آریا بانو - فارس / سریال «وضعیت سفید» به کارگردانی حمید نعمت اله یکی از سریال های دفاع مقدسی تلویزیون است که توجه ویژه ای به استفاده از عناصر نوستالژیکی دارد.
یکی از رسالت های سینما و تلویزیون به تصویر کشیدن وقایع مهم و سرنوشت ساز در تاریخ همان کشور است. از اتفاق های مهم تاریخی و سیاسی گرفته تا مهم ترین رویدادهای داخلی کشور و شهادت بزرگان تاریخی و مذهبی.
اما در این میان دفاع مقدس نیز یکی از همین تاریخ های تکرار نشدنی است. تاریخی که هیچگاه از ذهن مردم ایران پاک نمی شود و هر ساله نیز در بخشی از ذهنشان پررنگ هم می شود.
در میان سریال هایی که بخشی از رویداد دفاع مقدس و جنگ تحمیلی ایران و عراق را به تصویر کشیدند، سریال «وضعیت سفید» جایگاه ویژه تری دارد. حمید نعمت اله و هادی مقدم دوست نویسندگی و حمید نعمت اله کارگردانی این سریال را به عهده داشت.
وضعیت سفید، با نگاهی متفاوت 8 سال جنگ را روایت کرده بود و از سریال های دفاع مقدسی پرمخاطب سیما به شمار می رفت. در این گزارش بنا داریم تا به این سریال پرداخته و با عوامل و یکی از بازیگرانش گفت و گو کنیم.

** عبور از روزهای دلهره آور و رسیدن به «وضعیت سفید»
داستان وضعیت سفید به زمان موشک باران و حمله های هوایی عراق به ایران برمی گردد. زمانی که مردم از ترس این حمله ها، به حض شنیدن آژیر قرمز به پناهگاه می رفتند و تا چند ساعت و تا اعلام وضع سفید به خانه هایشان برنمی گشتند. شاید انتخاب نام وضعیت سفید نیز به این دلیل بوده که مردم برای رسیدن به وضعیت سفید، روزهای تلخ و دلهره آوری را گذراندند.
** خواهر و برادرهایی که به واسطه جنگ دور هم جمع شدند
قصه اصلی پیرامون خانواده ای نسبتا بزرگ می چرخد، احترام، محترم، بهرام، بهزاد، بهروز خواهر و برادرهایی هستند که هر کدام بنا به دلیلی سالها است با هم قهر هستند و یکدیگر را نیز از نزدیک ندیده اند. موشک باران و زندگی کردن در خانه باغ مادر بزرگه، دلیلی می شود که همه این خواهر و برادرها به همراه فرزندانشان برای مدتی طولانی دور هم جمع شده و علیرغم میل باطنی شان در کنار هم زندگی کنند.
** عدو شود سبب خیر گر خدا خواهد
شاید قصه این سریال مصداق بارز جمله عدو شود سبب خیر گر خدا خواهد باشد! خانواده ای که سالها از یکدیگر دور بودند و حتی جواب سلام یکدیگر را هم نمی دادند حالا و در موقعیتی گرفتار شده اند که مجبور هستند برای مدتی با یکدیگر زندگی کنند و بعد از کشمکش هایی که بین هر کدامشان وجود دارد، این قهر تبدیل به آشتی می شود.
** توجه نعمت اله به جزئیات
حمید نعمت اله در اولین تجربه کارگردانی تلویزیونی اش به سمت موضوعی رفت که بارها و در قالب های متعددی به آن ‍‍‍‍‍‍‍‍پرداخته شده بود. اما او این بار زاویه نگاهی متفاوت را به کار تزریق کرده و از این طریق سعی کرد تا کاری جدید را روانه نگاه مخاطبانش کند. او بعد از تقریبا ده فیلم سینمایی بلند در وضعیت سفید نیز نشان داد که هنوز هم به جزئیات توجه ویژه ای دارد.

** طراحی صحنه با حساسیت بالا
نکته بعدی این است که کارگردانی این دست سریال ها باید در مدت زمانی طولانی صورت بگیرد تا گروه تولید فرصت کافی در اختیار داشته باشد و بتواند به درستی هر کدام از اجزا را در جای درست خود قرار دهد.
** صحنه آرایی در خدمت داستان
صحنه آرایی نعمت اله یکی از نقاط مثبت این سریال بود. استفاده از تک تک جزئیات صحنه و به کارگیری آنها در محتوای داستان از یک سو و حضور حیوانات در داستان و برای فهم بهتر موضوع نیز از سویی دیگر به این موضوع کمک کرده بود.
** بازیگران اصلی «وضعیت سفید» چه کسانی بودند؟
افسانه بایگان، عزت اله مهرآوران، ابوالفضل پورعرب، شهین تسلیمی، افسانه چهره آزاد، حمیرا ریاضی، علی سلیمانی، عباس غزالی، یونس غزالی، لیندا کیانی، پوراندخت مهیمن، رابعه مدنی، اصغر نقی زاده‌، جواد هاشمی از بازیگرانی بودند که در این سریال به ایفای نقش پرداختند. نکته مهم درباره انتخاب بازیگران این است که نعمت اله در این سریال تلفیقی از بازیگران سینمایی و تلویزیونی و حتی چهره های ناشناخته استفاده کرده است.
** یونس غزالی شخصیت اصلی سریال
درست است که این سریال درباره یک خانواده ‍و قهری است که بین آنها وجود دارد اما نقش اصلی آن را جوانی به نام امیر بازی کرده بود. «یونس غزالی» برادر کوچکتر عباس غزالی ایفاگر نقش امیر در این سریال بود. جوانی که در همین حین به دختری علاقه مند می شود و از او خواستگاری می کند. یونس غزالی در اولین تجربه سریالی خود وضعیت سفید را انتخاب کرد.

یونس غزالی برای اولین بار با فیلم سینمایی در میان ابرها روح اله حجازی معرفی شد و حمید نعمت اله با دیدن آن فیلم یونس را انتخاب کرد. حتی نمی خواست در وضعیت سفید هم بازی کند و با پافشاری دوستان پذیرفت. علاقه اصلی او نقاشی طراحی و انیماتوری است و متولد سال 70 است.
** مقدم دوست: یک خانواده را یک‍پارچه کردیم
«هادی مقدم دوست» نویسنده این سریال در گفت و گو با خبرنگار فارس گفت: موضوع کاملا واقعی و منطبق بر یک پدیده اجتماعی مربوط به سال‌های موشک‌باران شهرها بود. در ایام موشک‌باران تعداد زیادی از خانواده‌ها از شهر خارج می‌شدند و در یک نقطه امن که غالبا روستا بود پناه می‌گرفتند و این اتفاق معمولا به صورت دسته‌جمعی و گروهی بود. این پدیده خودش از تبعات جنگ بود که در خودش هم خانواده را داشت و هم جنگ را ... کاری که ما کردیم یکپارچه کردن خانواده‌ای بود که دچار اختلاف بودند اما به دلیل این شرایط باید در کنار هم قرار می‌گرفتند. ایده اولیه برداشت از واقعیت این پدیده مربوط به دفاع مقدس بود.
وی ادامه داد: متفاوت بودن هم می‌تواند موثر باشد اما این استقبال جز از موضوع تفاوت علل مختلف دیگری هم داشت از شباهت جریانات داستان با خاطرات عمومی تا دستمایه نوجوانی و شخصیت امیر و شیرین و دیگر اینکه روند رو به بهبودی اتفاقات و موضوعات می‌تواند باعث این تاثیر باشد. 
مقدم دوست استفاده از عناصر نوستالژیک در این داستان نیز گفت: با وجود اینکه می‌دانستیم کارکرد خاطره‌انگیز دارد یک ضرورت بدیهی مربوط به داستان و طراحی‌صحنه بود. هر داستانی طبعا باید از عناصر و مولفه‌های معاصر و همزمان با دوران خودش استفاده کند و بدیهی ا‌ست که طراحی صحنه یک کار هم باید از همین قاعده پیروی کند، عناصری که شما از آن به عنوان نوستالژیک یاد می‌کنید عناصر واقعی مربوط به دوران رخدادهای داستان بود و طبعا باید رعایت می‌شد.

** غزالی و ایفای نقشی که تیپ بودند
در کنار بازیگرانی که در این سریال به خوبی دیده شدند عباس غزالی نیز حضور داشت. او در این سریال نقش بهروز یکی از پسرهای این خانواده را بازی می کرد. 
«عباس غزالی» بازیگر سریال «وضعیت سفید» در گفت و گو با خبرنگار فارس، گفت: هر بازیگری در دنیای بازیگری و عمر بازیگری اش آرزو دارد تا در چنین آثاری حضور داشته باشد و بازیش در چنین سریال های ماندگاری رقم بخورد.
وی با بیان اینکه بازی در این سریال یک نقطه عطفی در کارنامه کاری‌ام بود افزود: بهروز هم نقطه عطفی در کارنامه ام بود و ازین بابت خدا را شاکرم و هر زمان که به این نقش رجوع کنم برایم جذاب و شیرین است.
غزالی ادامه داد: هنوز که هنوز است با گذشت 10 سال از اولین پخش سریال وضعیت سفید، خیلی ها از این سریال و نقش بهروز یاد می کنند و عده ای دیالوگ هایم را از حفظ هستند و این جای خوشحالی دارد.
** بهروز یک تیپ شخصیت بود
وی درباره نقش بهروز که تیپ شخصیت بود نیز گفت: بهروز در این سریال سختی هایی داشت که هم شخصیت بود و هم تیپ و نگهداشتن این دو در کنار هم سخت بود و ریسک بود چراکه ممکت بود دچار خطا شوم. من نیز در ابتدا این نگرانی را داشتم اما در تعامل با حمید نعمت اله نگرانیم کمتر شد.
این بازیگر همچنین ادامه داد: حتی در ابتدا به آقای نعمت اله پیشنهاد دادم که صداسازی کنم اما پذیرفته نشد و یک ماهی بدون صداسازی بازی کردم. تا اینکه رسیدیم به یک سکانسی که خیلی معروف هم هست و مردم خیلی دوستش دارند که بهروز از کوره در می رفت و سر قضیه خانه داد و بیداد می کرد و می گفت مامان، مادر، ننه، سرپرست این یکی اولادت کجا باید بخوابن. برای اجرای این سکانس آقای نعمت اله گفت صداسازی را برای این سکانس می خواهم چراکه دارد برون ریزی و شواف می کند و به صدا سازی نیاز داریم. بعد از اینکه سکانس را بازی کردم خیلی دوست داشت و بعد از آن گفت همه سکانس ها را با همین صدا بازی کن. و آن یک ماه هم تکرار شد و حالا از شانس خوب یا بد خانم مهین شهابی یک ماه در سریال بازی کردند و به یکباره بیماری شان شدت گرفت و فوت شدند و به همین خاطر سکانس هایی که او بازی کرده بود توسط خانم شهین تسلیمی تکرار شد. و در این یک ماه من بدون صداسازی بازی کرده بودم و وقتی قرار شد سکانس ها را تکرار کنیم همه را از اول با صداسازی بازی کردم.

وی با اشاره به اینکه در زمان جنگ حضور نداشته است نیز گفت: من آن سالها سه ساله بودم و فقط چند فریم یادم است که در و پنجره ها را نوارچسب می زدند. آژیرها به صدا در می آمد و همه چراغ ها خاموش می شد برادر بزرگتر یا خانواده من را بغل کرده و به راه پله طولانی زیرزمین طور می رفتیم و فقط همین ها را در خاطر دارم. سفر کردن در زمان، یکی از سختی ها و البته لذت هایی است که یک بازیگر می تواند داشته باشد. مطالعه و صحبت و خواندن مقاله های مختلف در آن دوره و صحبت با افرادی که در آن برهه زندگی کردند بازیگر را به حال و هوای آن زمان نزدیک می کند.