بزرگنمايي:

آریا بانو - چندی پیش لایو اینستاگرامی پسر 14 ساله با یکی از زنان به اصطلاح شاخ‌ مجازی و جملات غیرمتعارف این پسر در تمایلش برای تماشای تصاویر و ویدئوهای مستهجن با واکنش افکار عمومی مواجه شد و بار دیگر زنگ خطر را برای خانواده ها به صدا در آورد .

گسترش تکنولوژی و تسریع در رسیدن به انواع اطلاعات در فضای مجازی به گونه‌ای شده است که خواسته یا ناخواسته ممکن است کودکان و نوجوانان حتی به صورت تصادفی با تصاویر و ویدئوهایی مستهجن مواجه شوند این در حالیست که بسیاری از والدین حتی نمی‌دانند در صورت اطلاع از وابستگی فرزندشان به تماشای چنین تصاویر و ویدئوهایی باید چه واکنشی داشته باشند و چگونه فرزند خود را توجیه کنند.
بسیاری از والدین نسبت به سخن گفتن درباره مسائل جنسی با فرزندشان هراس دارند و می‌ترسند اگر چنین مسائلی را توضیح دهند نتیجه عکس داشته باشد و کنجکاوی کودک و نوجوانشان را دوچندان کند؛ عده ای هم اصلا نمی دانند باب سخن را چگونه باید باز کرد و از چه واژه هایی استفاده کرد غافل از اینکه دریافت اطلاعات از سوی هم‌سالان و یا فضای مجازی و اینترنت به مراتب مخرب‌تر از توضیحات صادقانه والدین خواهد بود اما کارشناسان معتقدند توضیحات والدین درباره مسائل جنسی منجر به از بین رفتن حیا و یا افزیش کنجکاوی مخرب فرزندان نمی‌شود.
تسهیل دسترسی کودکان و نوجوانان به تصاویر مستهجن
غزاله مسعودی مجری طرح برگزیده مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی توسط آموزش‌و پرورش شهر تهران، با بیان اینکه رشد جنسی در تمام افراد در طول سالیان و به تدریج اتفاق می‌افتد، در اینباره به ایسنا گفت: رشد جنسی کودکان و نوجوانان متناسب با سن آن‌ها اتفاق می‌افتد به طوری که در هر سنی تغییراتی در آن‌ها ایجاد می‌شود، اما تمایل به تماشای تصاویر مستهجن در سن خاصی از دوران کودکی و نوجوانی جزو روند رشد جنسی محسوب نمی‌شود و فرایندی طبیعی نیست.
این مددکار اجتماعی ادامه داد: در حال حاضر با توجه به پیشرفت تکنولوژی و آسان شدن دسترسی به این فیلم‌ها و تصاویر، دسترسی کودکان و نوجوانان نیز به چنین تصاویری افزایش یافته است. مطابق با پژوهش‌ها متوسط سن مواجهه نوجوانان با تصاویر مستهجن 10، 11 سال است. همچنین به طور خاص نمی‌توان گفت در کدام جنس تمایل به دیدن تصاویر مستهجن و مسایل جنسی بیشتر است.
وی درباره چگونگی مواجهه کودکان و نوجوانان با تصاویر مستهجن اظهار کرد: امروزه این مواجهه یا به صورت تصادفی در شبکه‌های اجتماعی و یا از طریق کسب اطلاعات به واسطه دوستان و هم‌سالان برای کودکان و نوجوانان رخ می‌دهد. در حال حاضر با توجه به شرایط پاندمی کووید 19 و افزایش حضور کودکان و نوجوانان در شبکه‌های اجتماعی این مواجه نیز چه به صورت تصادفی و چه دریافت اطلاعات از سوی هم‌سالان افزایش یافته.
گرایش به مسائل جنسی در کودکان و نوجوانان طبیعی است اما گرایش به تصاویر مستهجن؛ خیر
به گفته مسعودی، این فرآیند طبیعی نیست و اگر شبکه‌های اجتماعی و تکنولوژی اینچنین گسترش نیافته بود ما شاهد این حجم از مواجهه و پرداختن کودکان و نوجوانان با تصاویر مستهجن نبودیم چراکه گرایش به مسائل جنسی به دلیل ایجاد تغییراتی هورمونی طبیعی است اما گرایش به تماشای تصاویر مستهجن امری طبیعی نیست.
بلوغ زودرس تعیین کننده تمایل نوجوان به تماشای تصاویر مستهجن نیست اما می‌تواند اثرگذار باشد
به گفته وی گاها با ترشح زودهنگام هورمون‌های جنسی در کودکان و نوجوانان روند طبیعی بلوغ زودتر از موعد آغاز می‌شود و ویژگی‌های ثانویه جنسی در فیزیک کودکان سریع‌تر از هم‌سالان خود آغاز می‌شود به نحوی که برای مثال این تغییرات در دختران هشت سالگی و در پسران 9 سالگی آغاز می‌شود.
پژوهشگر منتخب یونیسف در جشنواره پژوهش برتر مددکاری اجتماعی افزود: الزاما بلوغ زودرس تعیین کننده تمایل نوجوانان به تماشای تصاویر مستهجن نیست اما می‌تواند تاثیرگذار باشد. از جمله پیامدهای بلوع زودرس، رفتارهای نامتناسب با سن نوجوان است چراکه او از نظر جسمی بزرگ‌تر دیده می‌شود و اطرافیان با او رفتارهایی دارند که متناسب با سنش نیست از این رو گاها چنین نوجوانانی زودتر وارد دنیای بزرگ‌سالان می‌شوند و می‌توانند در سن پایین نسبت به موضوعات جنسی آگاه شوند.
مولف کتاب کودک‌آزاری جنسی معتقد است که اولین تجربه مواجهه هر کودک و نوجوان با تصاویر مستهجن به طور حتم تجربه ناخوشایندی خواهد بود چراکه تا کنون تصویری از رابطه جنسی در ذهن خود نداشتند و مواجهه با چنین تصاویری می‌تواند به شدت برایشان تکان دهنده باشد.
وی همچنین این را هم گفت که وحشت، ترس، تعجب و نگرانی نیز از جمله احساساتی است که ممکن است کودکان و نوجوانان در صورت مواجه با تصاویر مستهجن تجربه کنند. از سوی دیگر تا پیش از تماشای چنین تصاویری کودکان و نوجوانان به پنهان نگه داشتن اندام جنسی خود از دید سایرین تشویق می‌شوند اما در چنین تصاویری به ناگاه با خلاف معیارهای خود مواجه می‌شود که نتیجه آن ایجاد بی‌اعتمادی در ذهن آن‌ها است.
اثرات تماشای این تصاویر بر روی کودکان و نوجوانان چیست؟
مسعودی درباره اثرات تماشای تصاویر یاد شده در کودکان ادامه داد: تصاویر مذکور معمولا با خشونت همراه است و برای کودکان می‌تواند تداعی کننده دعوا و درگیری و ایجاد فشار روانی و اضطراب باشد.
وی در مورد اثرات این تصاویر بر نوجوانان نیز افزود: نوجوانان تصور می‌کنند خشونت موجود در تصاویر مستهجن جزئی از واقعیت یک رابطه است و با دیدن تصویر بدن‌های عاری از عیب و نقص احساس بی‌کفایتی جنسی و ظاهری در آن‌ها شکل می‌گیرد.
والدین در صورت اطلاع هیجانی برخورد نکنند
مجری طرح برگزیده مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی توسط آموزش و پرورش شهر تهران تصریح کرد: والدین معمولا با اطلاع از اینکه فرزند آن‌ها تصاویر مستهجن تماشا می‌کند به شدت برآشفته می‌شوند و ممکن است در مواجه با چنین شرایطی به پرخاش و سرزنش روی آورند اما لازم است بدانند یک صنعت قوی و گسترده در تمام دنیا به انتشار تصاویر این چنینی و هرزه نگاری می‌پردازد و سرمایه گذاری‌های بسیار کلانی در حوزه‌های متفاوت در این راستا انجام می‌شود.
وی ادامه داد: به نحوی که از سویی یک جریان عظیمی آموزش و استفاده از تصاویر مستهجن را ترویج می‌کند، از این رو می‌توان گفت یک واقعیت اجتناب ناپذیری است و نمی‌توان انتظار داشت فرزندانمان با این تبلیغات مواجه نشوند. لازم است والدین در هنگام مواجه فرزند خود در هنگام تماشا تصاویر مستهجن، خونسردی خود را حفظ کنند و با آرامش راهنمایی مناسبی به بچه‌ها بدهند با آن‌ها صحبت کنند و از هر نوع رفتار تکانه‌ای، هیجانی و خشونت آمیز خودداری کنند و شرایط را بدون عکس‌العمل خشن مدیریت کنند.
لزوم پاسخ والدین به کنجکاوی جنسی و سوالات کودکان
به گفته این مددکار اجتماعی، این تجربه برای والدین تجربه سختی است چراکه معمولا والدین درباره موضوعات جنسی با فرزندان خود صحبت نمی‌کنند، نمی‌دانند چگونه موضوع را مطرح کنند و نگرانند با طرح موضوع حیا و شرم فرزندان از بین برود و یا با دریافت اطلاعات این چنینی کنجکاوی فرزند تحریک شود و اقدامات نامناسب با سن خود انجام دهد. در حالی که این پیش فرض‌ها واقعیت ندارد و بچه‌ها از سنین کم سوالات و کنجکاوی‌های طبیعی دارند که لازم است والدین به شیوه مناسب به سوالاتشان پاسخ دهند.
مولف کتاب کودک‌آزاری جنسی افزود: اگر والدین بتوانند به شیوه مناسب به این سوالات پاسخ دهند ، توضیح دادن به فرزندان درباره تصاویر مستهجن نیز بسیار آسان خواهد بود. والدین باید زمانی را به صحبت کردن درباره چنین مسائلی با بچه‌ها اختصاص دهند، صحبت کردن درباره چنین موضوعاتی سخت است اما والدین باید به طور علمی و صادقانه و بی‌آنکه احساس شرم و گناه و سرزتش را به کودک و نوجوان منتقل کنند با او گفت و گو کنند.
مجری طرح برگزیده مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی توسط آموزش و پرورش شهر تهران گفت: والدین ابتدا باید درباره تولید مثل و رابطه جنسی به بچه‌ها به طور علمی توضیحاتی را ارائه دهند و سپس درباره تصاویر مستهجن برایشان توضیح دهند. این نکته حائز اهمیت است که به بچه‌ها توضیح دهند رابطه جنسی عملی است که برای انتقال عاطفه و محبت میان انسان‌ها شکل می‌گیرد که در تصاویر و فیلم‌های مستهجن این عاطفه شکل نمی‌گیرد و با واقعیت متفاوت است گویی نمایشی است تا کنجکاوی تماشاگر را درگیر کنند، از این رو تماشای این تصاویر غیر واقعی می‌تواند برایت تبعاتی داشته باشد.
به گفته پژوهشگر منتخب یونیسف در جشنواره پژوهش برتر مددکاری اجتماعی، خوب است تعامل میان والدین و فرزندان درباره چنین تصاویری به صورت گفت‌وگو شکل گیرد و از فرزند خود سوال کنند که از نظر او چنین تصاویری با چه هدفی ساخته شده‌اند و تماشای این تصاویر چه خطراتی می‌تواند داشته باشد؟. ابتدا از فرزند سوال کنند، پاسخ‌های او را بشوند و سپس توضیحات علمی خود را ارائه دهند و بهتر است والدین برای اینکار ابتدا با کمک یک مشاور و روانشناس آگاهی لازم را کسب کنند.
نسبت به اثرات تماشای تصاویر مستهجن به فرزند خود دروغ نگویید
این مددکار اجتماعی تصریح کرد: تبعا یکی از تبعات تماشای تصاویر مستهجن انجام خود ارضایی است و لازم است والدین در مواجهه با این شرایط برخورد اصولی داشته باشند، نوجوانان را تهدید نکنند و به آن‌ها اطلاعاتی نادرست نظیر با انجام این کار کور می‌شوی، حافظه‌ات کم می‌شود، کچل می‌شوی و... را ندهند چراکه گفتن چنین مطالبی اگرچه نگرانی در نوجوانان ایجاد می‌کند اما در نهایت تاثیر بازدارنده‌ای در نوجوان نخواهد داشت.
مسعودی همچنین معتقد است که والدین باید به صورت اصولی به نوجوان توضیح دهند که انجام این کار می‌تواند اختلالات رفتاری، جسمی و روحی و حتی وابستگی بدنبال داشته باشد و کودک یا نوجوان برای غلبه بر اضطراب زندگی روزمره خود به آن روی آورد.
کدام کودکان و نوجوانان بیشتر در معرض تماشای چنین تصاویری قرار دارند؟
به گفته مسعودی، کودکان و نوجوانانی که در معرض تنش و اضطراب، تنبیه و خشونت والدین، بی‌برنامگی در زندگی و عدم توجه و محبت والدین قرار دارند بیشتر به تماشای این تصاویر روی می‌آورند چراکه آن را راه حلی برای تنظیم هیجانات خود می‌دانند و به کار می‌گیرند، از این رو والدین باید به تامین عاطفی و هیجانی فرزندان توجه ویژه‌ای نشان دهند.
وی همچنین راه‌های سلبی در جهت پیشگیری از مواجه کودکان با تصاویر مستهجن را امری حائز اهمیت دانست و ادامه داد: والدین باید توجه داشته باشند که گوشی‌های هوشمند خود را در دسترس کودکان قرار ندهند و یا هنگام استفاده آن‌ها از کامپیوتر و تلفن همراه نظارت داشته باشند، همچنین کامپیوتر آن‌ها در معرض دید باشد و ساعت استفاده از اینترنت را محدود کنند و با استفاده از روش‌های محدود کردن جستجو در موتورهای جستجوگر، جستجوی کلمات را برای بچه‌ها محدود کنند.
وی افزود: لازم است والدین به کودکان خود توضیح دهند که گاها برخی افراد از بدن خود عکس می‌گیرند و در فضای مجازی و اینترنت قرار می‌دهند که این کار اشتباهی است و در صورت دیدن چنین تصاویری به والدین اطلاع دهد و از تماشای آن خودداری کند. همچنین به نوجوانان آگاهی لازم و اطلاعات علنی دقیق در این رابطه بدهند.
به گفته مولف کتاب کودک‌آزاری جنسی ، مواجهه فرزندان با موضوعات جنسی امری طبیعی و اجتناب ناپذیر است بنابراین والدین باید مسئولیت تربیت جنسی فرزندان خود را بر عهده بگیرند و با دادن اطلاعات، آموزش‌های به موقع و علمی و با تعیین اصول و ارزش‌ها برای آن‌ها، می‌توانند از در معرض آسیب قرار گرفتن فرزندشان پیشگیری کنند.
ویدئوهای منتشر شده از رفتار غلط نوجوانان در فضای مجازی را بازنشر نکنید
مسعودی گفت: در فضای مجازی افراد سواستفاده‌گری وجود دارند که برای حریم خصوصی کودکان و نوجوانان اهمیتی قائل نیستند و به وضوح ناقض حقوق کودکان‌اند. همچنین مردم به غلط در جهت اطلاع رسانی به انتشار چنین مطالبی می‌پردازند غافل از اینکه اینگونه زندگی نوجوان را تحت تاثیر قرار می‌دهند و فضا را برای افراد سواستفاده‌گر بازتر می‌کنند، تک تک افراد جامعه نباید این کلیپ‌ها را لایک، بازپخش و منتشر کنند چراکه ما در برابر حفظ حریم کودکان و نوجوانان مسئول هستیم و در صورت انتشار فیلمی از رفتار کودک و نوجوانی نباید آن‌ها را بیشتر منتشر کنیم تا زندگی حال و آینده کودکان و نوجوانان تحت تاثیر قرار نگیرد.