بزرگنمايي:

آریا بانو -

یکی از موضوعاتی که چه در سازمانهای اداری وچه در ساختار واحدهای تولیدی به مفهوم عام راه یافته است را می توان تک‌آور بودن آنها دانست، مفاهیمی مانند ناب وچابک بودن را می توان مصادیق مهمی برای تک‌آور بودن این سازمانها و واحدها در نظر گرفت .
قبل از آنکه به بحث اصلی بپردازم نکاتی در خصوص اینکه سازمانها و شرکتهای تک آور و نوآور چه مولفه هایی را باید داشته باشند را به اختصار بیان می دارم .
در این نوشتار به دو ساختار قابل توجه پرداخته می شود: موضوع اول ناب وچابک بودن سازمانها و شرکتها است.
عمدتا مبحث ناب بودن را شاید بیشتر در خصوص تولید (production) و مدیریت شنیده ایم که از فلسفه بهبود مستمر (Continuous improvement) استفاده می کنند، اثر چنین سیستمی کاهش زمان تولید، کارآیی بهتر کارکنان، کیفیت بالاتر، انعطاف بیشتر نسبت به بازار و ... است .
زادگاه این سیستم، شرکت تویوتا در جزیره ناگویا در ژاپن است که سیستمی در مقابل تولید انبوه بود که در دهه های 1930 در امریکا و در کارخانجات اتومبیل سازی فورد انجام می پذیرفت اما بدلیل موداهای (اتلاف) زیاد قابلیت پیاده سازی در ژاپن را نداشت .
تولید ناب مجموعه ای از روشها و ابزارهایی است که هدف آن حذف پیوسته تمام اتلاف ها در فرآیند تولید می باشد منابع اصلی این سیستم کاهش هزینه های تولید، افزایش تولید و کاهش زمان چرخه تولید است.
اهدافی که برای تولید ناب در نظر گرفته شده است عبارتند از :
- زمان آماده سازی صفر
- حمل و نقل صفر
- لید تایم صفر یا زمان تدارک بین سفارش تا ارسال محصولات یا خدمات
- ضایعات و خطاها صفر
- کارگران توانمند
- انعطاف پذیری حداکثری و ...
اما این سیستم دارای اصولی است که غالبا بعنوان اصول تفکر ناب از آنها یاد می شود که بعنوان نمونه می توان به برخی از این اصول اشاره نمود :
- تعیین ارزش محصول یا خدمات از دیدگاه مشتری
- شناسایی ارزش محصول یا خدمات
- ایجاد حرکت بدون وقفه
- و در نهایت آنچه که شاید آمال و آرزوی سازمانها و شرکتها باشد یعنی کمال
حوزه های اصلی تولید ناب در چهار بخش فرآیندها، تولید ارزش، حل مسئله و توسعه ذینفان می باشد.
موضوع مهم دیگر بحث تولید چابک (Agile production) که دارای مفاهیم قابل توجهی است.
این مفهوم فراتر از مفهوم قبل ) تولید ناب ( است و در واقع این سیستم، موجی است که با تشکیل تیم های چند وظیفه ای شروع شده و مفاهیمی مانند مدیریت کیفیت جامع (T.Q.M) گسترش عملکرد کیفی و طراحی برای تولید و خدمات، بهبود مستمر هزینه ها را شامل می شود .
این مفهوم در واقع شکل تکامل یافته مفهوم ناب است که به آن اشاره شد. انعطاف پذیری بیشتر سازمانها، تجهیزات و همچنین پاسخگو بودن به نیاز مشتریان از الزامات آن است.
هدف سیستم، چابک قرار دادن شرکت ، جلوتر از رقبای آن است.
تولید چابک به معنای توانایی سازمان برای بقا و پیشرفت در یک محیط رقابتی و پاسخ سریع به بازارهایی که سریعاً در حال تغییر هستند. سازمانهای چابک، محصولاتی با کیفیت بالا، بدون اشکال، با زمان انتظار کوتاه، همراه با ارتقاء و قابلیت شکل دهی مجدد تولید می کنند.
از مزایای این نوع سیستم می توان به موارد ذیل اشاره نمود :
- پیشبرد سریع تر سازمان به سمت اهداف از پیش تعیین شده و یا تغییرات سریع بازار
- کاهش حجم بودجه اختصاصی در زمینه فن آوری اطلاعات ) تجمیع هزینه های این فن آوری برای انتگریت کردن قسمتها (
- برقراری هماهنگی لازم بین سرویس دهندگان حوزه های مختلف IT&ICT
- خدمت رسانی بهتر، ثبات سازمان و ارائه خدمات ارزانتر به جامعه هدف
- افزایش رضایت خاطر کارکنان
- افزایش ارزشهای کاری وعملیاتی
- پیشرفت ساختار فرآیندهای سازمانی و ...
- کاهش سطوح مدیریت و تسهیل در تصمیم گیری
این سیستم نیز مانند سیستم و مفهوم ناب دارای اصول و قواعدی است که می توان مهمترین اصول ومبانی آنرا به شرح ذیل بیان نمود :
- اصل شایستگی که بر توانائی کسب اهداف و مقاصد سازمان دلالت دارد
- اصل پاسخگویی که برتوانائی تشخیص تغییرات و واکنش سریع و بهره جویی از تغییرات تاکید دارد
- اصل انعطاف پذیری و قابلیت سازگاری که توانایی برای ایجاد جریان دادن به فرایندهای مختلف وکسب
اهداف مختلف با استفاده از تسهیلات یکسان را بیان می نماید
- اصل سرعت که عبارت است از توانایی انجام فعالیتها در کمترین زمان ممکن
اما با توجه به دو مفهوم مهم وقابل توج هی که عنوان شد، برای آنکه سازمانی بتواند معیارهای چابکی را داشته و بعنوان یک سازمان چابک مطرح باشد بایدچند مضمون کلیدی را به مفهوم واقعی وعملی دارا باشد که مهمترین این مضامین کلیدی عبارتند از :
- مدیریت شایستگی های کلیدی
- سازمان مجازی
- قابلیت نوسازی سازمان
- سازمان دانش محور
حال باید بدنبال پاسخ سئوال اصلی مطرح شده در این نوشتار بود، که آیا وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (تکاو ر) می تواند تک آور باشد؟
آیا می توان امیدوار بود که ساختار موجود در وزارت خانه به سمت و سوی بهره برداری از سیستم های نوین مدیریتی حرکت کند؟
آیا اصولا نگرش ودیدگاه مسئولین تکاور همسوئی با ساختارهای نوین و مثبت به منظور تک آور بودن را دارا است یا خیر؟
با نگاهی منصفانه به برنامه ها و همچنین عملکردهای تکاور می توان گفت که پاسخ به سئوالات فوق را تا حدی می توان مثب ت دانس ت . مصادیقی مانند توجه به اصل شفافیت وشیشه ای بودن ساختار نوین این وزارتخانه بزرگ وتاثیر گذار در همه مراحل زندگی مراحل کشورمان نقطه امیدی است که می تواند مورد توجه قرار گیرد.
تعریف وپیاده کردن ساختار یکپارچه کردن سامانه های اطلاعاتی بیمه ای ، مالیاتی ، بانکی، طراحی سامانه های جدید ) سامانه جامع روابط کار با 49 زیر سامانه، سامانه شناسه شغلی ایرانیان، نظام پایش و شناسایی واحدهای مشکل دار به منظور حمایت موثر از آنان، شفافیت در اعلام اعضائ هیات مدیره شرکتهای تحت پوشش تکاور، سامانه جامع و هوشمند تعاون، بورسی شدن تعداد قابل توجهی از شرکتهای تحت پوشش و دهها اقدام دیگری که یا انجام پذیرفته ویا در حال انجام است)، این نوید را می دهد که با حمایت بیش از پیش مدیریت ارشد تکاو ر ، همدلی و همراهی مدیران و کارکنان خدوم همه سازمانها و زیر مجموعه های آن تک آور بودن در این سیستم و ساختار، بعید بنظر نمی رسد. اما در کنار خودباوری و اعتماد بخصوص به نیروهای کارشناس و دلسوز واستقبال از ایده های نوآورانه می توان گامهای بلند تری نیز برداشت چرا که این درخت ریشه دار است وریزش برگهای آن در برخی از ایام مصداق ریزش برگ درختان در پائیز است که هم امکان رویش برگهای جدید را می دهد وهم با اصالت درخت منافات ندارد .
و در آخر با شعری زیبا از شاعر نامدار کشورمان شفیعی کدکنی نوشتار را به پایان می رسانم :
گر درختی از خزان بی برگ شد
یا کرخت از سورت سرمای سخت
هست امیدی که ابر فرودین
برگها رویاندش از فر بخت
بر درخت زنده بی برگی چه غم؟
وای بر احوال برگ بی درخت
امیدوارم که هیچگاه برگ بی درخت نباشیم
مسعود بابائی
دانشجوی دکتری استراتژی صنعتی - خرداد 1399