چاپ

آریا بانو -
7 دلیل برای شکم درد که نباید نادیده گرفته شوند
٤٣
٠
جام جم / وقتی سراغ کسی بیاید حسابی دردسرساز می‌شود و کمتر کسی توان تحمل آن را دارد به‌خصوص وقتی فرد کم و سن و سال باشد، همه‌چیز پیچیده‌تر و سخت‌تر خواهد شد. شکم درد که بسیاری از افراد آن را دل درد می‌نامند، یکی از مشکلاتی است که افراد در سنین مختلف می‌توانند تجربه‌اش کنند. این مساله در نگاه اول آن‌قدر ساده به نظر می‌رسد که بسیاری از والدین سعی می‌کنند آن را با چای و نبات، عرق نعنا و با درمان‌های خانگی برطرف کنند ولی آیا واقعا دل درد در کودکان را باید تا این حد ساده گرفت؟ دکتر پیمان لسان‌پزشکی ، سرپرست کلینیک مشاوره بیماری‌های رفتاری مرکز بهداشت غرب تهران، توضیحات مهمی را در این رابطه می‌دهد.
دل دقیقا کجاست؟
دل یا شکم، در واقع حد فاصل قفسه سینه، دنده تحتانی تا ورودی لگن محسوب می‌شود و تا چند سانت زیر ناف، در محدوده شکم قرار می‌گیرد. هر دردی که در این ناحیه به وجود بیاید، دل درد یا شکم درد گفته می‌شود. اما در کودکان مساله کمی فرق می‌کند چون دردهای دیگر را نیز دل درد عنوان می‌کنند و قدرت تفکیک ناحیه درد را ندارند. برای مثال، درد ناحیه مثانه، قفسه سینه، ریه، دردهای ناشی از ذات‌الریه و دردهای قلبی نیز از سوی کودکان شکم درد عنوان می‌شود. با توجه به توضیحات یاد شده والدین باید توجه داشته باشند که منشأ دردهای کودکان الزاما شکم نیست پس نباید با این نوع درد به سادگی برخورد کرد.
دل درد را می‌توان نادیده گرفت؟
دل درد به دو دسته حاد و مزمن تقسیم‌بندی می‌شود. دل دردی که کمتر از 4‌ساعت به وجود آمده، حاد است و دلیل بروز چنین دردی می‌تواند ساده یا بسیار پیچیده باشد. دل درد مزمن، یک دل درد تکرار شونده به حساب می‌آید که مدت‌ها همراه کودک است. دل درد به لحاظ درد می‌تواند با درد ثابت همراه باشد یا درد آن به صورت پیچشی و کرامپی (تغییرات درد به شکل کم و زیاد) خود را بروز بدهد. دردهای پیچی غالبا منشأ ادراری یا گوارشی دارند. دردهای ثابت می‌توانند بدون تغییر شدت، باقی بمانند یا به مرور زمان شدید شوند. دل درد به ویژه در سنین پایین به‌گونه‌ای است که تشخیص علت به‌وجود آورنده آن یک چالش برای پزشک و والدین محسوب می‌شود به همین دلیل نمی‌توان دل درد را نادیده گرفت و به درمان‌های خانگی اکتفا کرد، چون گاهی یک دل درد ساده می‌تواند منشأ اورژانسی داشته باشد.
چند دلیل کلی دل درد
تشخیص علت اصلی دل درد توسط پزشک امکان‌پذیر است ولی انگل‌ها یکی از عوامل دل درد مزمن به حساب می‌آیند و تنها در مواردی که کرم آسکاریس به تعداد زیاد مطرح باشد یا انسداد روده به‌وجود بیاید، درد حاد شکمی ایجاد می‌شود. البته عدم دفع مدفوع و گاز هم در درد حاد وجود دارد که ناشی از انسداد است. انگل‌های روده‌ای تک‌سلولی نیز می‌توانند باعث درد حاد بشوند. اما بر خلاف باور والدین، کرمک‌ها نقشی در دل درد ندارند چون در انتهای روده بزرگ و مقعد هستند. التهاب آپاندیس و آپاندیسیت دلیل دیگری برای دل درد است که معمولا در سنین 7 سال به بالا ایجاد می‌شود. درد ناشی از آپاندیسیت گاهی می‌تواند در حوالی ناف و بالاتر از آن ایجاد شود و والدین را به اشتباه بیندازد که کودک‌شان در اثر سوءهاضمه و پرخوری دچار مشکل شده است. درد با گذشت زمان در یک چهارم تحتانی راست شکم ثابت می‌شود و با علائمی چون بی‌اشتهایی، حالت تهوع یا استفراغ می‌تواند همراه باشد. سپس درد افزایش می‌یابد و کودک با هر حرکتی، دردی شدید احساس می‌کند. این درد اورژانسی است و باید سریعا جراحی انجام شود در نتیجه دادن هر نوع مسکن، درمان خانگی و گذاشتن کیسه آبگرم، تنها تشخیص را به تعویق می‌اندازد. پس هر دردی که بیش از 4 ساعت طول بکشد باید جدی گرفته شود.
ضربه‌های مهم
گاهی درد براثر ضربه‌های شکمی(تروما) در کودکان ایجاد می‌شود و کودکان ممکن است در حین بازی دچار این ضربه‌ها شوند و از ترس تنبیه والدین چیزی نگویند. تروماهای شکمی به دو دسته تیز و کند، دسته‌بندی می‌شوند. در نوع تیز، یک جسم خارجی می‌تواند وارد شکم شده باشد و زخم مطرح است اما در ترومای کند، جسم خارجی مطرح نیست که بتوان به ضربه پی برد. اگر ترومای شکم شدید باشد، آسیب به اعضا و پارگی و خونریزی آنها را باید رد کرد و در صورت تشخیص پزشک، جراحی باید انجام شود. دل درد نسبتا شدید و افزاینده، سفت شدن شکم، بی‌اشتهایی، خونریزی داخلی، رنگ پریدگی، نبض ضعیف و... می‌توانند از علائم ضربه باشند. گاهی شکم درد به دلیل بلعیدن اجسام یا دارو توسط کودک زیر سه سال است و این احتمال وجود دارد والدین متوجه علت درد نشوند در نتیجه در هنگام بروز دل درد باید کودک را برای معاینه و بررسی دقیق به مرکز درمانی برد.
متهمی به نام مواد غذایی
مسمومیت غذایی، یکی دیگر از دلایل ایجاد دل درد در کودکان به حساب می‌آید که منشأ این مسمومیت می‌تواند باکتریایی یا ویروسی باشد.
در مسمومیت ناشی از باکتری، تب شدید، دل‌پیچه، اسهال و استفراغ می‌تواند ایجاد شود. اما در مسمومیت ویروسی، علائمی مثل سرماخوردگی ایجاد می‌شود یعنی غدد لنفاوی گردن، اطراف گلو و فک درگیر خواهند شد.
دیابت ربطی به دل درد دارد؟
گاهی در اولین حمله دیابت، کودکان دچار دل درد می‌شوند و اگر علت این نوع دل درد تشخیص داده نشود، کودک به کما خواهد رفت. والدین علائمی چون پر نوشی و پرادراری را در کودکان نباید نادیده بگیرند و باید برای بررسی علت به‌پزشک مراجعه کنند تا احتمال ابتلا به دیابت مورد بررسی قرار بگیرد.
عفونت ادراری و دل درد
عفونت ادراری در کودکان، یکی از عوامل دل درد می‌تواند باشد و معمولا در زمان بروز آن، سوزش ادرار، تغییر رنگ ادرار و تکرر ادرار مطرح است. تغییر رنگ ادرار مساله مهمی محسوب می‌شود ولی والدین نباید دقیقا این تغییر رنگ را به خون در ادرار ربط بدهند و حتما باید بررسی‌های پزشکی و آزمایش ادرار و خون انجام شود. چنانچه کودکان دختر در سنین 12 سالگی به بالا دچار قاعدگی شده باشند، می‌توانند در زمان تخمک‌گذاری، درد را تجربه کنند و این درد در شرایطی که سمت راست شکم را درگیر کند، ممکن است به اشتباه آپاندیسیت تشخیص داده شود و جراحی صورت بگیرد. از آنجایی که آپاندیسیت، اورژانسی و کشنده است، حتی در شرایطی که درد ناشی از تخمک‌گذاری بسیار شدید باشد و نتوان آن را از درد التهاب آپاندیس افتراق داد، سریعا جراحی صورت می‌گیرد.