آریا بانو - فارس / یکی از محبوب ترین و شاید پرطرفدارترین ژانرهای برنامه سازی در تلویزیون آنهم در سراسر جهان، تهیه و تولید مسابقه است. مسابقه هایی که از جنس سرگرمی و البته با هدف گذاری هایی طراحی می شوند و در نهایت لحظه هایی شاد و مفرح را برای مخاطبین شان به نمایش می گذارند.
این شب ها در کنار مجموعه های نمایشی سیما، چند مسابقه نیز در دسته بندی برنامه های ثابت مخاطبان قرار گرفته اند، مسابقه هایی که هر کدام محتوا و قالب مشخصی برای خود تعریف کرده اند و طبق آن پیش می روند.
مسابقه های بسیاری این شب ها از تلویزیون پخش می شود که در این گزارش مروری کلی روی هدف گذاری و میزان جذب مخاطب خواهیم داشت.
** مسابقه «ایرانیش» و تشویق به خرید کالای ایرانی
«ایرانیش» همانطور که از نامش پیدا است مسابقه ای سراسر ایرانی است و ایرانی بودن از اهداف آن است. «هرچیزی ایرانیش بهتره» نیز شعار اصلی مسابقه بوده که در هر قسمت از زبان مجری بیان می شود و با این شعار اولین هدفگذاری مسابقه بازگو می شود و سازندگان، مخاطب را به خرید و حمایت از کالای ایرانی تشویق می کنند.

در ابتدای هر قسمت از این مسابقه به معرفی یکی از اماکن تاریخی و دیدنی یکی از شهرهای ایران پرداخته می شود. در هر قسمت از این مسابقه دو گروه شرکت کننده حضور دارند که اعضای هر کدام از این گروه ها با یکدیگر نسبت فامیلی دارند و از این طریق تاکیدی روی دور هم جمع شدن خانواده ایرانی نیز در این برنامه به چشم می خورد.
** طراحی بازی هایی که کاملا ایرانی است
یکی از اهداف این مسابقه همانطور که از نامش پیدا است ایرانی بودن و ایرانی زندگی کردن است. به همین منظور در طراحی بازی هایی که قرار است شرکت کننده ها بازی کنند، بازی هایی نظیر یه قل دو قل، هفت سنگ، اسم فامیل، ضرب المثل ها و ‌‌... چیده شده اند و در فواصل بین این بازی ها هر کدام از شرکت کننده ها که توسط مجری و گروه شرکت کننده ها انتخاب می شوند، موظف به پاسخ گویی به سوال های مجری که درباره تاریخ، فرهنگ، آداب و رسوم ایرانی است، هستند.
علاوه بر این برخی از بازی هایی که در این مسابقه وجود دارد نیز به صورت گروهی طراحی شده است و چند نفر از اعضای هر گروه در انجام آن مشارکت دارند.

** پوریا پورسرخ و حضور متفاوت در یک سریال و مسابقه
پوریا پورسرخ بازیگر سینما و تلویزیون که اتفاقا این شب ها بازی در نقش «ماجد» سریال «از سرنوشت3» را به عهده دارد و اصلی ترین نقش منفی این سریال را برای خود کرده است، اجرای مسابقه ایرانیش را نیز به عهده دارد. این در حالی است که پورسرخ در هر کدام از این دو کار بُعد متفاوتی از خود را به نمایش گذاشته است. در از سرنوشت فردی خشن و منفی را بازی می کند و در ایرانیش یک مجری شاد و سرزنده!
ایرانیش به تهیه کنندگی احسان ارغوانی و با اجرای پوریا پورسرخ از شبکه دو سیما بروی آنتن می رود.

** مسابقه هایی برای همه حوزه ها
اما مسابقه ایران که حدود یک سال از شروع پخش آن می گذرد، نیز حال و هوایی ایران طور دارد. این مسابقه شبیه به برخی مسابقه هایی است که تا به حال از تلویزیون پخش شده اند. به این صورت که شرکت کننده ها بعد از ثبت نام موظفند تا به اپلیکیشن مسابقه رفته و سوال هایی که قرار است حین حضور در مسابقه از آنها پرسیده شود،‌ را مطالعه کنند و به آنها احاطه داشته باشند.

** حضور یک سلبریتی برای اجرای مسابقه
سام درخشانی اولین مجری بود که برای این مسابقه انتخاب شده بود، اما بعد از یک دوره تهیه کننده «سعید شیخ زاده» را برای اجرای «ایران» در نظر گرفت. انتخابی که به درستی صورت گرفت و نشان داد که سام درخشانی همچنان در بازیگری موفق تر از اجراست.
** آذین: «ایرانیش» پرچم دار فرهنگ است
«جبار آذین» منتقد سینما و تلویزیون در گفت و گو با خبرنگار فارس، درباره فاکتورهای جذابیت یک مسابقه در تلویزیون، گفت: هر جای دنیا بازی و سرگرمی با استقبال تمامی اعضای خانواده از کوچک تا بزرگ روبرو می شود. از همین حیث یکی از وظایف مهم حفظ فرهنگ و فرهنگ سازی با رویکرد توجه به نیازهای مردم در تمام کشورهای جهان به ویژه ایران عنایت به نیازهای مخاطب با رعایت فرهنگ جامعه است. می شود امیدوار بود در میان برنامه های رایج کپی برداری از ماهواره ها یکی دو برنامه مثل مسابقه ایرانیش و ایران بتوانند در امتداد حرکت فرهنگی تلویزیون مخاطبان بیشتری جذب کرده و به گونه ای در جهت پرچم داری فرهنگ کشور حرکت کنند.

وی ادامه داد: در تلویزیون برنامه هایی تهیه و پخش می شود که به نوعی پوشش دهنده این نیاز مخاطب است. اما آنچه که باعث می شود مخاطب جذب این برنامه ها شده و پیگیرانه آنها را تماشا و دنبال کند عواملی است که بسیاری از آنها جایشان در تولیدهای بخش برنامه ها و سرگرمی تلویزیون خالی است.
** تقویت شیوه سبک زندگی ایرانی اسلامی در مسابقه ها
این منتقد همچنین افزود: برخی تولیدهای این گونه تلویزیون متاسفانه برگرفته از برنامه های ماهواره ای مشابه است. به جای آنکه تولید کنندگان تلویزیون و تهیه کنندگان کار بلد با استفاده از توانایی ها و قابلیت ها و خلاقیت ها و هزینه ای که صداوسیما در اختیار آنها قرار می دهد آثاری تولید کنند که این آثار بتواند افزون بر تست فرهنگ جامعه فرهنگ سازی و شیوه سبک زندگی ایرانی اسلامی ما را تقویت کرده و شکل دهد، صرفا به یکسری بازی ها و حرکت های نمایشی سرگرم کننده بدون محتوا بسنده می کند .
آذین در ادامه نیز بیان داشت: این نه تنها ربطی به فرهنگ جامعه ایرانی ندارد که از زاویه آموزندگی نیز چیزی عاید مخاطب نمی کند. این روزها مسابقه های متنوعی در همین ارتباط از تلویزیون پخش می شود اما چون جای جذابیت بصری، نمایشی، حتی برخی حرکت های هنرمندانه و سهیم کردن و مشارکت مخاطب در چگونگی برنامه به صورت فعال و هدف مند و همچنین بهره گیری از هنرمندان و کاربلدان عرصه های سرگرمی و بازی در تلویزیون خالی است، این مسابقه ها نهایت به مسابقه های آنتن پُر کن صداوسیما تبدیل شده اند.

** ویژگی های یک مسابقه خوب و استاندارد چیست؟
این منتقد با بیان اینکه اگرچه تلاش هایی صورت گرفته که با حس سرگرم سازی به گونه ای مخاطب پای تلویزیون بنشیند، عنوان داشت: در برخی از این مسابقه ها هیچ چیز مشخصی عاید مخاطب نمی شود نه به لحاظ فرهنگی و نه شناخت درست از امور زندگی در جهت ارتقای خوبی های زندگی یا تحکیم مناسبات خانوادگی و آموزه های علمی فرهنگی، هنری، ورزشی که بتواند سطح دانش جامعه را ارتقا دهد در برخی از این مسابقه ها مشاهده نمی شود.

وی ادامه داد: مهمترین ویژگی یک مسابقه استاندارد، این است که برنامه باشد. به این معنی که جدول مشخص فعالیتی برای تولید با ارائه هدفمندی مشخص داشته باشد و این برنامه چون در تلویزیون قرار است تولید و پخش شود بایستی سلیقه و خواسته مردم را به شکل های مختلف لحاظ کند.‌ همچنین استفاده از فناوری های نوین، بهره گیری از هنرمندان حرفه ای و متخصصان و کارشناسان امور مختلف فرهنگی و اجتماعی و ورزشی و ... در کنار استفاده از فضای مناسب و جذابی برای اجرای مسابقه ها و همچنین مشارکت فعال مردم در شکل گیری مضامین و محتوای مسابقه می تواند از جمله عناصر ساختاری یک مسابقه سازنده فرهنگی و تفریحی تلویزیون باشد.
** جای کارشناس در «ایرانیش» خالی است
وی درباره مسابقه «ایرانیش» نیز گفت: همانطور که دیدید نام ایران در جای جای مسابقه لحاظ می شود. همچنین باید از حضور یک کارشناسانی که در این زمینه صاحب تبحر و دانش هستند، استفاده کنند.

** تشویق مجری «ایرانیش» برای حمایت از کالای ایرانی
وی با اشاره به اینکه مجری برنامه ایرانیش مخاطبان را به خرید کالای ایرانی تشویق می کند گفت: این کار بسیار پسندیده ای است و تمام اینها در همان چهارچوب سبک زندگی ایرانی اسلامی با رویکرد تولید و اوج گیری تولید ملی می تواند به نوعی نه تنها این برنامه را بلکه جامعه را به سمت خودکفایی سوق داد. اگر به راستی حرف این هست که نوعی ملی گرایی و توجه به فرهنگ در جامعه بیشتر شود این می تواند به عنوان یک محور در برنامه های تلویزیونی در حوزه سرگرم سازی لحاظ شود.
این منتقد همچنین بیان داشت: مسئله این است وقتی به این بخش توجه می شود، آیا به بیانات مقام معظم رهبری نیز در اینباره توجه می شود؟ که در مورد تولید ملی و خودکفایی در این زمینه اشاره فرمودند؟ یا نه. نکته ای که وجود دارد باید این رهنمودها در قالب پرسش و سوال حتی برنامه های نمایشی عنوان شود و سوال شود در این ارتباط مسئولان و افرادی که در عرصه های ملی فعال هستند چه رهنمودهایی ارائه کردند و چه کارهایی انجام دادند و چه اقداماتی باید انجام داد؟ چه انتظاری از مسئولان وجود دارد که صرفا معطل یکسری سوال و جواب های کلاسیک بسنده نکنند و اگر این جنبه های مختلف را هم شامل شود بسیار برنامه خوب و ایده الی می تواند باشد
** سلبریتی در قامت مجری به مسابقه ضربه می زند
این منتقد درباره تغییر مجری مسابقه «ایران» و استفاده از مجری به جای یک سلبریتی، نیز گفت: یکی از معضلات مهم تلویزیون استفاده از نامجریان یا مجریان کار نا آزموده و کم توان هست. متاسفانه تلویزیون با توجه به اینکه مجریان کاربلد کم ندارد اما به خاطر ایجاد تنوع کاذب و به نوعی جمع کردن مخاطب و جدا کردن قشرهای ماهواره بین از ماهواره ها و توجه آنها به تلویزیون از بازیگران و سلبریتی های سینما استفاده کرده که این تا کنون نتیجه مثبت برای تلویزیون و جامعه نداشته است. جدای از آن هزینه های زیادی را با آوردن این افراد به هدر داده است.

وی ادامه داد: از همین رو وقتی که تلویزیون تعداد زیادی مجری توانا دارد که در عرصه گویندگی دوبله و اجرا تبحر دارند چرا باید از افرادی استفاده کند که نمی توانند در حد و اندازه مجریان شناخته شده کار آمد باشند؟ این برمی گردد به شیوه و روش اشتباهی که در تلویزیون مرسوم شده و به استفاده از سرمایه های اسپانسرها است و متاسفانه باز هم به دلیل حضور اسپانسرها و سرمایه های آنها دخالت آنها در چگونگی تولید برنامه ها و حتی انتخاب عوامل و مجریان به میان کشیده شده است.
آذین ادامه داد: اگر در همان آغاز با برنامه ریزی حساب شده و افکار هماهنگ عواملی انتخاب شوند که بتوانند اهداف یک برنامه مناسب سرگرم کننده آموزشی هدفمند را به جامعه منتقل کنند، هیچ نیازی نیست که در میانه راه تند و تند مجری عوض شود و یا آیتم هایی جا به جا شود.
این منتقد ادامه داد: ممکن است این موضوع با توجه به نظر و سلیقه مردم در جهت ارتقای برنامه کارکرد داشته باشد اما این نوع کارکرد در این نوع برنامه ها تاکنون دیده نشده است. اغلب بر مبنای سفارش ها و مسائل پشت پرده و برخی زد و بندها عوامل عوض می شوند که به ضرر آن برنامه و هدر دادن بیت المال است.

وی با بیان اینکه حضور یک مجری در مسابقه ها به موفقیت آن کمک می کند، گفت: به هرحال مجری توانمند کاربلدی که هم فارسی خوب بداند و خوب صحبت کند و در انتقال مفاهیم و ارزش های برنامه ها فعال باشد می تواند مانند پوریا پورسرخ در ایجاد ارتباط خوب با مخاطب نقش اساسی داشته باشد و بدیهی است مجری ناتوان و نابلد در ایجاد آشفتگی و هرز دادن وقت و پول مردم هیچ ثمری برای تلویزیون و مردم و جامعه نخواهد داشت.