بزرگنمايي:

آریا بانو - خراسان / احتمالا از دوستان، آشنایان یا فضای مجازی شنیده‎باشی که داروهایی وجود دارند که کمک می‎کنند شب امتحان خواب‎آلوده نباشی و سر جلسه هم موفق‎تر عمل می‎کنی. آیا این موضوع صحت دارد؟
بالا بردن مصنوعی تمرکز چه تأثیری بر مغز می‎گذارد؟
در ایام امتحانات که لازم است زمان بیشتری را به مطالعه اختصاص دهیم، دچار خستگی و افت تمرکز می‎شویم؛ درنتیجه این احساسات، کلافگی را تجربه می‎کنیم و دنبال راهی می‎گردیم تا بتواند انرژی‎مان را بازیابی کند. وقتی تمرکزمان پایین می‎آید، نیاز داریم مغزمان دوباره هورمون‎های قبلی را ترشح کند اما مغز هم به حکم طبیعتش نیاز به استراحت دارد تا بتواند به حالت طبیعی برگردد. خب می‎دانیم داروهایی وجود دارند که عملِ ترشح هورمون‎های ضروری رابرای تمرکز، تسهیل و تسریع می‎کنند. این داروها در اصل برای افراد مبتلا به انواع اختلالات ساخته شده‎اند اما چه اشکالی دارد ما هم به‎طور موقتی از آن‎ها استفاده کنیم تا تمرکزمان بیشتر شود و نمره‎‎های بهتری بگیریم؟ برای پاسخ دادن به این سوال، اول باید جواب سوال دیگری را پیدا کنیم؛ وقتی ماده‎ای مصنوعی را که مغزمان به آن نیاز ندارد (یعنی وقتی به هیچ اختلالی مبتلا نیستیم و پزشک، آن دارو را برای درمان ما تجویز نکرده‎است) مصرف می‎کنیم، چه اتفاقی می‎افتد؟ مغز ما طبق الگوی همیشگی به کارش ادامه می‎دهد ولی بعد از گذشتن اثر دارو، تازه می‎فهمد چه بلایی بر سرش آمده‎است. دخالت ما در روند طبیعی کار مغز، کارکردهای آن را با مشکل مواجه می‎کند،خستگی، عصبانیت و پرخاشگری، خلق‎وخوی بد، بدگمانی به دیگران، استفراغ و حالت تهوع و حتی در بلندمدت احتمال ابتلا به آلزایمر، پیامدهای دستکاری در مغز سالم است. اتفاقِ بدتر وقتی رخ می‎دهد که برای رهایی از این وضعیت آزاردهنده، نیاز داریم دوباره آن دارو را مصرف کنیم و این چرخه تکرار می‎شود؛ یعنی همان چیزی که به آن اعتیاد می‎گویند.
چند پیشنهاد ساده
حالا چه‌کار کنیم تا مغزمان هنگام مطالعه زیاد، همراه‎مان باشد؟ پژوهش‎ها می‎گویند تأثیر مثبتی را که داروهای شب‎امتحانی روی تمرکز ما می‎گذارند، می‎توانیم به‎طور طبیعی از یک‎سری رفتارهای طبیعی خودمان به‎دست بیاوریم. کدام رفتارها؟
ورزش کردن در بلندمدت| معمولا مغز ورزشکاران نسبت به دیگر افراد، دیرتر دچار عدم تمرکز می‎شود.
پاداش به خود| در زمان‎های استراحت، خوردنی‎هایی را که دوست داریم و فعالیت‎های لذت‎بخش را به خودمان هدیه کنیم. این کار باعث می‎شود مغز برای رسیدن به آن لذت، خستگی را بهتر و بیشتر تحمل کند.
انتخاب محیط مناسب برای مطالعه| پژوهش‌ها نشان داده‎اند محیط مطالعه همیشه به‌عنوان یک عامل مهم در یادگیری و میزان خستگی نقش بازی می‎کند؛ درباره عواملی مثل دما و نور محیط اطلاعاتی دارید اما جالب است بدانید همراهی با جمع‎های باانگیزه هم باعث می‎شود مغز در بلندمدت کمتر احساس خستگی کند. این‎روزها که حضور فیزیکی در جمع ممکن نیست، می‎توانید از راه دور با همراهی دوستان باانگیزه‎تان درس بخوانید.
نویسنده : رضا شم‎آبادی | روان‎شناس بالینی کودک و نوجوان