بزرگنمايي:

آریا بانو - بیتوته / والدین اختلال کم خوابی نوجوانان را علامت تنبلی و کاهلی آن ها می دانند ولی باید این دیدگاه را تغییر دهند و از مشکل بیخوابی یا پر خوابی نوجوان که وابسته به دلیل های جسمانی و روانشناختی است، اگاهی پیدا کنند.
زمانی یک اتفاق را اختلال محسوب می کنیم که عملکرد انسان را تخریب کند، هر کدام از افراد در خصوص خواب یک ساعت درونی و ساعت زیستی دارند که با ارسال پیغام به مغز زمان خواب و بیداری را اعلام می کند و این اتفاق در سنین مختلف، متفاوت است و برخی از نوجوانان شب زود هنگام و تعدادی هم دیر وقت می خوابند.
بی خوابی نوجوانان به علت مشکلات زندگی و استرس ها است و معمولاً در فصل امتحانات این اتفاق روی می دهد البته بی خوابی های مزمن و طولانی مدت نوجوان باید جدّی گرفته شود برای این که امکان دارد دلیل این امر اختلال روانشناختی یا مشکل جسمانی باشد.
انواع اختلال خواب در نوجوانان
بی خوابی:هنگامی که نوجوان در طول روز، خواب کافی ندارد، وی از بی خوابی یا کم خوابی رنج می برد. هر فرد به خواب کافی نیاز دارد تا بدن انرژی بگیرد و فعال بماند. بطور میانگین، نوجوان می بایست هشت تا نُه ساعت خواب در روز داشته باشد. نداشتن خواب کافی، امکان دارد منجر به اختلال های سلامتی متعددی شود و یا از تمرکز پائین یا خستگی رنج ببرد.
آپنه در خواب:امروزه نوجوانان در زندگی رویاها و آرزوهای بزرگ بسیاری دارند. با گذشت زمان، نداشتن خواب در شب، سبب آپنه خواب در نوجوانان می شود. آپنه در خواب، یا آپنه انسدادی خواب، یک اختلال شایع در نوجوانانی است که در خواب، به علت انسداد راههای تنفسی، نفس آن ها بارها بند می آید. این عارضه ای است که امکان دارد سی بار در دقیقه رخ دهد و طی آن، فرد پس از هر فاصله بین دم و بازدم نفس کم می آورد یا به سختی تنفس می کند. از آن پس تنفس با صدای خفه یا خر پف با صدای بلند ادامه پیدا می کند.
دلایل اختلال خواب نوجوانان چیست
اختلال های حرکتی مثل سندروم پای بی قرار 
- خرناسه
- اختلال های ریتم شبانه روزی
- نارکولپسی
- راه رفتن در خواب
- شب ادراری
بی خوابی در نوجوانان به علت تغییرات هورمونی
تغییرات بلوغ در نوجوانان باعث می شود که آنان تمایل بیشتری به بیدار ماندن داشته باشند و باعث تغییر در شروع خواب و تأخیر در بیدار شدن می شود بنابراین آنان در این سن دیرتر به رختخواب میروند و مدت زمان کوتاه تری نسبت به احتیاج واقعی خود می خوابند.
سندرم تاخیری خواب
سندرم تاخیری در خواب، یکی از رایج ترین دلایل اختلال های خواب در نوجوانان است، معمولاً افرادی که سندرم تاخیری خواب دارند شب‏ها دیرهنگام به خواب می‏روند. این بیماران همیشه در ساعت‏های ابتدایی شب کاملا سرحال هستند و هیچ نیازی به خواب نمی‏بینند و چنانچه الگوریتم خواب آن ها را برای 2 هفته تحت ‏نظر بگیریم، متوجه می شویم که از 2 صبح به بعد، خوابشان آغاز می‏شود. در این بیماران چنانچه به هر علتی شخص ناگزیر شود از خواب بیدار شود، بطور معمول روز بعد، مدت زمان خواب قدری طولانی ‏تر خواهد شد.
این بیماری معمولاً با هیچ کدام از بیمارهای دیگر که سبب مشکل در آغاز خواب یا خواب ‏آلودگی طی روز می‏شود، قابل انطباق نیست، سندرم تاخیری در خواب دارای درجات مختلفی است که برطبق معیارهای مختلف بدست می‏ آید.
به عنوان مثال این که ساعت آغاز خواب و بیدار شدن در این اشخاص چه زمانی است؛ بعضی از آن ها 2 صبح یا 3 یا 4 صبح می‏خوابند و... معمولاً یک خواب طبیعی برای آن ها از ساعت 4 صبح به بعد آغاز می‏شود و شخص تا ظهر می‏خوابد. به‏ طور کلی مدت زمان کل خواب در این اشخاص، مناسب با سن است البته زمان آغاز خواب بسیار متفاوت خواهد بود. بد نیست بدانید این بیماران معمولاً مشکلی در حفظ ممتد خواب پس از شروع آن ندارد.
 رعایت بهداشت خواب برای رفع این مشکل می‏توان از درمان‏های متعددی مانند نوردرمانی، کرونوتراپی تا دارو درمانی من جمله ملاتونین کمک گرفت. اگرچه رعایت بهداشت خواب از جمله اصلی ترین ارکان درمان است.
سندرم پای بی قرار
سندرم پای بی قرار، بیماری نورولوژیکی دیگری است که به‏ راحتی خلق وخو و کیفیت زندگی و خواب شخص را تحت‏ تاثیر قرار می‏دهد. 
سندرم پای بی قرار، یک حرکت ناگهانی در اندام است که تظاهرات غیرطبیعی آن امکان دارد زمان دراز کشیدن برای به خواب رفتن اذیت‏ کننده باشند و حداکثر شدت آن همزمانی هنگامی است که شخص به خواب نزدیک می‏شود. شیوع سندرم پای بی قرار در 25 درصد کودکان گزارش شده و در 50 درصد موارد علایم متوسط تا شدید هستند. شیوع این اختلال در جمعیت‏های خاص مانند بیماران مبتلا به بیماری مزمن کلیه و تحت دیالیز یا بیماران با کم خونی بالاتر است. در بعضی خانواده ها سابقه ژنتیک وجود دارد.
معمولا این کودکان احتیاج به حس غیرارادی به حرکت دادن پا دارند و با حرکت اندام‏ها، حس بهتری به آن ها دست می‏دهدعلائم سندرم پای بی قرار بعد از ظهر و شب تشدید می‏شود. گاهی امکان دارد اشخاص مبتلا احساسات ناخوشایندی را توصیف کنند؛ مثلا کودکی بگوید« احساس می‏کنم هنگامی که نشستم یا دراز کشیدم، مورچه یا حشره ‏ای روی پام حرکت می‏کنه» یا ترجیح بدهد که شب ها تنها راه برود و ننشیند.»
1. پرهیز از دادن خوراکی­های تحریک کننده مثل:کافئین و شکر به کودک قبل از خواب.
2. ایجاد یک روند معلوم برای خوابیدن:
هر شب مرحله های زیر را طی کنید:
 تبادل پرسش و پاسخ های روانشناسی
 این آزمون شخصیت شما را مشخص می کند
- استحمام کردن
- قصه خواندن
- خواباندن کودک در یک ساعت معلوم برای این که عدم تغییر در ساعت خواب کودک باعث تنظیم ساعت بدن او می­شود.
3. کمک به ارام خوابیدن کودک:قبل از خواب با خواندن یک قصه، ماساژ دادن پشت او، گذاشتن یک موزیک آرامش ­بخش کودک خویش را ارام نمایید.
4. کاهش فعالیت­های محرک قبل از خواب:لااقل یک ساعت پیش از خواب از تماشای تلویزیون، بازی­های کامپیوتری، استفاده از گوشی موبایل و یا دیگر فعالیت­های محرک­ جلوگیری نمایید.
5. کاهش محرک­های حسی در حین خواب:تلاش کنید برای جلوگیری از وارد شدن نور از پرده­ های ضخیم استفاده کنید. در حین خواب کودک از رفت و آمد در اتاق وی پرهیز کنید و از ایجاد هرگونه صدا و یا دیگر محرک­های حسی بپرهیزید.
تنظیم استفاده از گوشی همراه
علت دیگری که به چه علت اختلالات خواب امروزه در نوجوانان شایع است، فن آوری جدید است. برای والدین دشوار است که ساعاتی که نوجوانان برای گوشی موبایل، کامپیوتر، تماشای تلویزیون یا بازی های ویدئویی می گذارند را کنترل کنند.
این وسیله ها نوجوانان را در معرض استرس می گذارد که برای سلامتی آن ها شدیداً زیان آور است. این وسیله ها مستقیما بر روی سیستم عصبی اثر گذاشته و ریتم طبیعی بدن را تغییر می دهد که بر روی خواب تأثیر می گذارد.
گرچه این عامل نه تنها بر روی نوجوانان و بلکه بر روی والدین هم تأثیر می گذارد. بنابراین استفاده از گوشی همراه باید برای همه منظم باشد. همینطور شما نباید به نوجوان خود اجازه دهید که دو ساعت پیش از خواب از وسیله ای استفاده کند.
نکته هایی که برای بهبود کیفیت خواب باید رعایت کنید
عادت های روز خویش را بهبود بخشید. صرف نظر از مشکلات خواب شما، پایبندی به یک برنامه خواب ثابت، ورزش مرتب، محدود کردن استفاده از کافئین، الکل و نیکوتین و مدیریت اضطراب سبب بهتر خوابیدن خواهد شد.
یک روال ارامش بخش برای خواب داشته باشید تا ذهن و بدن خویش را برای خواب آماده کنید. اطمینان حاصل کنید که اتاق خواب شما آرام، تاریک و خنک است، از خوردن غذاهای سنگین و مایعات بی اندازه در اواخر شب دوری کنید، حمام گرم بگیرید، بخوانید یا به موزیک ارامش بخش گوش دهید و لااقل یک ساعت پیش از خواب موبایل خود را خاموش کنید.
زمانی که شب از خواب بیدار می شوید:چه اختلال خواب داشته باشید یا نه، طبیعی است که گاهی در طول شب بیدار شوید. اگر در برگشت به خواب مشکلی دارید، تلاش کنید روی نفس کشیدن خود، مدیتیشن یا تمرین شیوه های ارامش دیگر تمرکز کنید. به هر چیزی که نگران کننده است توجه نداشته باشید و تصمیم بگیرید تا نگرانی در خصوص آنرا به روز دیگری موکول کنید برای این که روز بعد حل آن راحت تر خواهد بود.