه امور نه تنها مشکلی را حل نمی کند مشکلات دیگر را چندین برابر می کند.امیدوارم کسانی که این قانون را گذاشتند آن را عوض کنند.
طلاق معلولی ازعلت هاست. علت مسائل اجتماعی در جامعه است وقتی فردی درآمدی ندارد که مخارجش را بدهد و هزینه ها چندین برابر شده ، معلوم است که دعوای خانوادگی شروع می شود و طلاق پیش می آید. ما به جای اینکه علت ها را پیدا کنیم صورت مسئله را پاک می کنیم. ما باید علت ها را مشخص کنیم نه اینکه بگوییم چرا دارند جدا می شوند در واقع چراها را حل کنیم تا مردم طلاق نگیرند.
خبر فوری : با توجه به تحولات و رشد آگاهی عمومی در جامغه آیا واقعا طلاق معضل است؟
ازدواج به معنی تشکیل خانواده است، شما در رساله تمام روحانیون بخوانید وقتی به ازدواج اشاره می شود اولین چیزی که از مرد خواسته می شود این است که بتواند خرج خود و خرج یک نفر دیگر را هم بدهد. یعنی مردی که قصد ازدواج دارد باید بتواند منزلی در سطح دختر بخرد و یا اجاره کند و بتواند هزینه زندگی را بدهد. وقتی می گویند پایه های زندگی را از اول محکم کنید منظور همین است. مردی که کار ندارد و مخارجش را پدرش می پردازد و نمی تواند در شان دختر مایحتاج او را تأمین کند این ازدواج از نظر شرعی هم غلط است، چرا که در حد همسرش نیست. اسلام می گوید زن و مرد باید در حد هم باشند، وقتی در حد هم نیستند معلوم است که ازدواج به طلاق ختم می شود.
من به شما بگویم در هیچ جای دنیا وامی به نام وام ازدواج وجود ندارد. در تمام کشورها زمانی انسان ها ازدواج می کنند که بتوانند خرج خودشان و یکی دیگر را بدهند پس با وام ازدواج، کسی نمی تواند ازدواج کند، اما در کشور ما چه اتفاقی می افتد؟ الان می گویند به زن و مرد 100 میلیون تومان وام ازدواج تعلق می گیرد، خب جوانی به من میگوید الان نمی توانم مغازه ای بگیرم، رفتم با دختری صحبت کردم که شناسنامه المثنی بگیریم، ازدواج کنیم و بعد وام ازدواج می گیریم و سپس طلاق می گیریم و شناسنامه ها را هم از بین می بریم. ما با این پول، ازدواج های صوری را هم داریم، افزایش می دهیم چون وام بی بهره است.
ازدواج های الان به خاطرازدواج نیست. در گذشته کسی که ازدواج می کرد فکر می کرد تا آخر عمر رندگی می کند یعنی فرد آمادگی ازدواج داشت که اینکار را انجام میداد. الان دختر به خاطر فشار خانواده به ازدواج رضایت می دهد که از دست حرف مردم راحت شود و اگر بگویی این فرد مناسب نیست می گوید اگر خوب نبود، طلاق می گیرم. به مرد می گویی چرا از دختری خوشت آمده می‌گوید رفتم خانه دختر دیدم پدرش پولدار است و گفتند برای دخترشان خانه هم می گیرند. این فرد زن نمی‌گیرد بلکه حساب اموال دختر را می کند. منظور این است وقتی ازدواج برپایه زندگی نیست معلوم است طلاق روی می دهد. پس ما باید بر روی علت ها کار کنیم، تشکیل خانواده بر پایه غلط به طلاق ختم می شود.
اگر می خواهیم در کشور ازدواج روی دهد، اولین گام کار است نه کار با در آمد جزئی بلکه کاری که حداقل هزینه های زندگی من را برآورد کند ، بتوانم کرایه خانه پرداخت کند. وقتی دو یا سه برابر حقوق فرد، پول کرایه خانه می شود معلوم است زندگی سرانجامی ندارد و به طلاق می انجامد؛ نتیجه مشخص است.
پایه ازدواج ها غلط است، این نیست چون جوان ها تحصیل کرده هستند ازدواج نمی کنند، فردی با مدرک دکتری با کسی که مغازه دارد ازدواج می کند به دلیلی که آن فرد منبع درآمد مطمئن دارد و به کارش علاقه دارد. پسرها ازدواج نمی کنند چون منبع درآمد ندارند و این طبیعی است و اگر ازدواج می کنند به خاطر منافع شون هست که بیشتر به دلیل ثروت دختر و خانواده اش است و بعد از مدتی به دعوا و طلاق ختم می شود.
خبر فورری: با توجه به قوانین موجود که حداقل حمایت از زنان را دارد( مانند بحث مهریه که این روزها تقریبا اثری خنثی در جهت حفظ منافع زن، دارد) واقعا زنان با چه تضمینی وارد زندگی مشترکی شوند که حداقل امنیت روانی آنها مورد توجه قرار باید بگیرد.
این مسئله از طرف خانم ها مشکل دارد. من به دانشجویان خودم هم گفتم که مهریه را به شکل سکه قرار ندهند. می توانند معادل مبلغ مهر ملکی را درخواست کنند یا اگر هم پسر نداشت اشکال ندارد می توانیم در عقدنامه مهر را بر عهده پدرپسر بگذارند که اگر زمانی به هر دلیلی خانم مهر را درخواست کرد می تواند از پدر پسر طلب کند. در کل خانم ها می توانند قبل از ازدواج تمام حق هایی که آقایون دارند را بگیرند مانند حق طلاق، حق مسکن و....
اگر خانم‌ها آموزش صحیح ببینند و قبل از ازدواج حقوق خود را مطالبه کنند می‌توانند در زمان مشکل، طلاق خود را بگیرند.
از نظر شرعی مهریه عندالمطالبه هست و اینکه طرف بگوید بعدا صحیح نیست. اگر مطالبات زن از جانب مرد رفع شود در زندگی مشکلی پیش نمی‌آید و حتی موقع جدایی هم مشکلی بوجود نمی آید.
خبر فوری : با قوانین فعلی، کسانی که مشکلاتی از قبیل مشکلات روحی،اعتیاد، ازدواج در سن پایین(کودک همسری) و.... را داشته اند، چگونه می توان به ادامه زندگی تشویق کرد و آیا اصلا ادامه اینگونه زندگی ها به صلاح جامعه هست؟
من در مورد کودک همسری نظری دارم که مخالف نظر خیلی ها هست ، چرا که کودک همسری در تهران نیست و در شهرستان های کوچک است. من با دخترها صحبت کردم، در بعضی نقاط دختر اگر به 13-14 سال برسد و ازدواج نکند، دختر ناراحت است، چرا که در آن فرهنگ دختر و پسر زود ازدواج می کنند و اینگونه ازدواج مشکلی ایجاد نمی کند. البته اگر ازدواجی با زور و اجبار انجام شود، مسائل و مشکلات خاص خود را دارند.
کلا 70 درصد مردهای یک بار به زنشان خیانت می کنند و معمولا بعد از 40 سالگی به دلیل تمکن مالی و جذابیت ظاهری این اتفاق می افتد. بعضی همسر صیغه ای می گیرند که آن هم خیانت است. بزرگترین مشکلی که خانم ها به ما مراجعه می‌کنند خیانت همسر است. در هر قشری این اتفاق می افتد و اگر عده ای از مردها اینکار را نمی کنند، نه به خاطر اینکه نمی خواهند بلکه به خاطر این است که شرایط و موقعیت نداشتند. خیانت به این دلیل روی می دهد که مردان احساس پیری می کنند و می خواهند با کسی باشند که به او احساس دلبستگی داشته باشند و بعد از مدتی از همسری که صیغه کرده‌اند جدا می شوند، ولی در زندگی اصلی مشکلات و دعواهایی پیش می آید که به طلاق ختم می شود. البته از نظر قاضی این موضوع حق برای مرد تلقی می شود که موجب تنفر زن از شوهرش می شود و باعث تشدید منازعات خانوادگی می شود.
ما در فرهنگ مان این مشکلات را داریم.اگر مردی قبل از عقد به زنش بگوید که بعدها زن دیگری صیغه می کند، خب اشکالی نداره ولی هیچ مردی چنین حرفی نمی زند و دروغ می گوید که این دروغ، خیانت است و از نطر شرعی هم مشکل دارد.
بحث صیغه در صدر اسلام جنبه حمایت معیشتی داشت، ولی در حال حاضر فقط به دلایل نفسانی انجام می شود که همین موضوع باعث بوجود آمدن مشکلات عدیده برای ارکان خانواده شده است.