آریا بانو - لست سکند / برطبق یافته‌های پژوهشگران ژاپنی، احتمال حضور ایرانیان در ژاپن باستان بسیار تقویت شده است. هرچند در طی چند دهه اخیر، فرضیه حضور ایرانیان در ژاپن مطرح بوده و شواهدی هم در تأیید این فرضیه وجود داشت، اما امروزه این فرضیه درمرحله یقینی شدن قرار می‌گیرد.
دوره نارا، تاریخ ژاپن را در قرن هشتم، از سال 710 تا 794 میلادی دربر می‌گیرد. دلیل نامگذاری این دوره، درحقیقت پایتخت و مرکز حکومت قرار گرفتن شهر نارا در این دوره از تاریخ ژاپن بود. در دوره نارا، ژاپن که در دوران قدرت خود به سر می‌برد، سعی کرد تا با کشورهایی همچون چین و کره روابط دوستانه‌ای برقرار کند تا از این طریق، راه ورود تمدن آنها به خاک ژاپن گشوده شود. وجود راه ابریشم هم ارتباط بین ایران و ژاپن را آسان‌تر می‌کرد. ژاپن در مجسمه‌سازی‌های این دوره هم تلاش می‌کرد تا از هنر ایرانی الگو بگیرد.

کتاب شوکون یهون گی، در سال 797 میلادی (حدود سال 179 خورشیدی) نگارش شده و به وقایع تاریخی و سیاسی دوران «نارا» می‌پردازد. این کتاب درباره هیئتی نوشته که دربار ژاپن در سال 736 به کشور چین اعزام کرد. این هیئت در بازگشت خود، دو فرد چینی و یک پارسی تبار را همراه خود به ژاپن آورد که با هم در دربار امپراطور شومو حاضر شدند.
شباهت برخی بناها و عمارات ساخته شده در این دوران با آثار ساخته شده در همان دوره ایرانیان، احتمال ارتباط دوستانه بین تمدن ایرانی و تمدن ژاپنی را تقویت می‌کند.

اما از کجا این فرضیه قوت بیشتری گرفت؟
در کاوش‌هایی که در سال 1966 درون کاخ هیجو -قصری باستانی در جنوب شرقی شهر نارا- انجام شد، قطعه‌ای چوبی متعلق به سال 765میلادی کشف شد که بخش مهمی از اطلاعات آن با چشم غیرمسلح قابل خواندن نبود. اما امروزه با فناوری‌های جدید امکان کشف نگاره‌های آن فراهم شده است.
بر روی این لوح چوب، اطلاعات سازمانی مربوط به یکی از مسئولان دانشکده تربیت کارگزاران دولتی نارا ثبت شده بود که به گفته مدیر تحقیقات پژوهشگاه میراث فرهنگی نارا، احتمالاً این شخص از اساتید دانشکده بوده است. نام این شخص، تاریخ ثبت و اطلاعات بخش ابتدایی لوح دستخوش گذر زمان شده و قابل خواندن نبود. تا اینکه در سال 2016، فناوری مادون قرمز جدید به کمک پژوهشگران آمد تا راز این لوح چوبی را پس از 50 سال کشف کنند.
آنطور که در زیر قدرت تکنولوژی روز دیده می‌شود، نام درج شده بر روی لوح، «هاشیی-نوکیومیچی» است. «هاشی» نامی است که چینی‌ها، ایرانیان را با آن می‌خواندند و ژاپنی‌ها نیز از این واژه و واژه‌های مشابه آن برای خواندن ایرانیان استفاده می‌کردند. مدیر تحقیقات پژوهشگاه میراث فرهنگی نارا معتقد است که ایرانیان نقش آموزش فرهنگ و علوم جدید را به ژاپنی برعهده داشتند و احتمالاً فردی که نام آن بر روی این لوح چوب آمده، با توجه به مهارت و تخصص ایرانیان در علم ریاضی، مسئول آموزش ریاضیات به ژاپنی‌ها هم بوده است.

حالا احتمال بیشتری می‌رود که استاد دانشکده تربیت کارگزاران دولتی، فردی ایرانی بوده باشد، اما مشخص نیست او خود در ایران متولد شده، یا اجداد او ایرانی تبار بوده‌اند یا دلیل دیگری برای پارسی خطاب کردن او وجود داشته است. کیومیچی که در ادامه نام او قرار دارد نیز ممکن است صرفاً اسمی ژاپنی بوده باشد و یا تغییر یافته از نامی ایرانی مانند «کیومرث».
اما آنچه مشخص است، این سند فرضیه حضور ایرانیان در فرهنگ و تمدن نوین ژاپنی‌ها را به یقین نزدیک می‌کند و نقطه عطفی در مطالعه تاریخ روابط ایران و ژاپن به شمار می‌رود. همانطور که روزنامه یومیوری شیمبون، سابقه همکاری ایران و ژاپن را به قرن هفتم میلادی ارجاع می‌دهد اما براین باور است که شاید یافته‌های جدید قدمت همکاری و اشتغال ایرانیان در ژاپن را به پیش از این تاریخ نیز برساند.