چاپ

آریا بانو - کجارو / زابل دارای پیشینه‌ای اسطوره‌ای و تاریخی در روایات ملی و تاریخی ایران است. این شهر دیدنی‌های زیادی دارد که هر یک گواهی بر تاریخ غنی این منطقه است.
زابل، یکی از شهرهای ایران در استان سیستان و بلوچستان است. زابل در قدیم سکستان یا سجستان (سیستان) و نیمروز نامیده می‌شد. محلی که امروز زابل نامیده می‌شود، در گذشته زمین‌هایی با تپه‌هایی از ماسه‌های روان و رسوبات دریایی بوده که قسمتی از آن در مسیر رودخانه هیرمند قرار داشته‌ است. با کم شدن آب رودخانه بر وسعت خشکی‌های اطراف آن افزوده شد. بعدها تأسیس پادگان نظامی بر اهمیت آن افزود. در سال 1314 هجری شمسی بر طبق مصوبه هیات وزیران، آن آبادی را زابل نامیدند و در سال 1316 خورشیدی به مرکز سیستان تبدیل شد.
در این شهر قدیمی و تاریخی دیدنی‌های بسیاری در انتظار گردشگران است که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
قلعه رستم
قلعه رستم در 60 کیلومتری جنوب غربی شهر زابل قرار دارد که در حال حاضر در اثر عوامل جوی به ویرانه‌ای تبدیل شده است. چهار برج و دروازه ورودی آن قابل مشاهده است. گفته می‌شود چهارصد تا پانصد سال پیش متروک شده باشد.
در این قلعه تاکنون کاوش باستان‌شناسی علمی صورت نپذیرفته، اما تکه‌های سفال‌های لعابدار و بدون لعاب ریخته شده حکایت از تاریخ طولانی دارد.
قلعه کهک کهزاد
قلعه کهک کهزاد در نزدیکی رودخانه هیرمند سیستان و در 40 کیلومتری جنوب شرقی زابل قرار دارد که شرقی‌ترین مرز مشترک ایران و افغانستان است.
قلعه مذکور باتوجه‌به نوع ساخت و با درنظرگرفتن موقعیت استراتژیکی منطقه، به یک دژ نظامی شبیه است. ذوالفقار کرمانی در کتاب جغرافیای نیمروز می‌نویسد: این قلعه در روی تپه واقع شده است و آن را حشمت‌الملک جهت حفظ و حراست بند (سد) سیستان ساخته است.
مجتمع سایر الله
مجتمع فرهنگی، پژوهشی، تحقیقاتی و تفریحی سایر‌الله الاعظم (عج) با بیش از پنج هزار هکتار درکنار حوضچه‌های طبیعی و آبگیرهای چاه نیمه در 50 کیلومتری جنوب شرق زابل و 10 کیلومتری شهر زهک ساخته است.
تنها باغ وحش علمی و تحقیقاتی کشور در این مجتمع قرار دارد.
گمرگ بلژیکی‌ها
یکی از اماکنی که اروپاییان در زابل قدیم در آن مشغول فعالیت بودند، گمرک بود که بیشتر به گمرک بلژیکی‌ها معروف است. فعالیت این مورد در سیستان به اوایل قرن بیستم بر می‌گردد.
کاروانسرای فرنگی
این بنا مربوط‌به دوره صفوی است و در شهرستان زابل، 9 کیلومتری جاده زابل به نهبندان واقع شده است. کاروانسرای فرنگی در تاریخ 27 مرداد 1382 با شماره ثبت 9554 به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آسبادهای حوض‌دار
آسبادها در منطقه گردشگری «حوض‌دار» در نزدیکی شهر سوخته قرار گرفته، به‌طوری که گردشگر با یک ساعت کویرنوردی می‌تواند نمادی از زندگی نظامند در 2800 سال قبل را مشاهده کند.
آسبادهای منطقه سیستان نمادی از زندگی نظامند در 2800 سال قبل در منطقه «حوض‌دار» در فاصله هفت کیلومتری جنوب شهر سوخته بقایای شهر قدیمی که از دوران ساسانیان شکل گرفته و تا زمان صفویه به زندگی ادامه داد. وجود آسبادها درکنار قلعه‌ها نشان از تمدن غنی در این محل بوده که حد فاصل بین سیستان و دیگر نقاط استان و استان‌های همجوار بوده که دراین‌میان میراث فرهنگی استان اقدام به ثبت این آسبادها در فهرست آثار ملی کرده است.
بی‌گمان خاستگاه نخستین آسبادها منطقه سیستان انبار غله ایران است، این آسبادها در گذشته و در چندین هزار سال پیش ساخته شده است.
بانک ایران و انگلیس
اثر تاریخی بانک ایران و انگلیس که در سال 1394 به شماره 11191 در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
بانک ایران و انگلیس با بیش از سه هزار و 180 مترمربع مساحت و 623 مترمربع زیر بنا در مرکز شهر زابل قرار دارد.
این اثر تاریخی مجموعه‌ای از آثار استعمار است که به‌صورت موزه‌ای باز، مکان ارزشمندی برای مطالعه فعالیت‌های تجاری و سیاسی استعمار در شمال سیستان‌وبلوچستان است.
موزه مردم شناسی زابل
ساختمان موزه مردم‌شناسی سیستان در آغاز قرن نوزده میلادی توسط انگلستان به‌عنوان کنسولگری برای اهداف استعماری در منطقه احداث شد.
در سال 1368 این ساختمان به‌عنوان گنجینه موقت و نمایندگی میراث فرهنگی شهرستان زابل عنوان یافت و بعد از 18 سال موزه مردم‌شناسی فعالیت خود را در این مکان شروع کرد.
آرامگاه خواجه غلطان
آرامگاه خواجه غلطان، مهم‌ترین زیارتگاه شهرستان زابل محسوب می‌شود که همواره پذیرای تعداد زیادی از زائران، گردشگران و علاقه‌مندان به آثار تاریخی بوده و این بنا در بالاترین ارتفاع قله کوه خواجه و در جبهه شمال شرقی به شکل مستطیل ساخته شده و شامل سردر ورودی با طاق نیزه‌دار و یک اطاق گنبددار است.
درون این اتاق، قبری بزرگ دیده می‌شود که در کتاب «احیاالملوک» شاه حسین سیستانی، آرامگاه مذکور را متعلق به برادر دانیال نبی نسبت می‌دهد. کوه خواجه دارای بسیاری از مجموعه‌های تاریخی از جمله کاخ و معبد کوه خواجه، قلعه‌های رستم، کافران، سام، کوک کهزاد، چهل دختر، سرسنگ و زیارتگاه خواجه غلتان، ساختمان‌های پیرگندم بریان، خانه شیطان، آرامگاهای قدیمی و قبور دوران اسلامی است. کوه خواجه در دوره میترایی و در دوره‌های زردتشتی، به‌سبب وجود آتشکده، مرکزی عبادی بوده و در دوره‌های بعدی نیز همچنان احترام خود را حفظ کرده، این کوه نزد سه دین زرتشت، مسیحیت و اسلام همواره مقدس بوده و به‌همین علت در میان ایرانیان از جایگاه و ارزش والایی برخوردار است
دهانه غلامان
دهانه غلامان، نام یک محل باستان‌شناختی در منطقه سیستان در جنوب خاوری ایران است. دهنه غلامان بازمانده شهری است که روزگاری مرکز اداری-سیاسی ساتراپی (والی‌نشین) زرنگ (زرنج) در شاهنشاهی هخامنشی بود. محل دهنه غلامان در حدود 45 کیلومتری شهر زابل و دو کیلومتری روستای قلعه نو است.
در این محوطه تاکنون 27 ساختمان شناسایی شده‌اند که تا مکانی بلند به نام قبر زردشت ادامه دارند.
نام واقعی این مکان در کتیبه‌های هخامنشی، بیستون، تخت جمشید و نقش رستم به نام «زرک» یا «زرنکای» یاد شده است.
مقبره سید غلام رسول
آرامگاه سید غلام‌رسول در پنج کیلومتری شمال غربی چابهار قرار دارد. شماره ثبت ملی آن 1559/3 است. قدمت آن به سال 465 ه.ق بازمی‌گردد. این آرامگاه با دیواره‌های سفید رنگ به سبک معماری هندی که دروازه ورودی آن در ضلع غربی بنا واقع شده است.
دیگر مناطق گردشگری و دیدنی زابل عبارت‌اند از منطقه حفاظت‌شده جنگلی شیله، موزه شهر سوخته، منطقه شکار ممنوع مک سرخ، روستای تاریخی قلعه نو.