چاپ

آریا بانو - رفتارهای خوب فرزندتان را تقویت کنید
١٦
٠
لینک کوتاه در کلیبرد کپی شد! http://akhr.ir/5762790
-->
اطلاعات / یکی از تلاش‌های والدین در برابر کودک‌شان این است که انواع رفتارهای مطلوبی که از کودک خود انتظار دارند را در او نهادینه کنند. رفتارهایی مثل انجام کارهای معمول روزمره (مسواک زدن)، رعایت قوانین (سر ساعت مشخص خوابیدن)، بدست آوردن مهارت‌ها (مهارت دوست‌یابی، حل مسئله یا گرفتن حق خود) و … .‏ برای ایجاد و افزایش رفتار مطلوب باید مراحل زیر را دنبال کنید‎:
‎‏1ـ‏ ‎شرایط موجود را ارزیابی کنید: مثلا باید مشخص کنید که فرزند شما در حال حاضر چه رفتارهای مطلوبی را به چه میزان انجام می‌دهد‎.
‏2ـ‏‎ ‎هدف گذاری کنید: به رفتارهایی که تمایل دارید، فرزندتان بیشتر اوقات انجام دهد فکر کنید و برخی از آنها را برای تقویت کردن انتخاب کنید‎.
‏3ـ‏‎ ‎برنامه‌ریزی کنید: مشخص کنید که برای تقویت این رفتارها باید چه کارهایی انجام دهید‎.
در زیر هر یک از این موارد را به صورت کامل برایتان خواهیم گفت‎.
ارزیابی شرایط موجود
برای این کار به مدت یک یا دو هفته، رفتارهای کودک را به دقت زیر نظر بگیرید.
سپس رفتارهای مثبت او را یادداشت کنید و بعد مشخص کنید که کودکتان هر رفتار را به چه میزان انجام می‌دهد (مثلا بین یک تا ده بر حسب میزان تکرار رفتار به آن نمره دهید. نمره 1 حداقل و نمره 10 حداکثر مورد انتظار است.) سپس رفتارها را تقسیم‌بندی کنید. مثلا: رفتارهایی که بیشتر اوقات انجام می‌شوند، رفتارهایی که کمتر انجام می‌شوند، رفتارهایی که خیلی کم انجام می‌شوند یا اصلا انجام نمی‌شوند‎.
هدف‌گذاری
منظور از هدف گذاری این است که مشخص کنید که مایلید چه تغییراتی در رفتار کودک رخ دهد با می‌خواهید چه مهارت‌هایی را کودکتان کسب کند. مثلا ممکن است بخواهید در یک کودک کم‌رو، مهارت دوست‌یابی یا در یک کودک لجباز، اطاعت از دستورات را افزایش دهید‎.‏ این نکته را فراموش نکنید که هدف تعیین شده باید قابل دست‌یابی و متناسب با توانایی‌های فرزندتان باشد.کمال‌گرایی در تعیین اهداف، دستیابی به آنها را دشوار و حتی غیرممکن می‌کند‎.
برای برنامه‌ریزی باید مشخص کنیم‎:
‎* ‎چه تغییراتی لازم است در خودمان و در فرزندمان ایجاد کنیم‎.
‎* ‎از چه رفتارهایی شروع کنیم و به ترتیب سراغ چه رفتارهای دیگری برویم‎.
‎* ‎از چه روش‌هایی در هر مرحله استفاده کنیم و چگونه‎.
البته لازم است که تغییراتی را هم در خودمان ایجاد کنیم. تغییراتی از قبیل‎:
‎* رابطه مناسب با کودک و نوجوان ایجاد کنیم‎.
‎* ‎الگوی مناسب رفتار مطلوب برای فرزندمان باشیم: بیاد داشته باشیم که فرزندانمان از ما الگوبرداری می‌کنند‎.
‎* ‎به رفتارهای مطلوب فرزندمان بیشتر توجه کنیم: والدین معمولا به رفتارهای نامطلوب حساس‌تر هستند و به آنها بیشتر واکنش نشان می‌دهند‎.
‎* ‎از تشویق قبل از تنبیه استفاده کنیم: روش‌های تشویقی برای تقویت رفتار مطلوب، بر تنبیه ارجحیت دارند‎.
موقع برنامه‌ریزی باید مشخص کنید که چه رفتارهایی را می‌خواهید افزایش دهید. برای شروع می‌توانید رفتارهایی را انتخاب کنید که بیشتر اوقات توسط کودک انجام می‌شوند‎. مثلا اگر کودک هر هفته 4 شب مسواک می‌زند، می‌توانید‎:‏ ‏‎«‎افزایش دفعات مسواک زدن» را انتخاب کنید‎.
‎* ‎چند رفتار محدود مشابه مثال فوق را برای تقویت کردن در نظر بگیرید‎.
‎* ‎در ابتدا سراغ کارهایی که کودک به ندرت انجام می‌دهد نروید‎.
‎* ‎همیشه از اقدامات ساده به سمت دشوار حرکت کنید‎.
‎* ‎قوانین مشخص و با ثبات داشته باشید‎.‏ یکی از روش‌های مدیریت رفتار مطلوب، وضع قوانین مناسب و اجرای با ثبات قوانین است‎.داشتن قوانین با ثبات باعث می‌شود، شرایط برای کودک قابل پیش بینی و احساس امنیت وی افزایش یابد‎.
نکات مهم در وضع و اجرای با ثبات قوانین
‏1‎. قوانین را مشخص کنید و آن را به صورت جمله خبری مثبت بنویسید‎.
‎* ‎وقتی موضوعی نوشته می‌شود، رسمیت بیشتری پیدا می‌کند و افراد برای اجرای آن جدی‌تر هستند‎.
* ‎در نوشتن قوانین از جملات مثبت که حالت شرط و تهدید نداشته باشد استفاده کنید‎.
‎* ‎پاداش و نتیجه کار را نیز مشخص کنید. مثلا به جای گفتن: «اگر مشق‌هایت را ننویسی، اجازه نمی‌دهم تلوزیون تماشا کنی»، بگویید: «وقتی مشق‌هایت را تمام کردی بعدش می‌توانی تلویزیون تماشا کنی‎».
‏2‏‎. قوانین را به صورت روشن، واضح، مشخص و کوتاه بیان کنید‎.
والدین باید دقیقاً آنچه را که مدنظرشان است، خیلی ساده و مشخص در جمله‌ای کوتاه بیان کنند. مثلاً به جای اینکه بگویید: «موقعی که کسی در حال استراحت است باید رعایت حالش را بکنی». بگویید: «زمانی که پدر خوابیده، آرام صحبت کن‎».
‏3‏. قوانین منصفانه و عادلانه وضع کنید‎.
باید بر اساس سن، سطح رشد و میزان توانایی کودک قانون وضع کرد‎.
کودک باید توانایی انجام کاری را که از او می‌خواهید داشته باشد. مثلا برای یک کودک 4 ساله نمی‌توانید این قانون را بگذارید که اتاقش را خودش مرتب و تمیز کند‎.
‏4‏‎. قانون‌ها نباید زیاد و خسته‌کننده باشند‎.
در صورتی که تمام لحظات و زندگی کودک پر از قوانین و مقررات سخت باشد، پس از مدتی رعایت قوانین برای کودک خسته‌کننده می‌شود‎.
بهتر است در یک برنامه تغییر رفتار اول از همه قوانین آسان و محدود وضع کنید‎.
‏5‏‎. انعطاف‌پذیر باشید‎.
این قانون را به ویژه در مورد کودکان خردسال‌تر باید لحاظ کنید. مثلا اگر فرزند پنج ساله ما باید مرتب مسواک بزند چنانچه ساعت یک نیمه شب از مهمانی برگشتیم و او خواب آلود است می‌توانیم به او اجازه دهیم که آن شب مسواک نزند‎.
‏6‏‎. اجرای قانون را با یک پاداش همراه کنید‎.
برای هر کدام از قوانین وضع شده پاداش و تشویقی را از پیش مشخص کنید‎.
‏7‏‎. در مواقع قانون‌شکنی از بحث مستقیم استفاده کنید‎.
وقتی کودک قانون را رعایت نمی‌کند، توجه او را به خود جلب کنید، به او بگویید کجای رفتارش اشکال دارد و سعی نکنید که وارد بحث و سخنرانی و نصیحت شوید.‏