بزرگنمايي:

آریا بانو - هنر زندگی/ یکی از دلایل چاقی در کودکان سبک زندگی نادرست آن‌هاست. در واقع عدم رعایت رژیم غذایی سالم و کاهش فعالیت‌های بدنی کودک نقش عمده‌ای در شکل گیری اضافه وزن دارد. وزن یکی از مهم‌ترین عوامل برای سنجش سلامت کودکان است. میزان بالای سلول‌های چربی می‌تواند بر چاقی کودک در بزرگسالی نقش داشته باشد، پس نادیده گرفتن چاقی کودکان سلامت آن‌ها را در بزرگسالی نیز تهدید می‌کند. از طرفی چاقی در کودکان خطر ابتلا به بیماری‌های جسمی چون؛ دیابت، مشکلات استخوانی، مشکلات قلبی و... را افزایش می‌دهد. فراموش نکنید که چاقی در مسائل روحی و اجتماعی نیز موثر است. معمولا چاقی کودکان باعث تعامل کمتر آن‌ها با همسن‌ها و مشکلات ارتباطی آن‌ها می‌شود. بنابراین اگر کودک شما چاق است لازم است با کمک یک مشاوره کودک جلوی افزایش وزن او را بگیرید چراکه والدین در نگه داری وزن کودک نقش مهم و اساسی دارند.
چاقی کودکان
چاقی در معنای عموم به وجود چربی‌های اضافه و زائد در بدن گفته می‌شود. اما برای کودکان هیچ تعریف مشخصی وجود ندارد. به صورت کلی به کودکی که تا 20 درصد از وزن همسن و سالان خود سنگین‌تر باشد، چاق می‌گویند. در نظر داشته باشید وضعیت کودک تان نباید در تربیت و رفتار شما تاثیری داشته باشد. 
چاقی کودک چطور ایجاد می‌شود؟
چاقی کودکان معمولا به یک عامل وابسته نبوده و معمولا همزمانی چند عامل باعث چاقی کودکان می‌شود. با خواندن مقاله آموزش پدر و مادر میتوانید از مسائلی که قابل پیشگیری است جلوگیری کنید. عواملی که در بهم ریختن تعادل بین انرژی مصرفی و دریافتی کودک موثر است، شامل موارد زیر می‌باشند.
در بعضی موارد، چاقی در یک خانواده ارثی است.
احتمال چاقی در فردی که برادر یا خواهرش یا پدر و مادرش چاق باشد، بیشتر است.
عوامل ژنتیکی و ارثی به این معنی نیست که حتما کودک چاق می‌شود. چاقی در این کودکان تنها در صورتی اتفاق می‌افتد که بیشتر از میزان مورد نیازش، انرژی دریافت کند.
عادات غذایی نادرست از دلایل چاقی کودک
مصرف بیشتر غذاهای آماده، خوراکی‌های بسته بندی شده و فرآوری شده و نوشابه به جای غذاهای سالم مانند سبزی‌ها، غلات و میوه.
دریافت کالری و چربی بالاتر و مواد مغذی کم در رژیم غذایی روزانه.
میزان پایین فعالیت بدنی و ورزشی از دلایل چاقی کودک
تماشای تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری منجر به تحرک و فعالیت بدنی کمتر و در نتیجه چاقی کودکان می‌شود. مثلا در آمریکا بچه‌ها به صورت متوسط روزی 3 ساعت فقط تلویزیون نگاه می‌کنند.
وقتی که تلویزیون نگاه می‌کنند یا در حال بازی‌های کاپیوتری هستند، نه تنها فعالیت کمتری دارند؛ از خوراکی‌ها و تنقلات پر کالری بیشتری استفاده می‌کنند.
بعضی شرایط بدنی و بیماری از دلایل چاقی کودک
گاهی عدم تعادل در هورمون‌ها یا سایر مواد شیمیایی یا اختلالات ارثی در متابولیسم بدن باعث چاقی کودک می‌شود؛ اما این موضوع بسیار نادر است. در کنار این مسئله مقاومت انسولین نیز می‌تواند باعث چاقی کودکان شود. در واقع انسولین ذخیره انرژی را کنترل می‌کند و مسئول ذخیره چربی بیش از اندازه است. هنگامی که کودک عادات غذایی غلطی را در پیش می‌گیرد و کالری زیاد مصرف می‌کند؛ این عمل باعث افزایش مقاوت به انسولین شده و در نتیجه چربی بیشتری در بدن ذخیره می‌شود. 
عوارض داروها از دلایل چاقی کودک
بعضی از بچه‌ها و کودکان به دلایلی ممکن است از داروهایی استفاده کنند، این داروها با تغییر فرایند غذاها در بدن یا ذخیره سازی چربی باعث چاقی می‌شوند.
نمودارهای وزن بر اساس قد
نمودارهایی استاندارد براساس مقدار قد کودک، وزن مناسب و اضافه وزن طراحی شده‌اند. زمانی که وزن کودکتان تا 20 درصد بیشتر از مقدار طبیعی نمودار باشد، دچار چاقی است. البته این نمودار بر اساس ویژگی‌ها و خاصیت‌های فردی کودک شما نیست؛ بنابراین برای تعیین چاقی باید سن و الگوی رشد کودک را نیز در نظر گرفت. مثلا برخی از بچه‌ها ممکن است قبل از جهش رشدی، وزن اضافه کنند که این امر خیلی عادی است و به معنای چاقی کودک در آینده نمی‌باشد.
درصد چربی بدن
یکی از بهترین شاخص‌هایی که می‌تواند چاقی کودک را مشخص کند، درصد چربی بدن است. وقتی بیشتر از 25 درصد از وزن یک پسر و 32 درصد از وزن دختر را چربی تشکیل داده باشد، علامت چاقی است.
برای تعیین دقیق درصد چربی از روش‌ها و ابزار مخصوص اندازه گیری استفاده می‌شود که می‌توانید آن‌ها را در مطب یک پزشک بیابید. برای اطمینان از درستی ارزیابی چربی بدن کودک باید به متخصص مراجعه کنید.
شاخص توده بدنی (Body Mass Index)
شاخص توده بدنی از تقسیم وزن (کیلوگرم) بر مجذور قد (متر) بدست می‌آید. شاخص توده بدنی با درصد چربی بدن مرتبط است؛ ولی روش اندازه گیری آن خیلی ساده‌تر است.
اما لازم به ذکر است که شاخص توده بدنی (BMI) برای بزرگسالان استاندارد و تایید شده است اما برای کودکان صد در صد تایید شده نیست. به همین منظور مراقبین بهداشتی چنین نتیجه می‌گیرند که اگر شاخص توده بدنی (BMI) کودک تا 5 درصد از هم سن‌ها و هم قدهای خود بیشتر بود؛ دچار چاقی است و لازم است که دلایل چاقی کودک بررسی شود. با این حال روش محاسبه شاخص توده بدنی (BMI) به گونه زیر است.
1- وزن کودک را به کیلوگرم اندازه بگیرید.
2- قد کودک را بر اساس متر اندازه بگیرید و در خودش ضرب کنید.
3- وزن بدست آمده را بر حاصل مجذور قد تقسیم کنید.
4- رقم به دست آمده را بر اساس معیار زیر بسنجید:
5 تا 84 درصد => وزن سالم
85 تا 94 درصد => اضافه وزن
95 تا 99.99 درصد => چاق
نقش والدین در پیشگیری از چاقی کودکان
فراموش نکنید که مسئول پرورش و رشد هر کودکی والدین هستند، پس برای جلوگیری از چاقی کودک تان حتی در بزرگسالی باید به نکاتی توجه کنید.
1- از همان دوران شیرخوارگی و زمان شروع غذاهای کمکی؛ بهتر است برای پیشگیری از چاقی کودک خود قدم بردارید.
2- در سنین پائین کودک وقتی هنوز حرف شنوی زیادی از شما دارد، میان وعده‌های مغذی و کم چرب به او بدهید و هر روز او را به ورزش‌ها و فعالیت‌های بدنی تشویق کنید.
3- در بچه‌های بزرگ‌تر سعی کنید به آن‌ها یاد بدهید که غذای سالم و مغذی را به خوراکی‌های غیر مغذی ترجیح بدهند و ورزش کنند. همچنین سعی کنید با برنامه ریزی برای او مدت زمان‌هایی که به بازی‌های کامپیوتری یا ویدیوئی و تلویزیون می‌پردازد را کاهش بدهید چراکه یکی از دلایل چاقی کودک همین بازی‌ها و تلویزیون است.
4- به خاطر داشته باشید که تعادل را حفظ کنید. کودکی که بیش از نیازش انرژی دریافت کند، اضافه وزن می‌گیرد و اگر این روند ادامه پیدا کند؛ او چاق‌تر خواهد شد. اگر کودک تان اضافه وزن دارد برای درمان چاقی کودک تان هنوز وقت دارید، پس ناامید نشوید.
5- بدانید رفتار شما در برابر چاقی کودکتان، بسیار بر روان و باورهایش تاثیر می‌گذارد، پس چگونگی نحوه رفتار با کودک چاق خود را با کمک یک مشاوره کودک بررسی و اصلاح کنید.
کلام آخر
چاقی می‌تواند مشکلات مختلفی را در کودکی و همچنین در بزرگسالی به وجود آورد. معمولا چاقی بیش از اندازه فشارهای زیادی را به مفاصل و ستون فقرات کودک وارد کرده و همچنین او را مستعد بیماری‌های قلبی در آینده می‌کند. همچنین این مسئله می‌تواند تاثیرات نامطلوب خود را در زمینه تحصیلی، روابط اجتماعی و خانوادگی کودک نیز بگذارد. به همین دلیل بسیار اهمیت دارد که والدین ابتدا دلایل چاقی کودک خود را شناسایی کرده و در راستای کاهش آن تلاش کنند. بهره بردن از مشاوره کودک کمک می‌کند تا والدین بتوانند به خوبی با کودک خود برخورد کرده و او را هرگز تنبیه و یا سرزنش نکنند. همچنین تلاش کنند تا کودک در میان هم سن و سالان خود با مشکلاتی از جمله طرد شدن مواجه نشود.
سوالات متداول
از چه زمانی می‌توانیم برای پیشگیری از چاقی در کودک اقدام کنیم؟
شما از دوران شیرخوارگی و هنگامی که غذای کمکی برای نوزاد را آغاز می‌کنید می‌توانید برای پیشگیری از چاقی در کودکتان تلاش کنید. بسیاری از مادران تصور می‌کنند که می‌توانند هر نوع ماده غذایی را به کودک خود بدهند و برای رشد کودک نیز نیاز است اما این باور غلط سلامتی کودک شما را در معرض خطر قرار می‌دهد.