بزرگنمايي:

آریا بانو - ایسنا / امروز روز جهانی مارمولک است؛خزنده ای که نام آن برای ما ایرانیان با واژه‌هایی مانند سم و سیانور گره خورده است اما به گفته یک عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه کردستان داخل دم مارمولک‌ها سیانور وجود ندارد و هیچ مارمولک سمی در کشور زیست نمی کند.
هانیه غفاری ضمن نادرست شمردن باور رایج مبنی بر وجود سیانور در دم مارمولک‌ها اظهارکرد: دم مارمولک محل ذخیره چربی‌هایی است تا در فصل‌های پاییز و زمستان که غذای کمتری پیدا می‌شود از این ذخیره‌های چربی استفاده کنند بنابراین این باور که مارمولک‌ها در دم خود سیانور دارند و سمی هستند غلط است همچنین قطع شدن دم برخی مارمولک‌ها ناشی از یک مکانیسم دفاعی است که به آن «اتوتومی» یا خود دم بری گفته می‌شود که به‌منظور جلب توجه شکارگر به دم و ایجاد فرصتی برای فرار و نجات مارمولک صورت می‌گیرد.
ایران زیستگاه مارمولک های سمی نیست
وی با بیان اینکه مشخصا دو گونه مارمولک سمی در دنیا تاکنون شناخته شده‌اند، خاطرنشان کرد: هیچ یک از این دو گونه‌ مارمولک سمی در ایران پراکنش ندارند بنابراین هیچ مارمولک سمی در کشور وجود ندارد. اگرچه محققان هنوز درباره سمی بودن بزاق بزمجه‌ها که نوعی از مارمولک‌ها و متعلق به خانواده وارانیده هستند، به اتفاق نظر نرسیده‌اند.
این عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه کردستان ضمن بیان اینکه مارمولک‌ها جزو خزندگان به حساب می‌آیند، گفت: خزندگان موجوداتی هستند که به‌ علت وجود پولک‌ روی پوست بدن‌شان شناخته می‌شوند و می‌توان از گروه‌های مختلف شناخته شده خزندگان به مارمولک‌ها، مارها، لاک‌پشت‌ها و کروکودیل‌ها اشاره کرد همچنین «توآتارا» و «کرم سوسمار»‌ ها نیز جزو خزندگان هستند اما نسبت به سایر گونه‌های دیگر کمتر شناخته شده‌اند.
غفاری درباره گونه‌های مختلف مارمولک‌ در دنیا اظهار کرد: تعداد گونه‌های مارمولک شناخته شده در دنیا متغیر است چراکه هر چند وقت یکبار گونه‌های جدیدی توصیف و معرفی می‌شوند و این تعداد افزایش پیدا می‌کند. با این حال اکنون بیش از 6600 گونه مارمولک در دنیا شناخته شده‌اند و در ایران نیز حدود 166 گونه مارمولک وجود دارد که نسبت به سایر خزندگان کشور تعداد بیشتری را شامل می‌شوند.
وی با اشاره به اینکه مارمولک‌ها در بسیاری از زیستگاه‌ها وجود دارند، گفت: در ایران می‌توان گونه‌های مختلف مارمولک‌ را در انواع زیستگاه‌ها از دشتی و کویری تا مناطق کوهستانی و ارتفاعات مشاهده کرد.
مارمولک ها جمعیت حشرات را کنترل می کنند
غفاری در پاسخ به این پرسش ایسنا که مارمولک‌ها چه نقشی در اکوسیستم دارند؟ گفت: مارمولک‌ها نیز مانند تمام موجودات زنده دیگر یک نقش اکولوژیک موثری دارند از این رو نبود آن‌ها در چرخه حیات مشکل ایجاد می‌کند.
این عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه کردستان یکی از مهم‌ترین نقش‌های اکولوژیک مارمولک‌ها را کنترل جمعیت حشرات دانست و گفت: مارمولک‌ها کنترل‌کننده جمعیت حشرات هستند بنابراین اگر مارمولک‌ها حضور داشته باشند، جمعیت حشرات نیز کاهش پیدا می‌کند و در نتیجه انسان‌ها نیز راحت‌تر زندگی می‌کنند همانطور که در اکثر خانه‌ها در گذشته «گکو» یا همان مارمولک‌های خانگی مشاهده می‌شد و جمعیت حشرات، سوسک‌ها و سایر موجودات موزی کمتر بود اما اکنون انسان‌ها با دور کردن مارمولک‌ها از منازل، به‌جای کنترل بیولوژیک مارمولک در خانه از آفت‌کش‌ و سموم شیمیایی برای از بین بردن حشرات و موجودات موذی استفاده می‌کنند.
وی ادامه داد : برخی مارمولک‌ها از مارمولک های کوچک جثه‌تر تغذیه و جمعیت آن‌ها را کنترل می‌کنند همچنین بسیاری از موجودات دیگر نیز از مارمولک‌ها تغذیه می‌کنند بنابراین مارمولک‌ها نقش مهمی در چرخه حیات دارند.
مالچ پاشی بلای جان مارمولک ها
غفاری در پایان درباره عواملی که باعث تهدید حیات مارمولک‌ها می‌شوند، گفت: یکی از مهم‌ترین عواملی که باعث از بین رفتن گونه‌های مختلف مارمولک‌ها می‌شود، تخریب زیستگاه است و از آنجایی که انسان‌ها بسیاری از زیستگاه‌های طبیعی را تخریب کرده‌اند، می‌توان گفت که انسان‌ها یکی از عوامل تهدید حیات مارمولک‌ها به حساب می‌آیند. اقداماتی مانند مالچ‌پاشی در زیستگاه‌های بیابانی آسیبی جدی به موجودات از جمله مار و مارمولک وارد می‌کند و تخریب زیستگاه آن‌ها باعث از بین رفتن این موجودات می‌شود.