بزرگنمايي:

آریا بانو - راسخون / بارها شنیده ایم که« مرگ و زندگی دست خداست» و کسی از فردای خویش خبر ندارد؛ ولی زمانیکه شخص عزیزی را از دست می دهیم، نمی توانیم منطقی فکر کنیم و درگیر احساسات می شویم. در این مواقع تنها چیزی که میتواند ما را آرام کند، دوستان و نزدیکانی هستند که با روحیه ما اشنا هستند و میتوانند با حرف هایشان و دل داری هایشان ما را تسکین بدهند.
مراحل عزاداری فرد داغدار چیست؟
زمانی که انتظار اتفاق افتادن اتفاقی را ندارید، طبیعی است که در برخورد اولیه با آن پدیده، شوکه بشوید. مرگ هم همین طور است؛ سهمگین و غیرقابل باور! مرگ تنها اتفاقی است که جبرانی برایش وجود ندارد و این موضوعی است که افراد بازمانده نمی توانند هضم کنند. مواجهه افراد با از دست دادن عزیزانشان بطور کلی چند مرحله دارد:
1. مرحله انکار
در این مرحله فرد داغدار سوالاتی می پرسد مانند :« چرا فلانی نمی آید؟»،« چرا خبری از او ندارم؟»،« چرا وقتی او را صدا می کنم جواب نمی دهد؟» و از پذیرش مرگ عزیزش طفره می رود. شما در این مرحله نمی توانید منطقا به وی بقبولانید که مرگ حادثه ای طبیعی است و فردی که از دست رفته است، هیچوقت باز نمی گردد.
شاید به دنبال بهترین جملات و کلماتی باشید که وی را آرام کند ولی باید به وی فرصت بدهید که ناباوری خویش را ابراز کند تا در ارامش بیشتری با مرگ عزیزش کنار بیاید. این اتفاق بیش تر زمانی می افتد که مرحوم یا مرحومه، به مرگ عادی از بین نمی روند؛ به عنوان مثال در اثر تصادف غیرمنتظره یا سکته قلبی( بدون سابقه عارضه قلبی)، در دعوای خیابانی، بر اثر سرقت و… می میرند. از دست دادن فرزند و کودک خردسال هم از این دست مرگ هاست که فرد داغدار نمی تواند آنرا برای خود توجیه کند؛ پس کل پدیده مرگ را انکار می کند.
2. مرحله خشم
زمانیکه از مرحله انکار مرگ عزیزانمان بیرون می اییم، امکان دارد ناباوری خویش را با حس خشم جایگزین کنیم. بارها در مراسم ختم شنیده ایم که به اعتراض گفته شده است« چرا من را نبردی؟ مگر گناه وی چه بود؟» یا« او که در زندگی به چیزی نرسیده بود، چرا او را بردی؟». این صحبت ها بیانگر ان است که فرد داغدار و عزادار، مرگ را پذیرفته است ولی حس بی عدالتی می کند و سخنانی بر زبان می اورد که اندوهش را بیش تر می کند. گاهی در این مرحله به فرد گفته می شود:« کفر نگو» و شخص را از ابراز خشم منع می کنند.
3. مرحله غم
این مرحله معمولاً نسبت به مراحل گذشته، طولانی‌تر است. پوشیدن لباس مشکی، ماندن بر سر مزار، گریه و اندوه تمام نشدنی، مرور خاطره ها، زیر و رو کردن وسایل عزیز از دست رفته و… همه از مسائلی است که در این مرحله گریبان فرد داغدار را می گیرد. بهترین کلمات و جملاتی که میتوانید در این مرحله به فرد داغدار بگویید جملاتی است مثل« یادش به خیر، جایش خیلی خالی است».
4. مرحله پذیرش
پذیرش مرگ به زبان اسان است و برای فرد داغدار، این امر محال بنظر می رسد. حتماً شنیده اید که گفته اند« داغش همیشه روی دلم است» و« جگرم آتش می گیرد وقتی یادش می افتم». چنینسخنانی به معنی ان است که فرد سوگوار مرگ را پذیرفته است و می داند جای خالی عزیزش هیچوقت پر نمی شود و با این جملات بر عمق اندوه خویش مهر تاییدی می زند و نیاز دارد هم دردی اطرافیانش را برانگیزد. در این مرحله فرد تقریباً به زندگی معمولی بازگشته است و میتواند عادی تر از گذشته باشد.
5 جمله اشتباه که در تسلیت گفتن نباید به کار ببریم
1) نگویم که غم آخرت باشد
اظهار همدردی و آرزوی خوب برای فرد داغ دارنباید ; در بطن خود خواسته بدی را برای و به دنبال داشته باشد از کلاماتی بهتر مانند خداوند به شما صبر دهد ; خداوند به شما سلامتی دهد . خداوند به خاطر صبرتان به شما اجر دهد
2) فرد داغ دیده را منع نکنید
برای تسلا دادن نباید آنها را از گریه منع کنید واکنش هایی مانند گریه و فریاد میتوانید در خالی کردن فشار روی فرد داغ دیده بسار موثر باشد و فقط در صورت بروز عکس عمل هایی مانند وارد کردن آسب به خود و فریاد زیاد و شیون و زدن خود یا همان ( خودزنی فرد داغ دار ) باید او را گرفته و از این کار منع کنید
3) او الان در جای بهتری است
به جای این کلمه بهتر است به رنج و ناراحتی که فرد سوگوار تحمل میکند اقرار کنید چون گفتن این کلمه ( او در جای بهتری است ) در بعضی از مواقع باعث ناراحتی شود
4) دیگه میتونی به زندگی خودت برسی
این جمله بخصوص در زمانی که فرد تاز گذشته دچاره بیمار طولانی و دردناک بوداست و میتواند بسیار ناراحت کننده برای خانواده مرحوم باشد
5) این نیز بگذرد
این جمله فقط باید در مورد افراد زنده که کار دشواری انجام میدهد ; صدق شود صاحب عزا با این جمله به خیالش همه درد او را نادیده گرفته اند و دوست دارند سریع از کنار این مسلئه عبور کنند . بهتر بگوید همه چیز مثلا سابق خواهد شد . بزودی حالت بهتر خواهد شد.2
 اعمال و رفتار مناسب برای همراهی
1. بازگو کردن خاطره
خیلی وقت‌ها بهتر است به جای دلداری دادن، خاطره‌ای از فرد از دست رفته بازگو کنید. با این کار هم یادش را گرامی داشته‌اید هم ممکن است باعث شوید فرد داغدیده با یاد و خاطره عزیزش تسکین پیدا کند؛ اما تلاش نکنید که خاطره‌ای خنده دار تعریف کنید. توقع زیادی است که فرد سوگوار اندوهش را کنار بگذارد و به خاطره شما بخندد و با این کار باعث رنجش او می‌شوید.
2. فرد داغدیده را تنها نگذارید
زمانی که کسی را از دست می‌دهیم، احساس تنهایی مفرطی می‌کنیم؛ حتی اگر افراد زیادی پیشمان باشند. حضور افرادی که دوستشان داریم و به ما نزدیک هستند، موجب دلگرمی می‌شود و خوب است که در شرایط ناگوار، همدیگر را تنها نگذاریم. بنابراین اگر دوست شما عزادار است، حتما به دیدارش بروید و از کارهای روزانه‌تان بزنید تا احساس تنهایی و بی‌پناهی نکند. نیازی نیست حتما خود را غمگین و عزادار نشان بدهید.
سعی کنید فرد عزادار را در آغوش بگیرید یا هرازگاهی دستش را به گرمی فشار دهید. بیشتر سکوت کنید و انتظار نداشته باشید فرد عزادار با شما حرف بزند. سعی نکنید حواس او را پرت کنید و موضوع صحبت را عوض نکنید. در این شراط، هرچه با فرد داغدیده کمتر حرف بزنید، بهتر است؛ زیرا ممکن است صحبت‌هایی رد و بدل شود که موجب رنجش شما شود. سعی کنید صبور باشید و فراموش نکنید شیوه مواجهه هر کس با پدیده مرگ، متفاوت است.
3. فرد داغدیده را درک کنید
شما هرگز جای کسی که عزادار است و به سوگ عزیزش نشسته است، نیستید و نمی‌دانید رابطه ان‌ها با همدیگر چگونه بوده است و با رفتن او، فرد داغدار چقدر غصه‌دار شده است و برای چه چیزهایی سوگواری می‌کند. شاید لازم باشد او را برای دقایقی تنها بگذارید تا در خلوت خودش با عزیز از دست رفته، حرف بزند و درد دل کند.
گاهی افراد دوست دارند هر روز بر سر مزار عزیزشان بروند و برای او دعا و قرآن بخوانند و خیرات کنند. حتی اگر این کار را درست نمی دانید، به آن‌ها اعتراض نکنید و بگذارید خودشان را تسکین دهند. گاهی افراد دوست دارند به جسم عزیزشان نزدیک باشند؛ حتما لازم نیست کلمات و جملاتی بگویید که آن‌ها را تسکین بدهید.
هرگز تلاش نکنید افراد را بابت اندوهشان سرزنش کنید یا آن‌ها را از سوگواری منع کنید. به یاد داشته باشید که شما جای آن‌ها نیستید و تنها وظیفه دارید آن‌ها را همراهی کنید. در صورتی که نمی‌توانید رفتارشان را تحمل کنید، سعی کنید کمتر پیش آن‌ها بروید.
4. کتاب‌هایی درباره تجربه افراد از مرگ بخوانید
گاهی افراد با خواندن تجربه‌های مشابه، آرام می‌گیرند. بسیاری از افرادی که همسر، فرزند یا دوستشان را از دست داده اند، تجربه خود را در قالب کتاب داستان یا مطالب روانشناسی جمع آوری کرده‌اند. خواندن این کتاب‌ها موجب هم‌ذات پنداری فرد داغدیده با نویسنده کتاب می‌شود و در پایان کتاب، بینش فرد داغدار به مرگ تعدیل می‌شود.