بزرگنمايي:

آریا بانو - چطور / گاهی‌ اوقات ممکن است برخی‌ از رفتارهای کودکان برای ما بزرگ‌سالان عجیب‌وغریب باشد و به‌هیچ‌وجه علت آن رفتارها را درک نکنیم. بعید نیست خودمان هم در کودکی چنین رفتارهایی را نشان داده باشیم، اما به‌احتمال‌زیاد یادمان نمی‌آید. یکی از این عادت‌های عجیب‌وغریبِ بسیاری از کودکان (شاید نه همهٔ آنها) این است که در مرحله‌ای از دوران رشدشان، تمایل دارند یک لباس را هر روز بپوشند. خواه یک تی‌شرت باشد یا یک دست لباس کامل، کودک هر روز همان ترکیب را تکرار می‌کند. در چنین شرایطی، معمولا والدین برای شستن لباس‌های کودک با دردسر مواجه می‌شوند، زیرا به‌سختی می‌توان کودک را راضی کرد که آن لباس خاص را دربیاورد و لباس دیگری را بپوشد.
چرا کودک این کار را انجام می‌دهد؟
روان‌شناسان بالینیِ کودکان می‌گویند که هر کودکی دلایل خودش را برای این کار دارد. شاید این لباس حس راحتی به او می‌دهد، شاید هروقت آن را پوشیده است، دیگران تحسینش کرده‌اند یا شاید هم در آن لباس احساس خوش‌حالی یا قدرت به او دست می‌دهد. حتی ممکن است هدفش جلبِ‌توجه دیگران باشد یا فقط از آن به‌عنوان راهی برای ابراز هویتش استفاده می‌کند. بیایید ببینیم برخی ‌از این دلایل چه هستند:
1. با این لباس راحت است
کودک ممکن است با آن لباس راحت باشد. خود ما هم همین‌طور هستیم: وقتی با پوشیدن یک لباس احساس راحتی می‌کنیم، اغلب اوقات همان را می‌پوشیم.
2. دوست ندارد درگیر انتخاب لباس شود
یک بار وقتی از زاکربرگ پرسیدند که چرا هر روز همان تی‌شرت خاکستری و همان کاپشن را می‌پوشد، او گفت: می‌خواهم طوری زندگی کنم که کمترین تصمیم‌ها را در زندگی‌ام بگیرم. دوست دارم بیشتر فکرم را بر یافتن روش‌هایی برای خدمت به جامعه متمرکز کنم.
دلیلش این است که وقتی بعضی از کارها را به عادت تبدیل می‌کنیم و به‌شکل خودکار انجامشان می‌دهیم، فضای ذهنمان را برای تصمیم‌های مهم‌تر و فکرکردن به‌موضوع‌های جالب‌تر آزاد می‌کنیم. شاید کودک هم همین کار را انجام می‌دهد تا سریع‌تر به‌ کارهای موردعلاقه‌اش برسد.
3. این لباس به او اعتمادبه‌نفس می‌دهد
وقتی لباس موردعلاقه‌تان را می‌پوشید، اعتماد به نفس پیدا می‌کنید؛ چون سرووضع‌تان خوب به‌ نظر می‌رسد و حس خوبی دارید. وقتی اعتمادبه‌نفستان بالاست و حالتان خوب است، بدون نگرانی، همهٔ کارها را بهتر از همیشه انجام می‌دهید؛ بنابراین، همهٔ ما همین‌طور هستیم. کودکان هم ممکن است حس کنند که با لباسی خاص اعتمادبه‌نفس بیشتری دارند.
4. سبک خاصی برای لباس‌پوشیدن را می‌پسندد
کودک هم مثل همهٔ ما ممکن است سبک خاص خودش را داشته باشد. شاید با ابراز سبک لباس‌پوشیدنش حس خوبی دارد. به‌ همین ‌دلیل، ممکن است هرگز قبول نکند رنگ خاصی را بپوشد. تا زمانی ‌که این موضوع برایش دردسری ندارد، اجازه دهید کار خودش را بکند. البته دربارهٔ مشکلاتی که ممکن است پیش بیاید و راه‌حل‌های آن، در ادامه صحبت خواهیم کرد.
5. پوشیدن این لباس برایش آسان است
چرا بسیاری از ما همیشه غذاهای تکراری را برای صبحانه می‌خوریم؟ چون خیلی راحت است که هر روز همان را درست کنیم. اگر دقت کرده باشید، بسیاری از ما به‌خاطر انتخاب غذا برای ناهار گیج و کلافه‌ایم. طرز لباس پوشیدن هم همین‌طور است. وقتی کودک پوشیدن لباس خاصی را یاد می‌گیرد، دوست دارد هر روز همان لباس را بپوشد و احساس استقلال کند.
دلایلی ‌که از آنها صحبت کردیم، تقریبا مشکلی ایجاد نمی‌کنند. شاید بهترین راه‌حل این باشد که بگذارید کودک کار خودش را بکند. در واقع این مرحله معمولا خودبه‌خود رفع می‌شود، اما دو مشکل بزرگ وجود دارد:
اول اینکه این گرایش معمولا در 2 تا 8سالگی کودک اتفاق می‌افتد. این سن بهترین زمان برای آموزش اصول و نکات بهداشتی به کودک و عادت‌دادن او به رعایت این اصول است. این لباس‌ها باید شسته شوند.
دوم اینکه در این بازهٔ سنی کودک به مدرسه می‌رود. بنابراین ممکن است برای لباس‌پوشیدن دچار دردسرهایی شود؛ مثلا ممکن است دیر به مدرسه برسد یا حتی دوستانش را از دست بدهد.
خرید لباس کودک ایرانی و معرفی 6 برند شناخته شده
از همان ابتدا، برای کودک، قانون وضع کنید
به او بگویید: «این لباس باید حداقل هفته‌ای دو بار شسته شود.»
اگر کودک آن‌قدر بزرگ شده است که می‌تواند خودش لباسش را بشوید، باید این کار را با نظارت شما انجام دهد. اگر امکانش نیست، از او بخواهید در شستن آن لباس یا قراردادن آن در لباس‌شویی به شما کمک کند.
او را ملزم کنید که فقط زمان‌های خاصی مثلا دو یا سه ‌بار در هفته می‌تواند این لباس را بپوشد. در روز‌های دیگر هفته باید سایر لباس‌هایش را بپوشد.
فقط آخر هفته‌ها اجازه پوشیدن این لباس را داشته باشد.
به‌دنبال پاسخ این پرسش باشید که چرا فرزندتان می‌خواهد هر روز همین لباس را بپوشد. با او صحبت کنید. شاید پوشیدن این لباس خوش‌حالش می‌کند، به‌ویژه اگر از آن دست لباس‌هایی باشد که سفارشی دوخته شده‌اند. از او بخواهید بخش‌هایی از لباس (مثلا شنل زورو یا تل شاهزاده‌خانم) یا لباس‌های دیگری را هم امتحان کند تا این لباس شسته شود.
پابه‌پای کودکتان با تصوراتش پیش بروید. برای نمونه اگر با شنل بتمن احساس قدرت می‌کند، چیز دیگری را بین وسایلش پیدا کنید و این حس را به آن انتقال دهید. مثلا ساعت جادویی بن‌تن را پیدا کنید و بگویید فعلا از آن استفاده کند.
چه زمانی باید نگران باشید؟
در موارد خیلی شدید، برای مثال زمانی‌ که کودک به‌هیچ‌وجه لباس‌های دیگری را نمی‌پوشد یا از لباس خاصی نفرت دارد، ممکن است دچار اختلال یکپارچگی حسی (Sensory Integration Disorder)، اختلال پردازش حس (SPD)، اوتیسم یا ADHD باشد. در این موارد باید حتما به پزشک مراجعه کنید. این موارد با زمانی‌ که کودک برای مثال از پوشیدن لباس‌هایی با رنگ آبی امتناع می‌ورزد، متفاوت است.
بعضی بچه‌ها به آستین، درز لباس‌ها یا نوع بافت لباس حساسیت دارند. مثلا بعضی بچه‌ها متنفرند از اینکه شلوار با ساق پایشان تماس پیدا کند. این بچه‌ها معمولا شلوارک را ترجیح می‌دهند. حتی ممکن است با پوشیدن شلوار گریه کنند.
بعضی از والدین نمی‌توانند این موضوع را درک کنند و می‌گویند: «مگه می‌شه بچه نتونه شلوار بپوشه؟» به‌ همین ‌دلیل، او را وادار به ‌انجام این کار می‌کنند. کودک فریاد می‌زند و گریه می‌کند، زیرا نمی‌داند چطور باید چیزی را که در مغزش می‌گذرد، به زبان بیاورد.
راه‌حل چیست؟
درصورتی‌که کودک دچار اختلال یکپارچگی حسی، اوتیسم یا سایر بیماری‌های جدی است، باید با پزشک مشورت کنید. اما اگر مشکل کودک حساسیت به بافت نوع خاصی از پارچه یا بخش‌های خاصی از لباس است، روش‌های زیر را به‌ کار ببرید:
1. سعی کنید درکش کنید
شاید این موضوع کاملا بی‌اهمیت و جزئی به‌ نظر بیاید، اما بهتر است آن را سرسری نگیرید. به او بگویید که درکش می‌کنید. وقتی کودک می‌بیند که این موضوع برایتان بی‌معنی نیست، بهتر با شما ارتباط برقرار می‌کند و شاید بتواند دلایلش را بیان کند.
2. مجبورش نکنید
مجبورکردن کودک به‌ پوشیدن لباس‌های خاصی که به آنها حساسیت دارد، ممکن است روی سیستم حسی او اثر بدی بگذارد. شک نکنید که بدتر هم خواهد شد. در آینده هم منتظر باشید که به‌دلیل هر چیز کوچکی با شما بجنگد، چون از همان ابتدا متوجه شده است که درکش نمی‌کنید. بنابراین، روش‌های دیگری را امتحان کنید.
3. بیشتر به او زمان بدهید
بسیاری از ما همیشه دقیقه‌نودی هستیم و زمان کافی نداریم. وقتی هم که در آن دقایق کودک در حال وقت‌تلف‌کردن است، واقعا تحملش سخت می‌شود. راه دیگری نیست. وقتی کودک چنین مشکلی دارد، زمان را طوری تنظیم کنید که بتوانید به او وقت کافی بدهید. البته ناگفته نماند که سیستم‌های حسی کودک همیشه در نوسان هستند؛ بنابراین چیزی‌ را که امروز آزاردهنده می‌داند، ممکن است فردا اصلا با آن مشکلی نداشته باشد.
4. گزینه‌هایی را پیشنهاد کنید
اگر امکان دارد، دو نوع لباس را به او پیشنهاد کنید که بافت پارچه‌شان با هم متفاوت باشد و بگویید یکی را انتخاب کند. اگر مطمئن نیست، درباره تفاوت‌هایشان صحبت کنید. مثلا بگویید: «شلوار مشکی که دکمه نداره یا جین آبی که زیپ داره؟ امروز دوست داری کدوم رو بپوشی؟»
5. ببینید از چه‌چیزی متنفر است
بفهمید که دقیقا چه‌چیزی آزارش می‌دهد. اگر از بستن دکمهٔ شلوار متنفر است، شلواری که کمر کش‌دار دارد برایش بخرید. اگر با زیپ بلوز مشکل دارد، برایش بلوز جلوبسته بخرید.
6. از روش محدودیت زمانی استفاده کنید
اگر کودک از لباس خاصی مانند لباس فرم مدرسه متنفر است، به او بگویید که به‌محض بازگشت از مدرسه، می‌تواند آن را دربیاورد و هرچه را که دوست دارد بپوشد. امیدوار بودن به اینکه این لباس چند ساعت بیشتر با او نخواهد بود، ممکن است راحتش کند.
اگر هیچ‌یک از موارد بالا جواب نداد، از پزشک او کمک بگیرید. ممکن است مشکلش جدی‌تر از آن باشد که فکر می‌کنید.