آریا بانو - خراسان / آن چه در نقاشی‌های نرگس خانم 7 ساله و ترنم خانم 5 ساله نمی‌بینید
چگونگی استفاده از رنگ‌ها و شکلی که به کمک آن‌ها روی کاغذ کشیده می‌شود، یکی از مهم‌ترین ملاک‌ها و معیارهای سنجش شخصیت و شناخت روان کودکان است. تحلیل دو نقاشی را در ادامه بخوانید، شاید بعضی آیتم‌هایش شبیه نقاشی‌های فرزند شما بود. هر چند روانکاوی یک نقاشی کودکانه نیاز به تخصص دارد اما مطالعه این مطالب خالی از لطف نیست. امیدواریم در فرصت‌های بعدی نقاشی فرزند شما را تحلیل کنیم.
آنالیز نقاشی نرگس خانم 7 ساله

1- نرگس خانم کودکی شاد، پرانرژی و حساس، با هوش محیطی بالا و برونگراست و زیرکانه لباس‌ها و پوشش زیبایی برای دختران در نقاشی‌اش ترسیم کرده است.
2- لباس، بیان کننده نماد اجتماعی و نشان دهنده هویت و احساسات عمیق فرد است. ضمن آن‌که می‌تواند به تنهایی یک شیوه رفتاری خاص را مشخص کند. ترسیم لباس، توجه زیاد به خود است. نرگس عزیز قبل از هر چیز تایید اجتماعی را جست‌وجو می‌کند.
3- نوع لباس پوشیدن و تنوع آن با عواطف کودک در ارتباط است. او اعتماد به نفس بالایی دارد و خودش را خیلی قبول دارد. البته یکسری دل مشغولی‌های اجتماعی در برداشت من از رنگ لباس‌ها دیده می‌شود و او دوست دارد بیشتر مورد تایید و تمجید اطرافیان قرار گیرد.
4- جواهرات به کار رفته در نقاشی، نشان‌دهنده خود دوستداری یا به عبارتی، خودشیفتگی نرگس خانم است.
5- اعضای بدن که با دقت ترسیم شده، بیان کننده نیاز به ارتباط گرفتن در محیط خانه(بیشتر در آغوش گرفته شدن، بوسیده شدن و ...) و حتی بیرون از خانه و نیاز به ارتباط بیشتر با دیگران است.
6- نرگس خانم با کشیدن فضای سبز، نشان داده که شهر بازی و محیط بیرون از خانه را زیاد دوست دارد.
7- او پدر و مادرش را هم خیلی دوست دارد. محبت‌های پدرش را درک می‌کند، مادر را به عنوان الگوی خودش قرار داده و به سمت مادر گرایش زیادی دارد.
8- به نظر می‌رسد مادر نرگس خانم برای زیبایی خودش ارزش زیادی قائل است. نرگس عزیز از این‌که مادر به خودش تا این حد رسیدگی کند، خیلی خوشحال نیست. شاید حس می‌کند زیبایی اش به پای مادر نمی‌رسد. بنابراین ممکن است در سنین بالاتر باعث شود برای رسیدن به زیبایی تلاش زیادی کند. بهتر است سعی شود در ذهن کودک این اصل شکل نگیرد که زیبایی اولویت اول در برتر بودن یک فرد نسبت به دیگری است.
سخنی با والدین نرگس خانم: نرگس خانم نیاز به آزادی عمل بیشتری دارد. بنابراین دادن کمی استقلال یا مسئولیت به نرگس جان خوب است. این طوری احساس می‌کند شما به او اعتماد دارید و این موضوع در رشد رفتاری‌اش خیلی موثر است. همچنین پدر و مادرش باید زمان بیشتری برای صحبت کردن، بیرون رفتن و حتی بازی کردن با کودک بگذارند. او به حمایت اجتماعی بیشتری نیاز دارد. هوش و استعداد هنری زیادی دارد و سعی شود تخصصی‌تر به این ویژگی‌اش برای شکوفایی رسیدگی شود.
آنالیز نقاشی ترنم خانم 5 ساله

1- ترنم عزیز، ‌دو نفر را در زندگی‌اش خیلی دوست دارد؛ یکی پدرش که برایش خیلی ارزشمند است و زیاد دوستش دارد و به او وابسته است و دوست دارد تمام وقت اش را در هر شرایطی در کنار پدرش باشد و دیگری مادرش اما نه به اندازه پدر.
2- همان طور که می‌بینید، آدمک‌ها در این نقاشی نسبتا کوچک هستند. این اتفاق نشانگر تواضع و مهربان بودن ترنم عزیز است.
3- تا حدود 5 سالگی کودکان کمتر به واقعیت توجه دارند و آدم‌ها را با مدادهای آبی، زرد یا قهوه‌ای رنگ می‌کنند که نشانگر غلبه جنبه عاطفی بر جنبه تعقلی است و این موضوع در نقاشی ترنم عزیز دیده می‌شود.
4- شکل پاهای افراد در این نقاشی، خبر از ترس یا احساس ناامنی توسط عوامل بیرونی یا در محیط خانه (شاید خشم یا پرخاشگری، لجبازی) و ... می‌دهد. همچنین مشکلات کودکان را مشخص می‌کند و کوشش ترنم جان به منظور غلبه بر موانع را نشان می‌دهد‌.
5- رنگ زرد در این نقاشی معادل نور، شادی و خوش‌بینی است و میل به مشارکت یا گرایش عمیق به پیشرفت و شبیه پدر شدن را متجلی می‌سازد.
6- رنگ سبز، بیان کننده نیازهای حسی و لذت‌جویی مادی محسوب می‌شود. برای ترنم عزیزم هر چقدر پول در اختیارش بگذارید درک درستی از پس‌انداز کردن آن و خرج کردنش ندارد اما اگر آن هزینه را صرف بازی کردن، پیاده بیرون رفتن چه با خانواده چه به تنهایی با یک والد یا دونفری با پدر و مادر کنید، بیشتر برایش ارزشمند است.
7- رنگ زرد و قرمز و سبز که در گل‌های این نقاشی نمایان است، بیان کننده نیاز به تایید اجتماعی، رفتن در بین جمع، مورد تایید و توجه قرار گرفتن و این است ‌که با همه اعضای خانواده و به خصوص با پدر در فضای سبز و شهر بازی حضور داشته باشد. ‌
8- او اعتماد به نفس زیادی دارد و اگر دلش بخواهد یک کار را حتما انجام می‌دهد، اما اگر دوست نداشته باشد انجام نمی‌دهد‌.
سخنی با والدین ترنم خانم: متاسفانه نشانه‌هایی از مادر در این نقاشی بسیار کم رنگ و ضعیف دیده می‌شود. از مادر ترنم‌جان می‌خواهم اولا از پرخاش کردن با کودک با حرف زشت یا تنبیه بدنی و حتی فریاد ساده جدا خودداری کند. همچنین از سرزنش، مقایسه و دعوا بپرهیزد. ثانیا از ابراز محبت به کودک مانند در آغوش کشیدن، بوسیدن، بازی کردن و هدیه دادن دریغ نورزد. نکته آخر هم این‌که ارتباطات دوسویه و محبت آمیز بین پدر و مادر با فرزند به دور از مشاجرات و دعوا، سروصدا و ... باعث بازسازی رابطه بین اعضای خانواده می‌شود.
نویسنده : دکتر فریده ناصری | روان‌شناس بالینی