بزرگنمايي:

آریا بانو - هنر زندگی/ شناخت دنیای کودکان به ما این امکان را می دهد تا بهتر بتوانیم با آن ها ارتباط برقرار کنیم. بسیاری از ما تصور می کنیم کودکان درکی از دنیای پیرامون خود ندارند. واقعیت این است که کودک هر چند به چیستی ها، چرایی ها، و چگونگی ها به اندازه بزرگسالان مسلط نباشد اما بینش خاص خود را به دنیا دارد. ممکن است کودک متوجه تفاوت نگاه دیگران با خودش نباشد اما این به معنای عدم درک جهان نیست بلکه فقط دنیا را از زاویه دید خود ادراک می کند. در ادامه به بررسی تفاوت های دنیای کودکان با بزرگسالان خواهیم پرداخت
تفاوت دنیای کودکان با بزرگسالان
بسیاری از افراد برای درک دنیای کودکان ، آن‌ را با دنیای خودشان قیاس می کنند. برای درک این موضوع، توجه به تفاوت دنیای بزرگسالان با کودکان نقش مهمی دارد. بزرگسالان با توجه به مراحلی از زندگی و وقایعی که از کودکی پشت سر گذاشته‌اند درک متفاوتی از دنیا دارند. گاهی به اشتباه این طور تعبیر می شود که کودک بینش خاصی به محیط اطراف خود ندارد در حالی که صرفا ممکن است بینش او توسط بزرگسالان قابل درک نباشد. روانشناسی کودک به طور اختصاصی برای درک این تفاوت ها تلاش کرده است. در ادامه به توانایی ها و تفاوت های دنیای کودکان پرداخته ایم.
1- نگاه کودک به رویدادها
کودک نه تنها بر خلاف تصور والدین قادر به درک محیط اطراف خود است بلکه نسبت به رویدادهای اطراف خود نگاه تحلیلی نیز دارد. تشبیه کردن پدیده ها به یکدیگر به درک کودک از مشاهدات جدید کمک می کند. به طور مثال کودک طلوع خورشید را به بیدار شدن خورشید در صبح تشبیه می کند که باعث کمک به تحلیل او در رابطه بین صبح، خورشید، و بیدار شدن می شود. در این تشبیه کودک می داند که خورشید واقعا شخصیتی نیست که مثل انسان ها بتواند بخوابد و از خواب بیدار شود.
2- شناسایی افراد و ارتباط با آن ها
کودک با تحلیل رفتارها و ویژگی های دیگران آن ها را می شناسد و به یاد می آورد. یکی از مواردی که همواره به مادران توصیه می شود این است که حتی اگر شیر خود را به کودک نمی دهند او را در آغوش بگیرند. این کار برای شناسایی مادر از طریق گرمای بدن و نوازش و حس مهربانی که منتقل می کند اهمیت بسیار زیادی دارد. همین تحلیلی که کودک از رفتار و ویژگی های دیگران دارد به او در برقراری ارتباط با آن ها کمک می کند. به طور مثال به مادر که ویژگی مهربانی را از او می شناسد می تواند بیشتر از دیگران اعتماد کند.
3- ادراک جهان از زاویه دید خود
کودک تصور می کند که جهان از نگاه او تفسیر و معنا می شود و نمی تواند زاویه دید دیگران را درک کند. برای کودک مهم نیست که وقتی اشیاء از زاویه دید او خارج می شوند چه بر سر آن ها می آید و فقط زاویه دید خود را درک می کند. اگر دو طرف صفحه ای دو نقاشی متفاوت مثلا از یک منظره و یک حیوان باشد و بعد از نشان دادن دو طرف صفحه سمت منظره را به روی کودک بگیریم و از او بپرسیم کسی که در سمت دیگر ایستاده چه می بیند احتمالا پاسخ کودک حیوان نیست. کودک نمی تواند درک کند که دیگران زاویه دید متفاوتی نسبت به او دارند و دنیا را فقط از دید خود ادراک می کند.
4- نقش تعاملات در نگاه کودک
شیوه ای که سه عامل ذهن، جسم و محیط کودک با هم تعامل می کنند در شکل دهی دنیای کودکان مؤثر است. کودکی که در محیطی با زبان فارسی رشد کرده حتی تفکرش نیز به زبان فارسی می شود. به عبارتی زبان مادری زبانی است که حتی با وجود دانستن چند زبان دیگر به آن زبان فکر می کنیم.
5- پرسش های کودکانه راهی به سوی دنیای کودکان
کودک ممکن است سؤالات زیادی درباره اینکه یک پدیده چیست، چگونه کار می کند، یا چرا آنطور می شود، بپرسد. این سؤالات کودکانه ممکن است برای ما بسیار ساده به نظر برسد اما غالبا برای کمک به تکمیل تفسیر کودک از جهان پیرامونی پرسیده می شوند. کودکی که می پرسد باران چطور می بارد شاید نه برای دانستن چگونگی بارش باران بلکه برای تکمیل تصویری که در ذهن خود از باران ساخته است این کار را می کند. معمولا والدین درباره پرسش هایی که کودکان درباره مسائل جنسی می پرسند، نمی دانند چه پاسخی باید بدهند.
6- تعمیم دادن در نگاه به سایر پدیده ها
کودک در نگاه به پدیده های جدید از دانسته های خود از وقایع پیشین کمک می گیرد و همان منطق را تعمیم می دهد. کودکی که با مادربزرگ خود زندگی می کند تصور می کند که همه کودکان با مادربزرگ ها زندگی می کنند و تا زمانی که با مثال نقضی مواجه نشود نمی تواند تصور کند که کودکان دیگر با مادربزرگ خود زندگی نمی کنند.
7- تمرکز بینایی کودک
نوزادان بیشترین تمرکز را بر صورت افراد دارند و به صورت های نزدیک تر که معمولا والدین هستند توجه بیشتری نشان می دهند. تا سن یک سالگی این تمرکز به مرور به سمت اشیاء و دست ها معطوف می شود. دستانی که چیزی را گرفته اند یا به همراه دارند برای کودکان جذاب تر است و بیشتر در مرکز توجه آن ها قرار می گیرند. لازم به ذکر است بینایی نوزاد تا مدتی مانند بزرگسالان نیست، و حداکثر تا سه سالگی کامل می شود.
تأثیر آموزش والدین در شکل دهی دنیای کودکان
والدین کودک آموزش هایی را به او منتقل می کنند که این آموزش ها در نگاه کودک به دنیا مؤثر است. این آموزش ها بینش کودک به دنیا را شکل می دهند. به طور مثال وقتی والدین قصد دارند نام اشیاء را به کودک آموزش دهند آن شیء را در مرکز توجه بینایی کودک می گیرند. در واقع کودک هر چیزی را که در مرکز توجه باشد و بزرگتر به نظر برسد با محرک های دیگر مثل صدا (نام شیء) مرتبط می کند. شیوه تربیتی والدین در پرورش استعدادها و شخصیت کودک تاثیر دارد. مشاوره کودک به والدین کمک می کند تا بتوانند ارتباط بهتری با کودکشان برقرار کنند.