آریا بانو - نیک صالحی / دیر زمانی است که انواع دوخت‌های سنتی نظیر تابلوهای ملیله دوزی ، سرمه دوزی و منجوق دوزی ،رومیزی‌های گلابتون یا سوزن دوزی ، جانمازهای ترمه ، جلیقه‌های مخمل و بقچه‌های گلدوزی ، زینت بخش زندگی ما ایرانیان است و در بین خانواده‌های ما از جایگاه ارزشمند برخوردار می‌باشد ، اما خیلی از مردم به ویژه خانم‌های جوان ، یا شیوه نگهداری این نوع صنایع دستی آشنا نیستند و برای تمیز کردن آنها دچار مشکل می شوند . به همین دلیل ما سعی کرده ایم به نکاتی درباره طرز شست و شو ، لکه گیری ، اتوکشی این نوع دوخت‌های سنتی بپردازیم .
شست وشوی چنین پارچه هایی در ماشین لباسشویی اصلاً عاقلانه نیست.
به علاوه گاه لازم نیست برای حفظ و تمیز کردن آنها هزینه ای بپردازید.
خودتان می توانید به راحتی از عهده نگهداری و تمیز کردن وسایل و پارچه های باارزش برآیید.
اغلب دیوارکوب‌ها ، پرده‌ها و تابلوهایی که در آنها دوخت‌های سنتی به کار رفته است به مرور ایام گرد و غبار می‌گیرند که این امر از جلوه کار کم می‌کند .
در عین حال برخی از انواع این صنایع دستی را نمی‌توان شست و شو کرد پس چاره کار چیست ؟
برای این منظور ابتدا پارچه موردنظر را در هوای آزاد آویزان کرده ، به آرامی‌ضرباتی با چوب به پشت آن بزنید تا گردو غبار موجود از آن کاملاً زدوده شود ، سپس پارچه را بدون آنکه مچاله یا تا کنید در آب ولرم فرو ببرید ، این عمل را تا آنجا ادامه دهید که آب تمیز و صافی از آن خارج شود .

بعد آن را درون حوله ای لوله کنید تا آب اضافی اش خوب گرفته شود . اگر لازم باشد از دو یا سه حوله می‌توانید برای این کار استفاده کنید ،سپس پارچه را درمعرض هوای آزاد قرار دهید تا خشک شود .
• نحوه شست و شوی پارچه مخمل نیز به همین صورت است ، چه روی پارچه سوزن دوزی باشد چه نباشد .
• دقت کنید پارچه‌هایی که روی آنها ملیله دوزی شده ، به هیچ وجه قابل شست و شو نیستند .
• برای شست و شوی پارچه های دست دوزی حتماً باید از ثبات رنگ نخ‌ها و یا خود پارچه اطمینان حاصل کنید .برای این کار یک پارچه نخی سفیدرنگ را مرطوب کرده ، به آرامی‌به پشت پارچه یا دوخت بکشید ، در صورتی که رنگ پارچه و نخ کار ثابت بود اثری روی پارچه سفید نمی‌گذارد ، در غیر این صورت از شستن آن صرف نظر کنید .
• پارچه مورد نظر را به شکل مربع یا مثلث تا کنید و به حدی آن را کوچک کنید که وقتی پارچه را خیس کردید، قادر به حمل آن در دستان خود باشید. سپس با نخی که با جنس و رنگ پارچه همخوانی داشته باشد، لایه های پارچه را با دقت و احتیاط به هم کوک بزنید. حتماً دقت کنید که نخ مورد استفاده رنگ پس ندهد.
برای شست وشوی پارچه های دست دوزی هرگز آنها را چنگ نزنید
• اگر پارچه قدری ضخیم است، شب آن را در محلول پودر صابون و آب گرم خیس کنید
(پیش از این که آن را در محلول قرار دهید، مطمئن شوید که خرده های صابون به طور کامل در آب حل شده باشد).
روز بعد محلول را به طور کامل خالی کنید و پارچه تاخورده را با دقت در ته تشت فشار دهید.
ظرف را دوباره با آب ولرم یا سرد پر کنید و پارچه را آرام آرام آبکشی کنید.
هر بار مراقب باشید تا پارچه صاف باقی بماند. آن قدر این عمل را تکرار کنید تا همه مواد صابونی از پارچه بیرون برود.
هرگاه مطمئن شدید که دیگر در پارچه اثری از محلول صابون نیست، با دست تا حد امکان آب اضافی پارچه را بگیرید.
البته اصلاً پارچه را نچلانید و باز هم آن را صاف نگه دارید.
سپس آرام آرام کوک های آن را بشکافید و پارچه را همان طور صاف روی حوله ای قرار دهید تا خشک شود. می توانید آن را در هوای آزاد خشک کنید، اما مراقب باشید که در معرض نور خورشید نباشد.
• برای شست وشوی دست دوزی ها هرگز آنها را چنگ نزنید و از مواد پاک کننده مانند آب ژاول ، کلر و دیگر مواد سفیدکننده استفاده نکنید .
• برای شستن پرده های توری که به مرور زمان در معرض نور خورشید مقاومت خود را از دست داده و نازک شده اند نیز می توانید از همین روش استفاده کنید. با این تفاوت که پیش از آبکشی آخر، چند قاشق نمک در آب بریزید تا پارچه صاف و شق و رق باقی بماند و کمتر چروک شود.
• اگر می خواهید پارچه قدیمی و باارزشی را اتو کنید،
بهتر است زمانی که هنوز خیس است این کار را انجام دهید.
پارچه باید نه خیس خیس و نه مرطوب باشد؛ بلکه باید کمی آبدار باشد.
نکته:
تا آنجا که ممکن است از شست وشوی پارچه گرانقیمت دست دوزی شده ترمه یا مخمل خودداری کنید .