بزرگنمايي:

آریا بانو - باشگاه خبرنگاران / قرآن کریم مشتمل بر معانی دقیق، تعالیم و حکمت‌هایی والا درباره حقیقت خلقت و اسرار هستی است که عمده مردم در عصر رسالت از درک آن ناتوان بودند.
از این رو پیامبر اکرم (ص) و پس از ایشان مفسران به تبیین و شرح جزئیات آیات قرآن کریم می‌پرداختند. ما نیز با هدف آشنایی بیشتر با آیات الهی، هر روز به چند آیه از کلام الله با استناد به تفاسیر معتبر از مفسران قرآن کریم می‌پردازیم.
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
إِنْ تَتُوبَا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُکُمَا ۖ وَإِنْ تَظَاهَرَا عَلَیْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبْرِیلُ وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِینَ ۖ وَالْمَلَائِکَهُ بَعْدَ ذَٰلِکَ ظَهِیرٌ
اینک اگر هر دو زن به درگاه خدا توبه کنید (رواست که) البته دل‌های شما (خلاف رضای پیغمبر) میل کرده است، و اگر با هم بر آزار او اتفاق کنید خدا یار و نگهبان اوست و جبریل امین و مردان صالح با ایمان (یعنی علی علیه السّلام به روایت عامّه و خاصّه) و فرشتگان حق یار و مددکار اویند.
تفسیر آیه 4 سوره تحریم
«صَالِحُ الْمُؤْمِنِینَ» به معنای بهترین مومنان یا مومنان صالح، برگرفته از آیه چهارم سوره تحریم است. در این آیه صالح المومنین فردی معرفی شده است که به همراه خداوند، جبرئیل و دیگر فرشتگان از پیامبر اسلام(ص) پشتیبانی می کند.
برخی از مفسران این واژه را مفرد و مصداقش را تنها یک نفر و برخی دیگر آن را اسم جنس و شامل همه مسلمانان باتقوا دانسته‌اند. مفسران شیعه در دیدگاه اول، امام علی (ع) را تنها مصداق و در دیدگاه دوم بهترین مصداق آن دانسته‌اند. مستند این گروه روایاتی است که در منابع شیعه و اهل‌سنت نقل شده و امام علی (ع) را تنها مصداق صالح المومنین دانسته است.
«صَغَتْ» از «صغو» به معنای تمایل به انحراف است و «اصغاء» به گوش دادنی گویند که شنونده به گوینده تمایلی داشته باشد.
حدیث از شیعه و سنی نقل شده است که مراد از صالح المؤمنین، علیّ بن ابی طالب علیهما السلام است. بر اساس این روایات، علیّ بن ابی طالب علیهما السلام در کنار جبرئیل و بلکه میان او و سایر فرشتگان قرار گرفته است و این مقام را پیامبر اکرم (ص) به آن حضرت بشارت دادند.
پیام‌های آیه 4 سوره تحریم
1- به خاطر یک خلاف، همه را زیر سؤال نبرید. «تَتُوبا» (دو نفر باید توبه کنند، نه همه.)
2- برای افراد شرمنده، راه بازگشت و توبه را باز کنید. «إِنْ تَتُوبا» البتّه برای هر گناهی توبه‌ای لازم است.
3- شنیدن راز نیز ممنوع است. خداوند به گوینده و شنونده، هردو می‌فرماید: توبه کنید. «تَتُوبا»
4- خداوند، هم مولای همه است و هم مولای شخص پیامبر. در آیه دوم فرمود: «وَ اللّهُ مَوْلاکُمْ» و در این آیه در خصوص پیامبر می‌فرماید: «هُوَ مَوْلاهُ»
5-نام برجستگان را برجسته کنید. با این که جبرئیل از فرشتگان است، امّا نامش جداگانه برده شده است. جِبْرِیلُ ... وَ الْمَلائِکَهُ
6- گاهی یک حادثه و جرقّه، بیانگر یک جریان است. فاش کردن یک راز، جزئی بود، ولی خداوند آن را یک توطئه قلمداد کرد. «تَظاهَرا عَلَیْهِ»
7- همسری و هم نشینی، نشانه هم فکری و همدلی نیست. أَزْواجِهِ ... تَظاهَرا عَلَیْهِ
8-توبه تنها اظهار پشیمانی با زبان نیست، توبه واقعی بازگشت دل گنهکار است. «تَتُوبا ... صَغَتْ قُلُوبُکُما»
9- مهم‌تر از انحراف در عمل، انحراف روح و دل است. ابتدا فکر و دل انسان منحرف می‌شود، سپس مرتکب خلاف می‌شود. «صَغَتْ قُلُوبُکُما»
10- کسانی که رازی را بی دلیل افشا می‌کنند، اگر توبه نکنند، توطئه گرند. «إِنْ تَتُوبا ... تَظاهَرا عَلَیْهِ»
11- در برابر توطئه علیه پیامبر و مکتب، تمام نیرو‌ها باید بسیج شوند. «تَظاهَرا عَلَیْهِ ... هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْرِیلُ وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمَلائِکَهُ ... ظَهِیرٌ»
12- حق، هیچ گاه تنها نمی‌ماند. «هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْرِیلُ وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ»
13- صالح بودن، انسان را در کنار فرشتگان مقرّب الهی قرار می‌دهد. «جِبْرِیلُ وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ»
14- فرشتگان، یاور پیامبر در برابر توطئه‌ها هستند. «وَ الْمَلائِکَهُ بَعْدَ ذلِکَ ظَهِیرٌ»
15- امداد‌های الهی، همه جانبه، ظاهری و غیبی است. «صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمَلائِکَهُ»