بزرگنمايي:
آریا بانو - آنا / پانزدهم خردادماه سالروز واقعه‌ای مهم در تاریخ معاصر کشورمان است. در این روز مردم در تهران و قم، در واکنش به دستگیری امام خمینی (ره) که به دلیل انتقاد از انقلاب سفید بازداشت شده بود، به خیابان‌ها ریختند و با خون خود، قیامی تاریخی آفریدند.
اقشار مختلف جامعه بعد از پیروزی انقلاب، همه ساله با پاس‌داشت این روز، بر اهمیت آن در جریان پیروزی انقلاب اسلامی تاکید داشته‌اند. از جمله، اهالی قلم و نشر نیز با انتشار کتاب‌های متعدد، سعی در ترسیم ابعاد مختلف این رویداد پرداخته‌اند که در ادامه به چند مورد از آن‌ها که در سال‌های اخیر چاپ شده‌اند، می‌پردازیم:
بهار بیداری: خاطرات بازماندگان حماسه 15 خرداد دشت ورامین
این کتاب را نشر رسول آفتاب، وابسته به موسسه فرهنگی هنری رسول آفتاب به انتشار رسانده است و موضوع آن، قیام پانزده خرداد، 1342 به همراه بخش‌هایی از تاریخ پهلوی و جنبش‌های و قیام‌هاست.
این کتاب 228 صفحه‌ای که اولین بار در سال گذشته به چاپ رسیده، تنها بخشی از خاطرات شاهدان خیزش انقلابی مردم دشت ورامین در 15 خرداد 1342 است. دشت بزرگ ورامین، شامل شهرستان‌های ورامین، پیشوا، پاکدشت و قرچک است، مهد شیرمردان ولایتمداری بوده که غیرت دینی و شجاعت انقلابی خود را صرف حمایت از حریم مرجعیت و ولایت کردند. حرکت کفن‌پوشان پیشوا و ورامین به سمت
تهران در 15 خرداد 42 در باقرآباد قرچک منجر به شهادت، جراحت و اسارت عده‌ای از مردم انقلابی شد که در این کتاب روایت آن روزها آمده است.
15 خرداد 42 چرا و چگونه؟
همانطور که از نام این کتاب برمی‌آید، مولفان علیرضا مهدی زاده و فاطمه قره‌چایی سعی کرده‌اند در آن، به ریشه‌یابی و انعکاس واقعه 14 خرداد سال 42 دست‌یابند.
این کتاب که از سوی نشر امروز و فردا و در 256 صفحه تدارک دیده شده، در سال 92 به چاپ رسیده است، در هفت فصل تدوین‌شده که سه فصل نخست به شرح وقایع پیش از قیام، از سال 1340 تا سال 1342 شمسی اختصاص دارد. در فصل چهارم، به طور ویژه به مقطع قیام پانزدهم خرداد و جریانات مربوط به آن پرداخته‌شده و فصل پنجم، دربردارنده بیانات امام خمینی (ره)، در مورد قیام تاریخی پانزده خرداد است. در فصل ششم، بیانات مقام معظم رهبری در مورد این قیام درج‌شده و فصل پایانی، مربوط به مسابقه کتاب‌خوانی است.
نگاهی به قیام خونین 15 خرداد 1342
دیگر کتاب منتشر شده حول محور قیام پانزده خرداد، کتاب «نگاهی به قیام خونین 15 خرداد 1342» است. این کتاب را انتشارات کتاب سبز به انتشار رسانده که از سری کتابچه‌های «کتاب سبز» است و در آن با رویکردی تاریخی، به بررسی نحوه شکل‌گیری قیام پانزده خرداد 1342 پرداخته می‌شود.
در این بررسی، نحوه تشکیل نهضت آزادی علیه اصلاحات انقلاب شاه و نحوه شکل‌گیری انقلاب سفید، طرحی آمریکایی که درصدد آن بود تا
زنان مسلمان را به بی‌بندوباری سوق دهد، در راستای قیام پانزده خرداد مورد توجه قرار گرفته است.
روزشمار 15 خرداد
نشر سوره مهر اما به شکل گسترده‌تری به رویداد پانزده خرداد 1342 پرداخته است. این نشر یک مجموعه سه جلدی با عنوان «روزشمار 15 خرداد» را به انتشار رسانده که در ادامه به هر مجلد اشاره‌ای خواهد شد:
جلد اول:
احد گودرزیانی در این مجلد به مرور وقایع اساسی در بهار سال 1340 (به عنوان نقطه آغاز شکل‌گیری /قیام 15 خرداد) می‌پردازد که با توجه به رویدادهای برجسته این برهه حساس تاریخی همچون رحلت آیت‌الله العظمی بروجردی و تعیین مرجعیتی برای جانشینی ایشان و انتقال سمت نخست‌وزیری از جعفر شریف امامی به علی امینی مطالعه آن می‌تواند برای طیف‌های متنوع جامعه سودمند باشد.
بخش‌هایی نظیر رحلت آیت‌الله بروجردی و توجه به شناسایی مرجع تقلید جانشین ایشان، اعتراض و تظاهرات و اعتصاب دانشجویان، معلمان، کارمندان و کارگران، انتقال سمت نخست‌وزیری از جعفر شریف امامی به علی امینی، انحلال دو
مجلس وقت، سنا و شورای ملی، تأسیس نهضت آزادی
ایران و جلسات جبهه ملی، بازداشت چهره‌های نظامی به اتهام فساد مالی، فعالیت جمعیت‌های
زنان به ریاست یک زن وابسته به حکومت و اعلام موجودیت اتحادیه
زنان حقوق‌دان
ایران و آغاز اجرای قانون اصلاحات ارضی به این ترتیب جلد اول روزشمار را تشکیل داده است.
این جلد، آذر 1390 در553 صفحه و با شمارگان: 2500 به چاپ رسیده است.
جلد دوم:
این جلد از مجموعه روزشمار نیز تلاشی است در جهت طی کردن فاصله میان این دو حافظه عمومی و خاص که کار گردآوری و تدوین آن از نخستین روزهای سال 1376 آغاز شده است. منابع مورد استفاده در این جلد، به همت اعضای واحد تدوین تاریخ دفتر ادبیات انقلاب
اسلامی حوزههنری در قالب «طرح تحقیقاتی 15 خرداد 1342» یادداشت‌برداری شده و در اختیار احد گودرزیانی قرار گرفته است.
مؤلف در این مجلد به بازخوانی وقایع تاریخی تابستان سال 1340 می‌پردازد و در روزشمار هر روز که با عنوان‌های خبرهای همان روز آغاز می‌شود، متن خبرها و شرح وقایع آن روز را نیز درج کرده و در پی‌نوشت هر متن نشانی منابع خبری را به صورت کامل می‌آورد. از این جهت جلد حاضر در امتداد مسیر مجلد پیشین مجموعه، در مسیری از روزهای تاریخ
ایران قدم بر می‌دارد که در نهایت به 15 خرداد 1342 خواهد رسید.
جلد سوم:
جلد سوم مجموعه «روزشمار 15 خرداد» نیز به کوشش احمد گودرزیانی در واحد تدوین تاریخ دفتر ادبیات انقلاب
اسلامی حوزه هنری در نشر سوره مهر به چاپ رسید. این مجلد وقایع پائیز 1340 را به صورت روزشمار بازگو می‌کند.
در این مجموعه وقایع فاصله زمانی آغاز سال 1340 تا پایان سال 1343 به صورت روزشمار بررسی می‌شود تا مقدمات و بازتاب حوادث خرداد 1342نیز به صورت کامل بررسی شود.