بزرگنمايي:

آریا بانو - سلامانه: آیا ممکن است احساس کلافگی، زود از کوره در رفتن و ... از تاثیرات افزایش دما روی روان‌مان باشد؟ این تجربه مشترک بسیاری از ماست؛ روزهای گرم سال کلافه‌ایم، زود از کوره در می‌رویم و ممکن است احساس کنیم به محیط اطراف خود کمی بدبین هستیم. اما آیا واقعا گرما باعث این تغییرات است؟ اصلا گرمای هوا به چه شکل‌هایی ممکن است حال و روز ما را تغییر دهد؟ و اگر این طور است چطور می‌توانیم میزان عوارض گرما را کاهش دهیم؟
نرگس عزیزی، کارشناس ارشد مشاوره
تاثیرات مستقیم گرما بر وضعیت روانی ما
بررسی‌ها نشان می‌دهد گرما می‌تواند بر وضعیت روانی ما تاثیرات منفی داشته باشد. در گرما اغلب افراد تحریک‌پذیر می‌شوند و توان تمرکز در آن ها کاهش می‌یابد. در عین حال سطح اضطراب هم در فرد افزایش می یابد. بررسی محققان دانشگاه کالیفرنیا نشان می‌دهد در روزهای بسیار گرم، حدود 4درصد نزاع‌های بین فردی و نزاع‌های گروهی هم حدود 14درصد افزایش می‌یابد. در کشورما هم البته طبق آمار پزشکی قانونی، میزان نزاع‌ها در فصل تابستان افزایش می‌یابد. بسیاری از متخصصان یکی از دلایل این موضوع را تحریک‌پذیری بالاتر افراد در هوای گرم می‌دانند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد در فصل تابستان خلق افراد هم تحت تاثیر قرار می‌گیرد. در یک بررسی در آمریکا و مکزیک محققان حدود 600 میلیون تعامل از طریق شبکه‌های اجتماعی را بررسی کردند. آن ها متوجه شدند در ماه‌های گرم سال، عبارات منفی و افسرده‌کننده بیشتر توسط افراد استفاده می‌شود.
جدای از تحریک‌پذیری و تغییرات خلقی، حوزه سومی که در روان‌شناسی به شدت مورد توجه قرار گرفته است و تاثیر گرما بر آن در مطالعات متعددی مورد بررسی قرار گرفته، حوزه عملکرد شناختی افراد است. در یکی از این مطالعات که توسط دانشگاه هاروارد انجام شده، مشخص شد دانشجویان در محیط گرم از نظر تمرکز، سرعت واکنش، عملکرد در فعالیت‌های شناختی و حافظه عملکردشان افت می کند. مطالعات دیگر در کشورهای مختلف نشان می‌دهد در هوای گرم عملکرد فرد در فعالیت‌های شناختی پیچیده و ناآشنا بیشتر از کارهای ساده تحت تاثیر قرار می گیرد و احتمال خطا در آن ها افزایش می‌یابد.
تاثیرات غیرمستقیم گرما بر وضعیت روانی ما
اما جدای از تاثیر مستقیم ، گرما به صورت غیرمستقیم هم می‌تواند تاثیرات منفی بر سلامت روان داشته باشد. به عنوان مثال در فصل گرما برخی بیماری‌های جسمی افزایش می یابد یا افراد مسن بیشتر از دیگر اوقات سال، در معرض مسائلی چون حمله قلبی یا حتی مرگ هستند. این موضوع می‌تواند برای همه‌ افراد استرس‌زا باشد زیرا شاید بسیاری از ما هنوز وارد دوره سالمندی نشده باشیم اما به هر حال عزیزانی را در این گروه سنی داریم و این خود می‌تواند باعث اضطراب ما شود.
گرما در عین حال باعث تغییراتی در سبک زندگی ما می شود و این موضوع می‌تواند میزان تنش در زندگی را هم افزایش دهد. به عنوان مثال در فصول گرم سال، به صورت معمول ما بیشتر از خانه خارج می شویم و تمایل به حضور در فضاهای باز داریم. تعامل بیشتر با دیگران به ویژه برای افرادی که مهارت‌های اجتماعی آن ها چندان قوی نیست، خود می‌تواند عامل تنش‌زای دیگری باشد.
گروه‌های پرخطر در برابر عوارض روان‌شناختی گرما
اما برخی افراد در روزهای گرم سال ممکن است وضعیت بدتری را تجربه کنند. افرادی با سابقه اختلالات خلقی مانند افسردگی، افراد با سابقه سوء مصرف مواد و افرادی که افت شناختی دارند، در روزهای گرم سال، در معرض خطر بیشتری هستند و ممکن است بیشتر احساس ناتوانی، تنش و استرس را تجربه کنند. در عین حال برخی داروهای روان‌پزشکی زمانی که بدن کم‌آب می‌شود، باعث بروز برخی عوارض می‌شوند. با توجه به این نکته لازم است افرادی که در حال مصرف داروهای روان‌پزشکی هستند، این روزها حواس‌شان به میزان مصرف آب و مایعات باشد و از قرار گرفتن برای ساعات طولانی در هوای گرم، تا حد امکان اجتناب کنند.
چند پیشنهاد برای روزهای گرم تابستانی
اصلی‌ترین موضوع قرار نگرفتن در محیط گرم برای ساعات طولانی است. اما واقعیت این است که این راهکار برای همه‌ ما در طول روز ممکن است قابل اجرا نباشد. پس سعی کنید به چند موضوع دیگر دقت کنید.
آب خوردن را جدی بگیرید
کم‌آبی غیر از عوارضی که بر جسم شما دارد، می‌تواند برخی عوارض روان‌شناختی را هم تشدید کند، پس خوردن مایعات را در این روزها جدی بگیرید.
حضور در فضای سبز را فراموش نکنید
مطالعه مشترکی بین محققان ایتالیایی و انگلیسی نشان می‌دهد در روزهای گرم سال، حضور در فضای سبز می‌تواند میزان فشار و استرس گرما را کاهش دهد و عوارض روان‌شناختی آن را کم کند. پس اگر در مشاغلی هستید که امکان حضور در فضاهای بسته با کولر را ندارید، در طول روز زمانی را برای حضور در فضاهای سبز (برای استراحت کوتاه) اختصاص دهید. البته با توجه به شیوع کرونا رعایت نکات بهداشتی را در این زمان‌ها فراموش نکنید.
گردن خود را خنک کنید
مطالعه محققان سنگاپوری در سال 2014 نشان می‌دهد خنک کردن گردن حتی زمانی که بدن به صورت عمومی گرم است، می‌تواند به کمک فرد بیاید و عملکرد او را در برخی فعالیت‌های شناختی بهبود بخشد. این بهبود عملکرد، بیشتر در فعالیت‌های شناختی پیچیده دیده شده است.