دیوان محاسبات کشور یکی از نهادهای مهم وابسته به مجلس و بازوی اصلی نظارتی قوه مقننه بر همه فرآیندهای مالی کشور است و ریاست این سازمان در طی فرآیندی از سوی مجلس انتخاب می‌شود.

پس از آغاز به کار مجلس یازدهم در خردادماه سال جاری، یکی از موضوعات مهم پیش روی افکار عمومی، رییس این نهاد مهم و گمانه‌زنی‌ها درباره افراد صلاحیت‌دار برای کسب این عنوان یکی از مباحث مهم سیاسی و رسانه‌ای بود.

 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اهداف کلی دیوان محاسبات کشور را اینگونه تعیین کرده است:

الف- اعمال کنترل و نظارت مستمر مالی به منظور پاسداری از بیت‌المال.

ب - عدم تجاوز هرگونه هزینه از اعتبارات مصوب در بودجه کل کشور.

ج- مصرف هرگونه وجهی از بودجه کل کشور در محل مصرف قانونی تعیین شده.

د- کنترل عملیات و فعالیت‌های مالی کلیه وزارتخانه‌ها، مؤسسات شرکت‌های دولتی و سایر دستگاه‌هایی که به نحوی از انحاء از بودجه کل کشور استفاده می‌کنند.

هـ - بررسی و حسابرسی وجوه مصرف شده و درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار در ارتباط با سیاست‌های مالی تعیین شده در بودجة مصوب با توجه به گزارش عملیاتی و محاسباتی مأخوذه از ‌دستگاه‌های مربوطه

و- تهیه و تدوین گزارش تفریغ بودجه بانضمام نظرات خود و ارائه آن به مجلس شورای اسلامی.

رییس دیوان پس از آغاز دوره تازه قانون‌گذاری به پیشنهاد کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی و تصویب نمایندگان مردم انتخاب می‌شود. بر همین اساس کمیته دیوان محاسبات کمیسیون برنامه و بودجه مجلس روز دوشنبه گزینه‌های نهایی خود برای ریاست و دادستانی دیوان محاسبات به کمیسیون برنامه و بودجه مجلس معرفی کرده و در نهایت از میان آنها گزینه اصلی به جلسه صحن علنی مجلس معرفی و به رای نمایندگان گذاشته خواهد شد.

سوابق نامزدهای دیوان محاسبات

مهرداد بذرپاش نخستین نامزد این پست و البته جوان‌ترین میان دیگر نامزدها است. وی که اکنون چهل ساله است فعالیت جدی و اجرایی خود را از حلقه مشاوران جوان شهردار اسبق تهران یعنی محمود احمدی نژاد آغاز کرد. فعالیتی که بعدها با رییس جمهور شدن احمدی نژاد گسترده‌تر شد. بذرپاش ابتدا رییس شورای مشاوران ریاست جمهوری شد و پس از مدت کوتاهی در فروردین 86 و در سن 28 سالگی به سمت مدیرعامل شرکت پارس خودرو از زیرمجموعه‌های گروه تولیدی خودرو سایپا انتخاب و به فاصله بسیار کوتاهی یعنی بهمن ماه همان سال به مقام مدیرعاملی این گروه صنعتی دست یافت.

بذرپاش سال 88 و پس از پایان مسوولیت خود در سایپا به سمت معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان ملی جوانان منصوب شد و تا سال آذرماه 89 نیز در این سمت فعالیت کرد. وی در نهمین دوره انتخابات مجلس به عنوان نماینده به مجلس راه یافت.  

بذرپاش هم اکنون مدیرمسوول روزنامه وطن امروز است و علاوه بر موارد اشاره شده، سابقه ریاست فرهنگسرای خاوران، عضویت در هیات نمایندگان اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران، مسوول بسیج دانشجویی دانشگاه صنعتی شریف، عضویت در شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی کشور و سابقه عضویت در هیات رییسه فدراسیون‌های تیراندازی، اتومبیلرانی و موتورسواری جمهوری اسلامی ایران درکارنامه خود دارد.

بذرپاش از نظر سیاسی نزدیک به جبهه پایداری است و سابقه حضور وی در دولت احمدی نژاد هم می‌تواند یکی از دلایل انتخاب او به عنوان یکی از نامزدهای دیوان محاسبات از سوی نمایندگان مجلس باشد. شنیده‌های تایید نشده هم از تلاش وی و همفکرانش برای رسیدن به ریاست دیوان حکایت داشت. نقطه قوت بذرپاش را می‌توان نزدیکی او به دو طیف اکثریت در مجلس دانست و نقطه ضعف او را هم می‌توان کارنامه نسبتا خالی از سوابق اقتصادی و اجرایی عنوان کرد.

گزینه دوم «عادل آذر» رییس کنونی دیوان محاسبات است. وی 54 ساله، دارای دکتری مدیریت از دانشگاه تهران، استاد دانشگاه تربیت مدرس و صاحب تالیفات و مقالات متعددی درباره اقتصاد و مدیریت است. در سوابق اجرایی آذر؛ نمایندگی دوره هفتم مجلس شورای اسلامی و عضویت در کمیسیون برنامه و بودجه دیده می‌شود. او به مدت 6 سال یعنی از  سال89 تا 95 ریاست مرکز آمار ایران را عهده‌دار بوده است. عادل آذر در تیرماه سال 95  با 200 رای موافق نمایندگان مجلس به ریاست دیوان محاسبات کشور انتخاب شد و تاکنون نیز در این سمت حضور داشته است. علاوه بر موارد اشاره شده آذر، ریاست دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس، ریاست مرکز مطالعات مدیریت و بهره‌وری ایران و هشت دوره استاد نمونه ایران را در کارنامه کاری خود دارد.

سابقه علمی و اجرایی عادل آذر یکی از مهم‌ترین نشانه‌های غیرسیاسی بودن انتخاب وی در پست‌های اجرایی بوده و شاید به همین دلیل است که بسیاری از تحلیلگران انتخاب مجدد وی در این پست کلیدی را محتمل تر از دیگر گزینه ها می‌دانند.

نامزد سوم ریاست دیوان محاسبات «لطف الله فروزنده» 59 ساله است. وی مدرک دکتری خود را در رشته مدیریت استراتژیک از دانشگاه تهران گرفته و از سال 95 تاکنون به عنوان دستیار تولیت آستان قدس رضوی در امور استان‌ها فعالیت می‌کند. در کارنامه فروزنده معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی بین سال‌های 88 تا 91 و نیز معاون پارلمانی رییس جمهوری در سال پایانی دولت دهم دیده می‌شود. پس از پایان این دولت هم شایعه‌ها و حاشیه‌هایی از استخدام‌های غیرقانونی در زمان مسوولیت فروزنده بر سازمان توسعه مدیریت و سرمایه انسانی منتشر شد که وی آن‌ها را تکذیب کرد.

فروزنده عضو شاخص و در برهه‌ای قائم مقام و سخنگوی جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی به عنوان یکی از مهمترین طیف‌های اصولگرا بوده و معرفی او به عنوانی یکی از نامزدهای ریاست دیوان محاسبات با حمایت اصولگرایان سنتی در مجلس همراه بوده است.

ضرغام صادقی 55 ساله دارای دکتری تخصصی و پزشک متخصص بیماری های شغلی و محیطی گزینه چهارم مجلس برای ریاست دیوان محاسبات است. صادقی دوره نهم مجلس شورای اسلامی نماینده مردم شیراز بود و از سوابق اجرایی وی می توان به مشاور وزیر نفت در امور سلامت، عضو شورای عالی نظام پزشکی و هلال احمر، عضو هیات امنای تامین اجتماعی کشور، رییس مرکز تحقیقات سلامت کار و محیط وزارت نفت، قائم مقام پارلمانی وزارت بهداشت اشاره کرد.