بزرگنمايي:
آریا بانو - خبرگزاری آربا- افزایش تجردگرایی در جامعه به ویژه در متولدین دهه 60 منجر به کاهش فرزندآوری در جامعه شده است و نمایندگان طرح جوانی و تعالی خانواده را فرصتی طلایی برای این گروه از جوانان و زوجین می دانند.
به گزارش خبرگزاری آریا، موضوع جمعیت دغدغه رهبری معظم انقلاب است و چندین سال است که هشدارها و توصیه های مختلفی انجام شده ولی موضوع همچنان بدتر از قبل باقی مانده است. از طرفی اقداماتی هم انجام شد که مانند طرح جوانی جمعیت و تعالی خانواده بوده و در مجالس قبل به سرانجام نرسید.
یک عضو فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه افزایش تجردگرایی در جامعه به ویژه در متولدین دهه 60 منجر به کاهش فرزندآوری در جامعه شده است؛ می گوید: طرح جوانی و تعالی خانواده فرصتی طلایی برای این گروه از جوانان و زوجین است.
به گفته زهره سادات لاجوردی تاکنون سیاستهای متعددی با هدف تسهیل ازدواج و استحکام بنیان خانواده مانند قانون تسهیل ازدواج در برنامه ششم در نظر گرفته شده است اما ظاهرا هیچیک نتوانسته آن طور که باید در کاهش طلاق و افزایش ازدواج و کمک به اجرای سیاستهای افزایش جمعیت در کشور موثر واقع شود. قانون تسهیل ازدواج جوانان مشتمل بر حدود 13بند با مهر تأیید شورای نگهبان برای اجرا به دولت ابلاغ شده بود، که اغلب در حد رسانهای شدن باقی مانده و اجرای مفاد آن توسط نهادها و سازمانهای مربوطه مغفول مانده است. در حالیکه، طرح جوانی جمعیت و تعالی خانواده، با نگاهی جامع نسبت به ابعاد و زوایای مختلف موضوع ازدواج از جمله ابعاد اقتصادی، فرهنگی، قضایی، روانشناختی و غیره سعی شده تا ازدواج و خانواده را به صورت تخصصی و با نگاهی فراگیر مورد حمایت قرار دهد؛ لذا آسیبشناسی از برنامهها و سیاستهای گذشته و تلاش برای رفع آنها در تقویت طرح جوانی جمعیت و تعالی خانواده در نظر گرفته شده است.در حال حاضر تلاش کمیسیون مربوطه در جهت تبدیل این طرح به قانونی دقیق، جامع و کامل است که بتواند به نیازهای جامعه در حوزه ازدواج، خانواده و برخورداری از جمعیت مطلوب، جامه عمل بپوشاند که نیازمند بررسی همه جانبه و در نظر گرفتن همه ضوابط و بایستههای تصویب و اجرای یک طرح است. بطوریکه طرح مزبور در کمیسیون مشترک به منظور رفع نواقص و ابهامات آن، از ابعاد و زوایای مختلف مورد بررسی و کنکاش قرار میگیرد تا بتواند چالشهای احتمالی پیش روی تصویب و اجرای طرح را مرتفع سازد.
طرحی که آینده خانواده را تضمین میکند
لاجوری نماینده مردم در مجلس یازدهم می گوید: برخلاف سایر قوانین حوزه ازدواج و جمعیت در سالهای گذشته، میتوان به طور قاطع یکی از نقاط قوت طرح جوانی جمعیت و تعالی خانواده را مربوط به تعهدات و ضمانتهای اجرایی آن دانست. به گونهای که در فصل پایانی این طرح، کلیه دستگاهها و سازمانهایی که برای اعمال سیاستهای جمعیتی مسئولیتی دارند و همچنین قلمرو مسئولیت آنها مشخص گردیده است. اهمیت این بخش در آنست که مانع از اجرایی نشدن این قانون میشود تا به سرنوشتی مانند قانون تسهیل ازدواج منتهی نگردد.
نماینده مردم در مجلس یازدهم تصریح کرد: از دیگر نقاط قوت این طرح، تقویت نقش نظارتی مجلس است که به صورت ارائه گزارش دستگاهها محدود نشده بلکه به صورت بازدیدها و نظارتهای میدانی و عملیاتی خواهد بود. از دیگر نقاط قوت این طرح برخورداری از مشوقهای اقتصادی در قالبهای فوری، کوتاه مدت و بلند مدت است؛ بصورتی که مشوقهای فوری و کوتاه مدت اثر فوری بر رشد جمعیت دارد و مشوقهای بلند مدت در راستای تأمین آتیه خانواده و فرزندان خواهد بود.
لاجوری این طرح را فرصتی طلایی برای دهه شصتیها دانسته و گفت است: افزایش تجردگرایی در جامعه به ویژه متولدین دهه 60منجر به کاهش فرزندآوری در جامعه شده است؛ طرح جوانی و تعالی فرصتی طلایی برای این گروه از جوانان و زوجین است که بنا به دلایلی تاکنون ازدواج نکرده و یا فرزنددار نشدهاند اجرایی شدن این طرح میتواند در ترغیب به ازدواج و تشکیل خانواده و نیز فرزندآوری در بین متولدین این گروه باشد.
نگاه مثبت شورای نگهبان به طرح جوانی جمعیت
از طرفی آیتالله اعرافی، عضو شورای نگهبان با یادآوری اینکه طرح جوانی جمعیت و تعالی
خانواده 9 سال گذشته در شورای عالی انقلاب
فرهنگی مطرح شد، گفت: نگاه شورای نگهبان به این طرح مثبت است.
آیت الله علیرضا اعرافی گفت: یکی از عرصههای مهم در انقلاب
اسلامی و در تعامل با دنیا، عرصه زن و
خانواده است . وی خطاب به اعضای فراکسیون زنان، گفت: پیشنهاد میشود در قوانین نقش، سهم و جایگاه زن و
خانواده را رصد کنید و این مهم مستلزم کار علمی جدی است؛ با نگاه مصالحی تمامی قوانین حوزه زن و
خانواده سنجیده شود و این کار شماست و ما هم به شما کمک میکنیم؛ میطلبد در برنامه هفتم پیشاپیش ورود کنید و از دانشگاه و حوزه کمک بگیرید تا سرنخهای اساسی در این برنامه برای حوزه خانواده،
زنان و دختران پیش بینی و پایه ریزی شود.
وی با یادآوری اینکه طرح جوانی جمعیت و تعالی
خانواده 9 سال گذشته در شورای عالی انقلاب
فرهنگی مطرح شد، گفت: نگاه شورای نگهبان به طرح مثبت است و ما همراهی خواهیم کرد و اگر به نحو مطلوب بخواهد اجرا شود، وظایف سازمانی، وزارتخانهای، نهادی و بار
مالی دارد و باید در برنامه هفتم توسعه پیش بینی شود و در صورت بی توجهی پیش نخواهد رفت.
نیازمند حلقه اندیشه ورزی در عرصه سیاستگذاری هستیم
فاطمه قاسم پور رئیس فراکسیون
زنان مجلس نیز می گوید:
مجلس یازدهم انقلابی است و نمایندگان براساس گفتمان انقلاب مسائل را دنبال و پیگیری میکنند،این موضوع دغدغه همه نمایندگان است، تحولاتی در حوزه
زنان اتفاق افتاده که لاجرم پیگیری آنها مسئولیت زیادی را بر دوش فراکسیون
زنان قرار داده است.
ما در عرصه سیاستگذاری نیازمند حلقه اندیشه ورزی هستیم، به تعبیر رهبر معظم انقلاب، حوزه پشتوانه تئوریک انقلاب
اسلامی است و فقه پویایی که به فرموده حضرت امام واجد آن هستیم در مسیر قانونگذاری به ما کمک میکند. یک سری لوایح و طرحها در آینده در
مجلس پیگیری خواهد شد و نیازمند این هستیم که در تعامل با شورای نگهبان بتوانیم مواردی که لازم است را از حیث حقوقی و قانونی مورد توجه قرار دهیم و نهایتاً آنچه که خروجی
مجلس است مصوب و به قانون تبدیل شود.
وی با اشاره به اینکه طرح جوانی جمعیت و تعالی
خانواده در کمیسیون مشترک در حال بررسی است، گفت: در مورد این طرح دغدغه جدی وجود دارد تا بتوانیم از مباحثی که در حال پیگیری است استفاده کنیم.
حدود 600 هزار سقط
جنین در سال انجام میشود
زهره الهیان نماینده
مجلس نیز با اشاره به طرح جوانی جمعیت و تعالی خانواده، گفت:
مجلس باید در چارچوبهای نظری و دینی در ارتباط با قانونگذاری به حوزه متصل باشد. در ارتباط با بحث جمعیت مطلع شدیم ستادی تشکیل و از اساتید و صاحب نظران حوزه جمعیت دعوت شده و باید این تعاملات در بحث جمعیت برقرار شود، علاوه بر اینکه بحث قانون باید مدنظر باشد، موضوع فرهنگ سازی هم مسئلهای است که حوزههای علمیه، ائمه جمعه و جماعات میتوانند به ما کمک کنند تا فرهنگ سازی در حوزه جمعیت در جامعه دینی ما رقم بخورد.
وی با ابراز تاسف از اینکه حدود 600 هزار سقط
جنین در سال انجام میشود، گفت: نیاز است این روند را حوزه علمیه در مباحث فقی مدنظر داشته باشد و از سویی هم فرهنگ سازی شود تا مردم آگاهی یابند. پیش از 4 ماهگی و بروج روح قتل به حساب میآید و نباید به راحتی مجوز سقط را بدهیم.
بیاعتنایی دولت به سیاستهای افزایش جمعیت
از سوی دیگر محمداسماعیل اکبری مشاور عالی وزیر بهداشت در رابطه با سیاستهای افزایش جمعیت در کشور گفته که در حال حاضر باروری کلی جامعه ما زیر سطح جانشین است و این اتفاق از دهه 70 شروع شده در دهه 80 تشدید شده و در سال 93 و 94 به پایینترین حد خود رسیده است.
مشاور عالی وزیر بهداشت در توضیح سیاستهای مدنظر دولت جهت افزایش سطح جانشینی خاطرنشان کرد: راجع به باروری کلی، سیاستهای کلی جمعیت مقام معظم رهبری در سال 93 ابلاغ شده و دولت وقت هم تصویب کرده است اما تا امروز تقریبا هیچ اقدامی در راستای اجرایی کردن این سیاستها صورت نگرفته است.
وی با تأکید بر اینکه دولت مسئول اجرایی کردن سیاستهای ابلاغی است، یادآور شد: قوای سه گانه باید در راستای اجرایی کردن سیاستهای جمعیتی اقدام کنند. البته
مجلس در دو دوره گذشته طرح جوانی جمعیت و تعالی
خانواده را ارائه کرد که این طرح در دو دوره قبل مسکوت مانده بود اما در این دوره در قالب ماده 85 قانون اساسی تصویب شد.
تلاش
مجلس یازدهم برای احیای جایگاه واقعی زن در
خانواده و جامعه
عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی
مجلس با اشاره به بررسی طرح جمعیت و تعالی
خانواده در
مجلس از تلاش
مجلس یازدهم برای احیای جایگاه واقعی زن در
خانواده و جامعه خبر داده و می گوید:
فاطمه مقصودی نمانیده بروجرد در
مجلس شورای
اسلامی گفت: محوریت جامعه با خانم و
مادر است چون محور خانه
مادر است و هرچه جایگاه زن در جامعه بالاتر برود نهاد
خانواده محکمتر میشود.متأسفانه جایگاه زن در جامعه ما از نقش
مادر و خانم به یک کارمند، کارگر و یا فروشنده تبدیل شده است،فرزندانی که مادرانشان کارمند، یا کارگر و فروشنده هستند از لحاظ عاطفی با مشکل مواجه میشوند چون ساعات طولانی از روز را در کنار
مادر خود نیستند. همچنین وقتی
مادر خود را میبینند خسته و بیحوصله است که اینها به نهاد
خانواده آسیب میزند. ما نقش کمال و رشد زن را فراموش کردهایم، ما باید نقش واقعی، ارزش و جایگاه اصلی زن را در جامعه بشناسیم و آن را معرفی کنیم و در این رستا هم به نقش همسر و هم
فرزند توجه بیشتر شود. امروز با فشارهای اقتصادی زن به ابتذال کشیده شده و اگر سازوکار طوری باشد که جایگاه زن کاهش یابد هم بر روح و هم روان جامعه تأثیر منفی خواهد داشت.زن خلیفه خدا است اما متأسفانه در شرایط بد اقتصادی امروز جایگاه اصلی زن فراموش شده و
مجلس یازدهم باید تلاش کند تا این جایگاه احیا شود.
بی رغبتی خانوادهها نسبت به
فرزند آوری
12 آبان با تصویب مشروط طرح «جمعیت و تعالی خانواده» در مجلس، مرکز پژوهشهای
مجلس نظر کارشناسی خود را درباره آن، در قالب گزارشی منتشر کرد که بی رغبتی خانوادهها نسبت به
فرزند آوری از نکات مهم محسوب می شود و طرح «جمعیت و تعالی خانواده» در صورت اجرا میتواند بخشی از دغدغههای خانوادهها را برای فرزندآوری رفع کند تا علاوه بر گرمتر شدن کانون خانواده، خطر بحران جمعیتی نیز کشور را تهدید نکند.بحرانی که مهمترین دلیل آن، کاهش نرخ باروری در کشور طی سالهای اخیر بوده و نگرانیها را تشدید کرده است.
در گزارش مرکز پژوهشهای
مجلس به برخی پژوهشهای انجامشده در کشور استناد شده، از جمله «پیمایش ملی
خانواده (در سال 1398، با 5036 نمونه در 206 شهر کشور)» و مطالعه ملی «دلایل تمایل و عدم تمایل به فرزندآوری در میان مردم شهری و روستایی ایران(در سال 1396، در 31 استان کشور)». یکی از نتایج مهم و قابلتامل در این پژوهشها، پاسخ مصاحبهشوندگان به سوالی درباره «دلیل تمایل کمتر به فرزندآوری» است که موانع و مشکلات موجود بر سر راه را نشان میدهد.
طبق آنچه در جدول آمده است، مهمترین دلیل عدم تمایل خانوادهها به فرزندآوری «نگرانی از آینده شغلی فرزند» است و علاوه بر آن «افزایش مشکلات اقتصادی
خانواده با تولد
فرزند جدید»، «درآمد ناکافی» و «نداشتن مسکن مناسب» جزو دلایل مهم مطرح شده است.
تعداد فرزندان دلخواه
بخش دیگری از این گزارش که مستند است به پیمایش ملی
خانواده در سال گذشته، تعداد فرزندان دلخواه برای
خانواده را بررسی کرده است. طبق این نتایج، فقط 0,5 درصد مصاحبهشوندگان، «زندگی بدون فرزند» را ترجیح میدهند و تعداد موافقان یکفرزندی هم فقط 3.4 درصد است؛ اما تمایل خانوادهها به داشتن 2
فرزند بیش از حالتهای دیگر است.
تحلیل مرکز پژوهشهای
مجلس درباره نتایج این پژوهش این است که: «خانوادههای
ایرانی به لحاظ نگرشی، خواهان افزایش تعداد فرزندان خود هستند موانع و مسائلی برای تحقق این مطالبه وجود دارد»؛ موانعی که تلاش شده است با تصویب طرح «جمعیت و تعالی خانواده» برای رفع آنها برنامهریزی شود.
حمایتهای جدید در طرح جدید
طرح «جمعیت و تعالی خانواده» که دوازدهم آبانماه امسال در صحن علنی
مجلس به تصویب رسید، ویژگیهایی دارد که در صورت اجرا میتواند بخشی از دغدغههای خانوادهها را برای فرزندآوری رفع کند تا علاوه بر گرمتر شدن کانون خانواده، خطر بحران جمعیتی نیز کشور را تهدید نکند. آنچه در ادامه میآید، بخشهایی از این طرح است که تازگی دارد. البته برخی از این موارد مصوب، تبصرههایی هم دارد که در این مطلب درج نشده است.
* در کلیه بخشهای دولتی و غیردولتی اولویت استخدام به ترتیب با
مردان دارای
فرزند و سپس
مردان متاهل فاقد
فرزند و سپس
زنان دارای
فرزند میباشد. به کارگیری یا استخدام افراد مجرد واجد شرایط در صورت عدم وجود متقاضیان متاهل واجد شرایط بلامانع است.
*
ساعت کار مادران دارای
فرزند زیر 5 سال با میزان 10 درصد و در صورت رعایت فاصلهگذاری مناسب بین فرزندان به ازای هر فرزند20 درصد و حداکثر تا سقف 60 درصد کاهش مییابد.
* کلیه صندوقهای بیمه و بازنشستگی مکلفاند در صورت تمایل مادران شاغل دارای
فرزند با حداقل 10 سال سابقه کار مفید از تاریخ لازمالاجراشدن این قانون، آنها را با همان میزان سنوات بازنشسته نمایند. به مادران مشمول این ماده، به ازای هر
فرزند یکسال سنوات و از
فرزند سوم به بعد 1,5 سال سنوات ارفاقی تعلق میگیرد.
* دولت مکلف است سبد
تغذیه رایگان به صورت ماهیانه به صورت کالابرگ شامل: پروتئین، لبنیات،
برنج و حبوبات معادل یک تا دو میلیون ریال به مادران باردار و دارای
فرزند زیر 5 سال حداقل برای 3 دهک جمعیت درآمدی پایین و نیازمندان به تشخیص و با معرفی مراکز بهداشت براساس ارزش ریالی سال 1391 (به عنوان سال پایه) اختصاص دهد.
* دولت مکلف است وام قرضالحسنه «فرزند» را حداقل به مبلغ یکصد میلیون ریال با بازپرداخت 10 ساله بدون سپردهگذاری به ازای تولد هر یک از فرزندان سوم و چهارم در خانوادههای ساکن مناطق با نرخ باروری زیر سطح جانشینی،که شرایط باروری مطلوب را رعایت کردهاند از طریق بانکهای عامل پرداخت نماید.
* دولت مکلف است برای خانوادههای دارای سه
فرزند و بالاتر (زیر 20 سال ) که یکی از زوجین دارای تحصیلات دانشگاهی لیسانس و بالاتر، نخبگان ، مخترعین و دارندگان تحصیلات حوزوی سطح دو و بالاتر ( حداقل یکی از زوجین) که فاقد مسکن میباشند و از تسهیلات دولتی برای مسکن استفاده نکردهاند، وام
خرید مسکن به میزان حداقل دو برابر سقف وامهای اعطایی بانک مسکن، با بازپرداخت 20 ساله و حداقل سود بانکی بخش مسکن با پرداخت مابهالتفاوت یا قطعه زمین مسکونی 150 تا 200 متر در شهرها (به استثنای کلانشهرها) به شرط تعهد ساخت و سکونت حداقل 15 سال در آن تامین نماید.
* دولت مکلف است پس از عقد نکاح دائم، به هر یک از زوجین یک عدد سکه بهار آزادی و به ازای هر یک از فرزندان سوم به بعد از آن، یک سکه بهار آزادی به
مادر هدیه دهد.
* دولت مکلف است با در اختیار قرار دادن زمین با مقیاس بزرگ (حداقل 500 متر) و وام 3 برابری امکان ایجاد مسکنهای بین نسلی ( به منظور زندگی
پدر بزرگ و
مادر بزرگ، فرزندان و نوهها در خانه مسکونی مشترک) را به استثنای کلانشهرها، فراهم نماید.
«سهام آیندگان» و «تعالی جمعیت و خانواده» دو طرح
مجلس برای تشویق فرزندآوری
اما نماینده مردم ملکان در
مجلس یازدهم می گوید: «سهام آیندگان» و «تعالی جمعیت و خانواده» دو طرح
مجلس برای تشویق فرزندآوری است و در طرح سهام آیندگان 1.5 میلیون تومان سهام برای
فرزند سوم، 2 میلیون برای
فرزند چهارم و 2.5 میلیون برای
فرزند پنجم از شرکتهای معتبر در نظر گرفته شده است. سیدعلی موسوی نماینده مردم ملکان در
مجلس شورای
اسلامی گفت: نمایندگان
مجلس یازدهم از اولین روزهای شروع کار چند طرح از جمله سهام آیندگان به منظور تشویق زاد و ولد و تشویق مادران در فرزندآوری را مطرح کردند.
ازدواج از دیگر شاخصهای این طرح است. برای
فرزند دوم به بعد تشویقی در نظر گرفته شده است. برای زنانی که
فرزند به دنیا میآورند تشویقی دیده شده است. برای دهکهای پایین جامعه تشویقهای یارانهای در فرزندآوری لحاظ شده است چون این دهکها با مشکلات اقتصادی بیشتری روبرو هستند.
به گفته وی طرح تعالی جمعیت و
خانواده از دیگر طرحهای است که در
مجلس به اتفاق آرا تصویب شده و جزئیات آن در کمیسیون مربوطه در حال بررسی و کامل شدن است. در این طرح مشکلات و موانعی که بر سر راه زاد و ولد وجود دارد، آمده است.وظیفه مجلس، طراحی، قانونگذاری و ریل گذاری موضوعات است و وظیفه دولت اجرای قانونهای مصوبه
مجلس است. ضمانت اجرایی قانون این است که وقتی شورای نگهبان مصوبه
مجلس را تصویب کرد توسط دولت اجرا شود.
وی با اشاره به اینکه این مبلغ، تشویقی برای زاد و ولد است اظهار داشت: در گذشته یک میلیون تومان به عنوان سهام عدالت برای هر نفر در نظر گرفته شد که پس از سالها این رقم در بورس افزایش یافته است. این سهام هم پس از چند سال افزایش قیمت خواهد داشت چون این سهام از شرکتهایی قوی مثل پتروشیمیها و پالایشگاهها به نوزادان تعلق خواهد گرفت.این طرح هنوز به صحن
مجلس نیامده، ممکن است جزئیاتی به آن اضافه یا کم شود. اگر هیات رئیسه اجازه وصول بدهد به زودی در صحن
مجلس مطرح میشود.
قول نوبخت برای تأمین نیمی از بودجه طرح جمعیت و تعالی
خانواده اما عضو کمیسیون
فرهنگی مجلس خبر داده که رئیس سازمان برنامه و بودجه قول تامین نصف بودجه طرح جمعیت و تعالی
خانواده را داده است.
سید احسان قاضیزاده هاشمی نماینده مردم فریمان در
مجلس شورای
اسلامی گفت: در دیدار رئیس و تعدادی از اعضای کمیسیون
فرهنگی با محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه موضوع تأمین بودجه و اعتبار طرح جمیت و تعالی
خانواده مورد بحث قرار گرفت. در این جلسه به دنبال تأکید و پیگیریهای رئیس و اعضای کمیسیون
فرهنگی مجلس، رئیس سازمان برنامه و بودجه قول داد تنها نیمی از بودجه مورد نیاز طرح جمعیت و تعالی
خانواده را تأمین کند.
طرح جمعیت و تعالی
خانواده پس از بررسی در کمیسیون
فرهنگی هماکنون در حال بررسی در کمیسیون مشترک است که پس از آن با رأی نمایندگان در صحن
مجلس براساس اصل 85 قانون اساسی این طرح از کمیسیون مشترک بدون بررسی در صحن
مجلس مستقیما به شورای نگهبان ارسال خواهد شد.
با توجه به فراگیر بودن طرح جمعیت و تعالی
خانواده نسبت به ابعاد مختلف حوزه جمعیت و خانواده، رفع نواقص و ابهامات نسبت به قوانین قبلی در این حوزه و نیز، لحاظ نمودن ضمانتهای اجرایی قوی میتوان به اثرگذاری این طرح بر موضوع افزایش جمعیت و رشد فرزندآوری در کشور امیدوار بود.ارائه تسهیلات متعدد و متنوع از قبیل بیمه درمانی زوجین نابارور، ارائه خدمات و تسهیلات به
زنان شاغل، ارائه بستههای حمایتی و تغذیهای به مادران و کودکان، اعطای فرصت تحصیلی به مادران دانشجو، حمایت از خانوادهها بصورت کمک معیشتی، ارائه خدمات مستمر درمانی به
زنان باردار؛ از جمله مشوقهایی هستند که هر یک به نوبه خود بخش مهمی از موانع فرزندآوری خانوادهها را از سر راه بر میدارد.