بزرگنمايي:

آریا بانو - نخستین ساعت تهران در بالای برج شمس‌العماره نصب شد. ساعتی که برای نخستین بار مفهوم زمان را در این پایتخت تازه رسیده ایران با صدای بلند اعلام کرد.

درست است که معماری شمس‌العماره و این که اولین بلندمرتبه تهران بوده مهم است اما نمی‌توانیم این نکته را از یاد ببریم که مهمترین و معروفترین بخش این بنا برج ساعت آن بود. برجی که برای نخستین بار در تهران یک ساعت بزرگ به روی آن نصب شده بود تا مردم از ساعت روز خبردار شوند. برجی که بخش زیادی از افسانه‌های پیرامون شمس‌العماره را در خود جای داده است. ساعتی که صددرصد سوغاتی فرنگ و هدیه مخصوص ملکه ویکتوریا به شاه در سفر اولش به فرنگ است.
اعتمادالسلطنه در روزنامه ایران درباره این ساعت می‌نویسد:« ساعت بزرگی در بالای عمارت می‌باشد که صدای زنگ آن در اکثر مواضع شهر شنیده می‌شود.»
گفته می شود که صدای زنگ ساعت ویکتوریا آن قدر بلند بود که از همه جای تهران شنیده می‌شد. صدایی که باعث آزار کاخ‌نشین‌ها شد و شاه را مجبور داد تا دستور دهد تا این ساعت را خفه کنند. اما دستکاری باعث شد که برای سالها روی ساعت 10 و 6 دقیقه بخوابد. این ساعت آن قدر در نوع خود منحصر به فرد بود که داستان‌ها و افسانه‌های زیادی را در خود جای داده بود.
یکی از افسانه‌ها این بود که صدای زنگ این ساعت را اگر زن حامله بشنود ممکن است بچه‌اش را سقط کند.
جعفر شهری در کتاب تهران قدیم و ناصر نجمی در کتابش درباره دو جغدی می‌نویسند که در این ساعت لانه‌داشتند:« شمس‌العماره دارای ساعت بزرگی بود که زنگ پر صدایی داشت که تا دورترین نقطه طنین‌انداز می‌گردید. می‌گویند در داخل ساعت دو جغد نر و ماده لانه ساخته بودند و چنین شایع بود که هر بار ظاهر شوند سلطنت تغییر می‌کند و می‌گفتند به هنگام کشته‌شدن ناصرالدین‌شاه آن‌ها سه روز از لانه بیرون آمده بودند. »
پیرمردهای تهران معتقدند که این دو جغد روزهای شانزده تا نوزده شهریور بیست هم از لانه بیرون آمدند و رویت شدند و چند روز بعد پهلوی اول از سلطنت برکنار شد.
بر بالای برج این ساعت البته پرچم ایران با شیر و خورشید همیشه در احتزاز بود. پرچمی که یکی دیگر از افسانه‌های شمس‌العماره را در خود جای داده است. گفته‌اند در موقع سقوط حکومت مستبده محمدعلی‌شاه و در روزهای مبارزه مشروطه‌خواهان با محمدعلیشاه یک روز کلاغ‌ها به بیرقی که برفراز شمس‌العماره قرار داشت حمله‌ور شده و با منقار آن را سوراخ می‌کردند و چشمان شیر را از جای درآورند. فردای این روز بود که فاتحان تهران به تهران رسیدند و محمدعلی شاه از سلطنت به زیر کشیده شد.
اما جدا از افسانه‌ها ساعت شمس‌العماره را در سال 91 بار دیگر تعمیر کردند و ساعت‌سازی تهرانی بازسازی کرد و در 22 آبان 1391 یک بار دیگر صدای زنگ ساعت شمس‌العماره به گوش رسید تا خورشید ساختمان‌های تهران یک بار دیگر بیدار شود.
پژوهشگر:فرزانه ابراهیم زاده