آریا بانو - ایبنا / امروز سوم تیر مصادف است با روز دختر؛ روزی خاص و خاطره‌انگیز برای دختران سرزمین‌مان. به همین مناسبت در گزارشی نگاهی انداخته‌ایم به تابلوهای نقاشی که با محوریت کتابخوانی دختران، توسط نقاشان مطرح تاریخ این هنر، خلق شده است
 از دیرباز و در ملل مختلف، افراد کتابخوان جامعه را معمولا به چشم انسان‌هایی متفاوت از بقیه دیده‌اند؛ انسان‌هایی که به طور خاصی عاشق، عارف، موفق، آگاه و ... هستند و توان مشاهده و درک مسائلی را دارند که دیگر اقشار جامعه کمتر به آن دست پیدا کرده‌اند؛ هرچند به‌خوبی آگاهیم و بارها شاهد بوده‌ایم که عکس آن هم رخ داده و برخی انسان‌های کتابخوان جانشان را به خاطر کتابخوانی و کتاب‌دوستی از دست داده‌اند و یا به خاطر بدفهمی خواننده‌ها، جان بسیاری از افراد را گرفته‌اند.
در مجموع فرهنگ کتاب و کتابخوانی فضیلتی است که در چهار گوشه دنیا به آن توجه ویژه‌ای می‌شود و بازنمایی این توجه را در قالب‌ها و اشکال گوناگون فرهنگی و هنری بارها شاهد بوده‌ایم. یکی از این بازنمایی‌ها را در آثار هنرمندان مشهور و یا گمنام هنر نقاشی می‌توان دید که به‌سفارش مشتری و یا به‌صورت خودخواسته جلوه‌ای از توجه به کتاب و کتابخوانی را روی مساحت بوم خود، به تصویر کشیده‌اند و آثار بعضا ماندگاری را خلق کرده‌اند. به بهانه روز دختر در گزارشی سراغ چند تابلوی نقاشی دخترانه و در عین حال کتاب‌محور از میان صدها و بلکه هزاران اثر هنری خلق شده رفتیم تا چند اثر شاخص و معروف‌ترِ این حوزه را به مخاطبان معرفی کنیم.

«دختر کتاب‌ خوان»
تابلو «دختر کتاب‌ خوان» یک اثر نقاشی با تکنیک رنگ روغن است که توسط «ژان هونوره فراگونارد» هنرمند نقاش فرانسوی در سال 1776 خلق شده و هم اکنون در موزه ملی هنر واشینگتن دی سی نگهداری می‌شود. این نقاشی از چهره یک دختر ناشناس که لباس زرد ارغوانی بر تن دارد، کشیده شده که در حال خواندن کتابی است که بعدها در هنگام آزمایش پرتو ایکس مشخص شد که تابلو با یک چهره دیگر به پایان رسیده و فراگونارد روی آن نقاشی کشیده است.

«زن یا دختر کتاب خوان»
تابلو «زن یا دختر کتاب خوان» اثری از «ادوارد مانه» نقاشی شهیر فرانسوی و یکی از نقاشان به نام سبک امپرسیونیسم است که به‌عنوان یکی از بحث‌ برانگیزترین هنرمندان زمان خود شهرت داشت و از نگاه منتقدان خود فراتر رفت تا استعداد خود را به اثبات برساند. این اثر در سال 1880 یا 1881 به صورت رنگ روغن کشیده شده و بیانگر جلوه و وضعیت کافه‌های پاریس در اواخر قرن نوزدهم است، مکان‌هایی ایده‌آل برای هنرمندان و نویسندگان که بتوانند جلوه‌های گوناگون زندگی شهری را مشاهده کنند.
این اثر مانه که تنها چند سال قبل از مرگش نقاشی شده، لحظه ای از حضور و زندگی در آن کافه‌ها را به تصویر کشیده و برای مخاطبش حس زندگی مدرن و شهری را که مانه و دوست داران اینگونه آثار به آن علاقه نشان می‌دادند، به‌خوبی روی بوم ماندگار کرده است.

«دختر آبی کتاب خوان»
تابلو نقاشی رنگ روغن «دختر آبی کتاب خوان» اثر «آوگوست ماکه» یکی از نقاشان بنام آلمانی و از چهره‌های برجسته گروه «سوارکار آبی» است که با وجود عمر کوتاهش (فوت در 27 سالگی) آثارش تاثیر زیادی بر هنر مدرن گذاشت.
در این اثر که دختری را در حال مطالعه کتاب در گوشه‌ای از خانه‌ای را شاهدیم، هنرمند نقاش آوگوست ماکه کوشیده است به پیروی از گروه سوارکار آبی به گونه‌ای نمادین به واقعیات روحی و معنوی که مغفول امپرسیونیست‌ها قرار گرفته بودند، تجسم بخشد.
دلیل نامگذاری این گروه به نام گروه سوارکار آبی کاملا مشخص نیست، اما شاید به دلیل علاقه «فرانز مارک» نقاش آلمانی به رنگ آبی و علاقه کاندینسکی به موضوعات زنان و مردان سوارکار، اینگونه نام گذاری شده است. عده‌ای دیگر نیز بر این عقیده‌اند که این نام از عنوان تابلویی اثر کاندینسکی گرفته شده و نمایشگاهی با این عنوان در گالری «تان هوستر مونیخ» در سال 1911 برپا شد.

«خواندن بر پشت میز»
«ماری ترز والتر» معشوق 17 ساله «پابلو پیکاسو» الهام‌بخش برخی از آثار مشهور این نقاش نام‌آشنای اسپانیولی بوده است که یکی از آن‌ها تابلوی نقاشی «خواندن بر پشت میز» است که پیکاسو آن را در سال 1934 با رنگ روغن خلق کرد.
در این اثر ماندگار که یکی از چند اثر این نقاش با محوریت کتاب خوانی و مطالعه است، دختری تنها را در اتاقی تاریک که درخشش نور گویا به او جلوه‌ای اثیری داده است، در حال مطالعه کردن می‌بینیم.

«دختر جوان در حال خواندن»
«هنری ماتیس» نقاش فرانسوی و هنرمند تاثیرگذار اویل قرن بیستم بود که برای استفاده خلاقانه از رنگ و سبک فوویسم شناخته شده است. او تابلو «دختر جوان در حال خواندن» را در سال 1905 با رنگ روغن کشید؛ یک نقاشی جذاب که دختر جوانی را در موقعیتی نشسته در حال خواندن کتابی به تصویر کشیده است.
در این اثر باز هم دختر ماتیس را در تابلویی شاهدیم؛ دختری که در اغلب مواقع الگویی برای نقاشی‌های پدرش بود.