بزرگنمايي:

آریا بانو - شاید به ظاهر کیسه‌های پلاستیکی کار را برای جابجایی وسایل راحت‌تر می‌کند اما ماندگاری بیش از 500 ساله آنها در طبیعت اثرات سوء جبران ناپذیری به جای می‌گذارد که قطعا به آن آسایش ظاهری نمی‌ارزد، امروز 21 تیر ماه که به نام روز بدون نایلکس نامگذاری شده بیاییم به این بهانه کاهش مصرف این مخربان محیط زیست را آغاز کنیم.

در سال های نه چندان دور که شیوع انواع بیماری های واگیردار در بخش های مختلف جامعه مخصوصا در میان خردسالان و سالمندان بسیار شایع بود یکی از مواردی که می توانست باعث کاهش شدید این امراض شود استفاده از وسایل شخصی بود، در واقع کارشناسان علوم سلامت به این نتیجه رسیده بودند که حتما در هنگام حضور در مراسم عمومی و حتی در خانواده هر فردی از وسایل شخصی خود استفاده کند و در هنگام صرف مواد غذایی و نوشیدنی ها از لیوان و قاشق دیگران استفاده نکنند، آنان به همه افراد جامعه گوشزد می کردند حتی در حوزه های بهداشتی نیز از سرنگ ها و وسایل جراحی دیگران استفاده نکنند.
آنان به دنبال راه حلی مناسب برای رفع این مشکل بهداشتی بودند که با ورود و استفاده ظروف یکبار مصرف پلاستیکی در زندگی روزمره مردم تا حدودی خواسته این کارشناسان برآورده شد و از آن زمان احساس آرامشی خاص در حوزه بهداشت و سلامت جامعه حاکم شد اما متاسفانه این احساس آرامش زیاد دوام نیاورد زیرا در مدت چند سال تولید و استفاده ظروف یکبار مصرف ناگهان موجب بروز معضلات بهداشتی و مشکلات زیست محیطی زیادی شد این معضلات و مشکلات به قدری شدید شد که این بار به غیر از اعتراضات کارشناسان حوزه سلامت، اعتراضات کارشناسان و فعالان محیط زیست نیز بلند شد.
در بیان این تاریخچه باید بگویم که متاسفانه در کنار ظروف یکبار مصرف به تدریج سر وکله کیسه های نایلکسی هم پیدا شد و به علت استفاده راحت و راحت طلبی مردم، مصرف کسیه های نایلکسی به قدری در سطح جامعه افزایش یافت که بر اساس برخی آمارها، میزان مصرف کسیه نایلکسی در ایران بالای 20 میلیارد عدد است.
یکی از طرح‌های کاهش مصرف ظروف یکبار مصرف و کیسه های نایلکسی که فعالان محیط زیست در بیش از یک دهه پیگیر آن هستند طرح فرهنگی «حذف و ساماندهی ظروف یکبار مصرف پلاستیکی و کیسه های پلاستیکی» است، به طور کلی در حال حاضر مصرف مواد پلاستیکی که کیسه های نایلکسی هم شامل آن می شود سه مشکل و ایراد اساسی دارند که شامل بخش بهداشتی، زیست محیطی و اقتصادی می شود.
بخش بهداشتی: ظروف پلاستیکی از نظر بهداشتی نباید برای مواد غذایی گرم استفاده شوند چون از مواد نفتی ساخته می شوند و این مواد در دمای بالا آزاد شده و وارد مواد غذایی می شود که در نهایت بیماری زا هستند.
بخش محیط‌زیستی: مواد پلاستیکی از جمله نایلکس ها به علت طول عمر بالایی که دارند ماندگاری آنها در طبیعت بسیار زیاد است و به این زودی ها تجزیه نمی شوند، اگر در طبیعت رها شوند باعث آلودگی منابع طبیعی و خاک های کشاورزی می شوند و از طرفی سوزاندن زباله های پلاستیکی نیز باعث آلودگی شدید هوا خواهد شد.
بخش اقتصادی: با توجه به تولید بیش از حد ظروف یکبار مصرف پلاستیکی بویژه کیسه های پلاستیکی و عدم استفاده صحیح در بازیافت این مواد و از طرفی بالا بودن قیمت جهانی مواد پتروشیمی آیا صحیح است منابعی که این خدادادی که مقدار زیادی از آن به نسل های آینده تعلق دارد را با استفاده بی رویه از بین ببریم و برای نسل های بعدی چیزی جز شیوع انواع بیماری های خطرناک و پرهزینه و آلودگی محیط زیست باقی نگذاریم؟
اما مشکل اساسی این است که استفاده بیش از حد این ظروف و نایلکس ها، مشکلات زیادی را برای جامعه کنونی به ارمغان داشته است که اگر میزان تولید این ظروف به مقدار زیادی کاهش نیابد می تواند صدمات جبران ناپذیری به سلامت جامعه و محیط زیست وارد کند به همین مناسبت در چند سال گذشته فعالان حوزه سلامت و محیط زیست با تلاش جدی برای رفع مشکلات بهداشتی و زیست محیطی نایلکس ها و ظروف یکبار مصرف پلاستیکی اقداماتی انجام داده اند.
اطلاع رسانی در خصوص مشکلات ظروف یکبار مصرف پلاستیکی یکی از این اقدامات است، در واقع ظروف یکبار مصرف پلاستیکی در صورت تماس با مایعات و مواد غذایی بالای 40 درجه بیماری زا هستند که برخی از انواع سرطان ها را به همراه دارد. رها سازی ظروف یکبار مصرف و نایلکس ها در معابر، نهر و کانال آب ایجاد آلودگی بصری در محیط شهری می کند و طول عمر بالا و ماندگاری آن در طبیعت موجب تخریب محیط زیست می شود.
اطلاع رسانی در خصوص مشکلات اقتصادی استفاده از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی از دیگر اقدامات این گروه است که در آن تاکید شده چون نایلکس ها سطح زیادی را اشغال می کنند پس امکان بازیافت آنها وجود ندارد و هزینه بالای نیروی انسانی مورد نیاز برای جداسازی این کیسه ها با ظروف یکبار مصرف پلاستیکی در مراکز پردازش و دفن زباله ، موجب هدر رفت بخش زیادی از اقتصاد می شود.
توجه به هزینه‌ بالای کنترل عوارض زیست‌محیطی و بهداشتی ناشی از استفاده کیسه های پلاستیکی، هزینه‌ بالای پاکسازی کیسه های پلاستیکی و ظروف یکبار مصرف از محیط‌زیست، هدر رفت مواد نفتی مورد نیاز برای تولید کیسه های پلاستیکی و ظروف یکبار مصرف و هزینه‌ای که صرف جلوگیری از انتشار آلودگی کیسه های پلاستیکی به علت سبک بودن و به تبع آن جابجایی توسط باد می شود، از جمله دیگر مواردی است که باید در بخش اقتصادی مورد توجه قرار گیرد.
و حرف آخر اینکه دولت برای کنترل تولید کیسه های پلاستیکی هزینه مواد اولیه و تولید آنرا بالا ببرد تا نایلکس های کمتری تولید شود ، همچنین مردم نیز با تحمل یک مقدار سختی و برداشتن کیسه پارچه ای به جای کیسه های پلاستیکی به این کاهش مصرف نایلکس در کشور کمک کنند.
حسین عبیری گلپایگانی فعال محیط زیست