بزرگنمايي:

آریا بانو- جنون جوانی یا روان پریشی یکی از بیماری های مزمن و اغلب ناتوان کننده روانی است که موجب دور شدن افراد از جامعه ، واقعیت و فعالیت های مختلف می شود. روان پریشی یا سایکوز (Psychosis) به معنای وضعیت روانی غیرطبیعی و اختلالات روانی در اصطلاح پزشکی است که بیمار در آن حالت دچار توهم و هذیان گویی می شود.این افراد گاه ممکن است دچار اختلال شخیت نیز شوند. گاه افراد سایکوتیک اختلال شخصیت نیز دارند.

در گذشته های دور نیز علایم این بیماری شناخته شده بود. اما گذشتگان تعابیر اسطوره ای از این بیماری داشتند ولی پیشینیان تعبیرهای اسطوره ای برای آن داشتند. در گذشته به این بیماری، جنون جوانی می گفتند که امروزه این نام، جایگاه مناسبی در میان نظرات پزشکان و روانشناسان ندارد. آنها اعتقاد داشتند که دیوانه کسی است که دیو ببیند و مجنون کسی است که جن را می بیند. 

علل جنون جوانی

عوامل ارثی و ژنتیکی، فشار های خیلی شدید روانی، جسمی و محیطی که به دلیل آمادگی از قبل در عوامل ژنتیکی، باعث ظهور بیماری می شوند، مصرف الکل و داروهای خاص می توانند سبب جنون شوند، بیماریهای دوقطبی(مانیا افسردگی )، تومورهای مغزی، صرع، افسردگی سایکوتیک، اسکیزوفرنی ، زوال عقل (مانند آلزایمر )، سکته مغزی. 

علایم و نشانه های روان پریشی 

 توهم:

احساس اشیاء و چیزهایی که در واقعیت وجود ندارد، مانند تصور صداهای در هم و بر هم

 هذیان:

اعتقادات فردی که بر اساس واقعیت نیستند، مانند بدبینی در مورد اینکه علیه شما توطئه چینی می شود یا مورد آزار قرار می گیرید.

 هذیان های عجیب و غریب:

مثلاً اعتقاد به اینکه مریخی ها افکار شما را کنترل می کنند.

•  اختلال عملکرد در محل کار یا موقعیتهای اجتماعی
•  مشکلات بهداشت شخصی
•  فقدان احساس یا نشان دادن احساسات نامتناسب
•  اختلالات ساختمانی شیمیایی مخفی در مغز می تواند با ایجاد بیماری مرتبط باشد.
• جنون جوانی ممکن است به تنهایی یا همراه با سایر بیماریهای روانی یا طبی بروز کند. 

درک نادرست از جنون جوانی و ارتباط آن با سایر بیماریهای روانی فراوان است.

حقایق زیر می تواند به حل بسیاری از مسائل کمک کند :

•  جنون جوانی مشابه چند شخصیتی بودن نیست. اختلال چند شخصیتی یک وضعیت جداگانه و نادر است.
•  گرچه برخی افراد دچار جنون جوانی تمایل به خشونت دارند، اکثر آنها این چنین نیستند.
•  بسیاری از آنها به جای تقابل با دیگران در خود فرو می روند.
•  هر کسی که بدبین است یا رفتار خشنی دارد، دچار جنون جوانی نیست. برخی افراد اختلال شخصیت بدبینانه دارند، نوعی گرایش به مظنون بودن یا بی اعتمادی به دیگران، بدون سایر نمودهای جنون جوانی هر کس که صدایی را می شنود دچار جنون جوانی نیست. بعضی افراد افسرده هم ممکن است صداهایی بشنوند.
•  شنیدن صدا ممکن است در نتیجه یک بیماری خطرناک طبی یا به علت اثر داروها ایجاد شود.

به طور کلی، جنون جوانی باعث کاهش تدریجی و پیشرونده توانایی کار افراددر زمینه های مختلف به خصوص در شغل فرد و زندگی فردی می شود. علائم و نشانه های جنون جوانی به میزان زیادی متغیر است.

فرد بیمار در زمانهای مختلف به اشکال مختلفی عمل کند. مثلا ممکن است به شدت پرخاشگر و عصبی شود، یا دچار حالت کاتاتونیا ( حالت بدون حرکت، بدون پاسخ و شبه بیهوشی ) شود، یا ممکن است اکثر اوقات رفتار طبیعی داشته باشد. تکرار مداوم و پیشرونده علائم و نشانه ها به مدت حداقل 6 ماه از نشانه های جنون جوانی می باشند.

به طور کلی جنون جوانی دارای علائم مثبت و علائم منفی است. 

علائم مثبت و منفی جنون جوانی

علائم مثبت

علائم مثبت غالباً شامل توهم و هذیان است.

 توهم:

توهم زمانی اتفاق می افتد که صداها و چیزهایی را که وجود ندارند حس کرده و یا شنیده می شوند .ممکن است فرد بیمار با صداهایی که توسط دیگران شنیده نمی شوند صحبت کند و یا دیگران را تشویق به شنیدن آنها کند. توهم ممکن است باعث آسیب رساندن به دیگران شود.

 هذیان:

هذیان عقاید متعصبانه فردی هستند که هیچ پایه واقعی ندارند، شایعترین زیر مجموعه جنون جوانی، جنون جوانی پارانوئید ( بدبینانه ) است که در آن عقاید غیر منطقی مبنی بر اینکه دیگران علیه فرد بیمار توطئه می چینند یا به آنها آسیب می رسانند را دارند. مثلاً بعضی افراد دچار جنون جوانی ممکن است باور داشته باشند که نیروهای ماورایی و یا خارجی افکار آنها را کنترل می کند و یا تلویزیون رفتارهای آنها را جهت می دهد. 

علائم منفی

چنانچه در ادامه ی این بخش از سلامت روان نمناک گفته ایم در اوایل شروع بیماری ممکن است این علائم ظاهر شوند . معمولا علائم منفی با اختلال تدریجی در عملکرد همراه می باشند که باعث کمتر اجتماعی شدن فرد می شوند. این علائم می تواند شامل بی احساسی / احساسات نامتناسب مانند ( خندیدن هنگام توصیف تصورات وحشتناک) و تغییر در صحبت کردن ( صحبت کند و یکنواخت ) می شوند.

متناسب با علت جنون، روشهای درمانی مختلفی وجود دارد. اغلب برای اطمینان از ایمنی و سلامت بیمار ، بستری شدن در بیمارتان ضروری می باشد .علاوه بر آن استفاده از داروهایی که توهمات شنوایی و هذیانها را کاهش می دهند، و تفکر و رفتار را پایدار می کنند(داروهای ضدروان پریشی) بسیار موثر هستند. گروه درمانی یا مشاوره روانی نیز برای درمان و کنترل روند بیماری کمک می کنند. 

سن بروز و علت ها ی این بیماری

حدود 1% ازکل جمعیت دنیا به این بیماری مبتلا هستند. این بیماری معمولا در سن 13 تا 25 سالگی ظاهر می شود و در مردان معمولا زودتر از زنان رخ می دهد .در زنان شروع بیماری معمولا در سالهای 20 سالگی یا اوایل 30 سالگی اتفاق می افتد اما در مردان جنون جوانی در سنین نوجوانی تا 20 سالگی عمومیت دارد. 

معمولا درمان مشخصی برای این بیماری وجود ندارد اما کنترل مداوم روان پزشک و یا سایر کارشناسان بهداشت در پیشگیری از رشد بیماری بسیار موثر است به ویژه زمانی که بیماری ، زود تشخیص داده شود. خوشبختانه امروزه با پیشرفت داروها ، این بیماری در حد زیادی قابل کنترل شدن است.

چه وقت باید به دنبال توصیه پزشکی بود

جنون جوانی نوعی بیماری نیست که فرد خود به دنبال راه چاره و درمان آن باشد. برای فرد بیماری  این توهمات و هذیان گویی ها جنبه واقعی دارند و نیازی به کمک گرفتن از پزشک در خود احساس نمی کنند.اگر در میان اعضای خانواده و یا نزدیکان خود فردی را با این علائم مشاهده کردید ، می توانید برای کمک به درمان ، او را نزد پزشک ببرید

غربالگری و تشخیص جنون جوانی

غربالگری و تشخیص زود هنگام جنون جوانی اهمیت بسیاری دارد، به احتمال زیاد پیش از گذاشتن تشخیص جنون جوانی، پزشک سایر نشانه های محتمل مطرح کننده جنون را رد خواهد کرد زیرا برخی از بیماری های روانی و یا جسمی علائم مشابه با جنون جوانی دارند.

ممکن است پزشک سابقه خانوادگی و طبی را از بیمار بخواهد و او را معاینه بدنی کند. همچنین با انجام آزمایشات خون و ادرار بررسی می کند که آیا داروها ، سوء مصرف مواد و یا بیماری های جسمی منجر به بروز چنین علایمی شده اند یا خیر .زیرا همان طور که ذکر شد برخی از بیماری های روانی مانند افسردگی، اختلالات دو قطبی ، انواع دیگر جنون، برخی از بیماری های جسمی مانند عفونت های خاص ، اختلالات دستگاه ایمنی ، اختلالات دستگاه عصبی ، سرطانها و سایر بیماری ها ، مصرف برخی داروها و الکل علائمی مانند علائم جنون جوانی دارند.

اگر هیچ کدام از موارد بالا در فرد بیمار وجود نداشت پزشک جنون جوانی را تشخیص می دهد.

اگر هیچ علت زمینه ای دیگر یافت نشود، پزشک تشخیص جنون جوانی را براساس علائم و نشانه هایی که در بالا خلاصه شد، می گذارد. 

درمان جنون جوانی

درمانهای ضد جنون، که به نام نورولپتیک نیز گفته می شوند، سنگ بنای درمان هستند. تا سال 1990 داروهای ضد جنون بیشتر بر روی علائم مثبت اثر می کردند تا علائم منفی، نسل جدیدی از داروهای ضد جنون اثرات بیشتری را بر روی هر دو نوع علائم مثبت و منفی می گذارد. این داروهای ضد جنون جدید شامل کلوزاپین( کلوزاریل)، رسپیرودون (ریسپیردال) ، اولانزاپین (زیپرکس)، کوتیاپین (سروکوئل)، زیپراسیدون (گئودون ) و آری پیپرازول ( آبیلیفی ) هستند.

براساس توصیه انجمن دیابت آمریکا، داروهای ضد جنون خاصی امکان دارد، خطر دیابت چاقی و افزایش فشار خون را افزایش دهند. به این دلیل، مطالعه ای در فوریه 2004 با عنوان مراقبت دیابت توصیه می کند که پزشکان بر وضعیت افرادی که کلوزاریل، ریسپردال، زیپرکس، سروکوئل، گئودون یا آبیلنفی مصرف می کنند نظارت داشته باشند.

بیمار مبتلا به اختلال جنون جوانی و ازدواج

فرد مبتلا به جنون جوانی و یا همان اختلال اسکیزوفرنی می تواند ازدواج کند اما مسئله ازدواج او کمی سخت است که باید تحت نظر و مشورت با پزشک صورت بگیرد. ازدواج موجب تامین نیازهای روانی، عاطفی و جنسی فرد بیمار می شود .البته باید توجه داشت که بیماری را نباید از همسر آینده خود پنهان نمایند.

ازدواج هر فردی برای خانواده او دارای اهمیت است اما نباید مسئله بیماری را پنهان کرد زیرا همه چیز در ازدواج خلاصه نمی شود. نیازهای عاطفی فرد بمیار را خانواده او نیز می توانند تامین کنند.اما در صورت داشتن قصد جدی برای ازدواج ، بهتر است همسر آینده خود را از شرایط بیماری مطللع نمایید تا با آگاهی کامل تصمیم به ازدواج با فرد بیمار داشته باشد.

این بیماری ممکن است که میل جنسی را کاهش دهد و یا داروهایی که مصرف می شود بر میل جنسی تاثیر منفی بگذارد. بنابراین همسر فرد بیمار باید بتواند با کمک پزشک بتواند به بیمار کمک کند تا نیازها و آرزوهای خود را بیان نماید.حمایت خانواده و همسر از فرد بیمار به او بسیار کمک می کند بنابراین کسی که می خواهد با فرد بیمار ازدواج کند باید با پزشک مشورت نماید.