بزرگنمايي:

آریا بانو - شهر: الزام به رعایت استاندارد یورو 5 در تولید خودروها، چالش میان وزارت نفت و خودروسازان و رعایت نکردن قانون سبب شده تا در این میان شهروندان تهرانی همچنان هوای آلوده تنفس کنند.

به گزارش شهر، بارندگی، ایجاد محدودیت‌هایی مانند طرح ترافیک و حتی در شرایط کرونا که قاعدتا رفت و آمدهای خودرویی در شهر باید کاهش داشته باشد؛ اما هیچ کدام کمکی به پایداری هوای سالم در تهران نکرده است و همچنان نماگرهای کنترل کیفیت هوا آلودگی را نشان می‌دهد؟ آمار می‌گوید آلاینده ازون حداقل از یکسال گذشته تا به امروز در تهران ماندگار شده و گفته می‌شود منشا ایجاد این آلاینده خودروهای بنزینی هستند. پیشتر بهزاد اشجعی دبیر کمیته فنی صدور گواهینامه‌های زیست‌محیطی سازمان محیط زیست گفته بود «تعویق یک ساله ارتقای استاندارد خودروهای بنزینی از یورو 4 به یورو 5 باعث ورود 400تن آلاینده ناکس اضافی در هوا شده است.» در دی ماه 1397 بود که پیروز حناچی، شهردار تهران در حاشیه برگزاری کمپین سه‌شنبه‌های بدون خودرو اعلام کرد «70 درصد از آلودگی هوای تهران مربوط به خودروها است و بر اساس آمار 40 درصد مربوط به خودروهای شخصی است.»
تهران، چیزی نزدیک به پنج میلیون خودرو با سوخت بنزین را در خود جای داده است و تقریبا 70 درصد خودروها ساخت دو خودروساز داخلی است که هنوز هم مطابق با استانداردهای یورو چهار و پنج ساخته نمی‌شود. برای نخستین بار سازمان محیط زیست در سال 1378 خودروسازان را ملزم به رعایت استاندارد یورو یک کرد، استانداردی که متناسب با نوع سوخت توزیعی و مصرفی در آن مقطع زمانی بوده است. پس از آن استاندارد یورو 3 و 4 اجرا شد، این استاندارد از محدودیت های بالاتری در مقایسه با استاندارد قبلی برخوردار بوده و با توجه به الزامات تعیین شده، منجربه تغییر در مکانیسم سوخت‌رسانی خودروها و همینطور استفاده از مبدلهای کاتالیزوری در خودروها شد، از دیگر الزامات اجرایی این استاندارد، بهره‌مندی از بنزین بدون سرب بود. اما اجرای استاندارد یورو 3 به دلیل تامین نشدن سوخت مورد نیاز، هیچ گاه اجرا نشد.
افزایش قیمت خودرو با رعایت استاندارد یورو 5؟
کارشناسان بر این باورند که رعایت این سطح از ضوابط و مقررات زیست محیطی از سوی شرکتهای خودروساز؛ نیازمند ایجاد تحول و تغییر بنیادین در قوای محرکه خودروها، بازنگری در تجهیزات کنترلی آلاینده های هوا، استفاده از کاتالیست کانورتورهای دو یا سه راهه، استفاده از سیستم الکترونیکی هوشمند متناسب با حدود و معیارهای جدید و لزوم تغییر در بخش سخت افزاری و نرم افزاری است. در صورتی که استاندارد یورو چهار به طور کامل از سوی خودروسازان اجرا می‌شد آلاینده‌های خروجی از خودروها 70 درصد کاهش پیدا می‌کرد. اما اجرای نادرست آن سبب شد تا 1398 دولت، دستور توقف تولید خودرو با استاندارد یورو چهار را صادر کند و خودروسازان پیش از اقدام به فروش نسبت ملزم به دریافت مجوزهای آلایندگی و استانداردهای یورو 5 شدند، اما به دلیل درخواست خودروسازان اجرای این قانون تا امسال به تعویق افتاد و از ابتدای سال 1399 فروش این گونه خودروها ممنوع شد. این در شرایطی است که در ماه‌های گذشته یکی از دو خودروساز بزرگ کشور تعداد زیادی از خودروها با استاندارد یورو چهار را که پیش فروش کرده بود به متقاضیان تحویل داد، این در شرایطی است که سازمان حفاظت محیط زیست تأییدیه لازم را برای شماره گذاری این گونه خودروها نمی‌دهد.
در زمان شماره گذاری خودرو باید سازمان ملی استاندارد گواهی پاس شدن استانداردها و سازمان حفاظت محیط زیست گواهینامه مربوط به دارا بودن مجوز یورو چهار را از نظر آلایندگی صادر کند و تا این دو گواهینامه صادر نشود، پلیس خودرو را شماره گذاری نمی‌کند. اگر خودروساز به تعهد خود مبنی بر تولید خودروهای یورو 5 عمل نکند و سازمان حفاظت محیط زیست هم در این زمینه گواهی مربوطه را صادر نکند، خودروهای یورو چهار شماره گذاری نمی‌شوند. خودروسازان رعایت نکردن استانداردهای یورو پنج را سبب افزایش قیمت نهایی خودرو عنوان کرده‌اند و در مقابل اما، برخی قطعه‌سازان تاکید دارند تولید با استاندارد یورو پنج باعث افزایش قیمت خودرو نمی‌شود.
مجادله میان خودروسازان و وزارت نفت
اجرای دست و پا شکسته قانون هوای پاک از سوی خودروسازان از یک طرف، و از طرف دیگر انتقاد آنان نسبت به نبود سوخت مناسب سبب شده تا اینبار توپ در زمین وزارت نفت بیافتد. آنجا که خودروسازان می‌گویند تا بنزین متناسب با یورو 5 تولید نشود خودروها همچنان آلاینده خواهند بود و از آن طرف وزارت نفت تاکید دارد سوخت یورو 5 در خودروهای با استاندارد یورو 4 فقط هدر دادن انرژی است و تاثیری بر کاهش آلاینده ها ندارد. پیشتر وحید مرندی مقدم، معاون نظارت بر اجرای استاندارد سازمان ملی استاندارد در این مورد در پاسخ به این سؤال که به گفته خودروسازان، نبود بنزین یورو 5 باعث آسیب دیدن خودرو و کاتالیست آن می‌شود، گفته بود: «این‌طور نیست، این همان داستان مرغ و تخم‌مرغ است که بین خودروسازان و وزارت نفت تکرار می‌شود، زیرا خودروسازان مدعی معیوب شدن خودرو در اثر استفاده از بنزین یورو 4 در خودروی یورو 5 هستند و در عین حال، وزارت نفت نیز معتقد است، استفاده از بنزین یورو 5 در خودروی یورو 4 باعث اتلاف منابع انرژی می‌شود.» با این حال خودروسازان باز هم در نامه ای به اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهوری در خواست به تعویق افتادن الزام به تولید خودرو با استاندارد یورو 5 را داده‌اند. 
آمار رسمی نشان می‌دهد فقط حدود 40 درصد از خودروهای صفر کیلومتر ساخت داخل می توانند در نخستین مراجعه خود به مراکز معاینه فنی، استانداردهای آلایندگی را رعایت کنند، 20 درصد از خودروهای صفر کیلومتر نیازمند تنظیم موتور و مراجعه مجدد هستند و در حدود 40 درصد نیز به کلی نمی توانند شرایط معاینه فنی برتر را رعایت کنند.
به گفته کارشناسان صنعت خودرو و محیط زیست، ارتقاء استاندارد تولید خودرو نقش بسیار مهمی در مصرف سوخت، کاهش آلودگی هوا و کیفیت خودروها دارد؛ اما آیا زور محیط زیست به دو خودروساز بزرگ می‌رسد؟
خبرنگار: فریبا رحمانی