آریا بانو - مشرق / بیش از یک قرن است که کشورهای جهان در مورد تعامل با یکدیگر در نوع مواجهه با اپیدمی‌های گوناگون چالش دارند. شیوع کرونا در ماه‌های آخر سال 2019، اهمیت فوریت در این مبارزه همگانی را اثبات کرد. اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا در مطلبی به این اپیدمی‌ها و حوادث مهم مرتبط با آنها پرداخته و تصاویری از شیوع مرگبار این بیماری‌ها منتشر کرده است.
1899-1923: ششمین شیوع وبا
اواخر قرن پیش، آخرین موج از شیوع وبا که از طریق آب آلوده منتقل می‌شود، از هند آغاز شد. شیوع این بیماری به روسیه، شمال آفریقا و غرب آسیا، صدها هزار نفر را به کام مرگ کشاند. در حالی که سیستم بهداشت عمومی و به ویژه سیستم فاضلاب مانع از انتشار وبا در اروپا و آمریکا شد.

پرستاران و بیماران در فضای بیمارستان پاریس در سال 1900
1918-1920: آنفلوآنزای اسپانیای در سراسر جهان
در کوران جنگ جهانی اول، ویروس آنفلوآنزا نیز در جهان شیوع پیدا کرد. در حالی که همچنان در مورد منشأ این ویروس اختلاف‌نظر وجود دارد، شیوع آن از اسپانیا سبب شد آن را «آنفلوآنزای اسپانیایی» بنامند. پانصد میلیون نفر، یعنی چیزی نزدیک به یک سوم جمعیت آن روز جهان به این ویروس آلوده شدند و بیش از 50 میلیون نفر جان دادند. بسیاری از دولت‌ها اقدامات قرنطینه و ایزوله‌سازی انجام دادند اما جنگ و حرکت نیروهای نظامی و سربازان به دلیل جنگ جهانی اول، مانع از کارآمدی این اقدامات شد. در آن زمان واکسن آنفلوآنزا وجود نداشت.

بیماران مبتلا به آنفلوآنزا در یک مرکز درمانی پیش‌ساخته در لونوک، ایالت آرکانزاس، نوامبر 1918
1928: ابداع پنی‌سیلین و آغاز عصر آنتی‌بیوتیک‌ها
یک دانشمند اسکاتلندی به نام «الکساندر فلمینگ» توانست پنی‌سلین را به عنوان نخستین آنتی‌بیوتیک ابداع کند. این کشف، مرحله تعیین‌کننده‌ای در تاریخ پزشکی به شمار می‌رود. آنتی‌بیوتیک‌ها به سرعت برای درمان گلودرد و عفونت‌های ادراری مورد استفاده قرار گرفتند و مرگ و میر بر اثر سل و سفلیس را کاهش دادند.

میز پنی‌سلین در یک بیمارستان در لوکزامبورگ در سال 1945
1957-1958: شیوع آنفلوآنزای آسیایی
در فوریه 1957، گونه جدیدی از ویروس آنفلوآنزا با نام H2N2 در سنگاپور گزارش شد و سپس به چین و هنگ‌کنگ و بریتانیا و آمریکا رسید. این آنفلوآنزا به ویژه سالمندان و زنان باردار را هدف گرفت و یک میلیون نفر را در سراسر جهان از بین برد. اگرچه در سال 1957 واکسن آنفلوآنزا ابداع شد اما این واکسن نتوانست شیوع ویروس را مهار کند.

افرادی در یک کلینیک درمانی در نیویورک منتظر آزمایش آنفلوآنزا هستند، اکتبر 1957
1961 تاکنون: بزرگترین شیوع ویروس در جهان
یک بار دیگر، وبا که این بار از اندونزی آغاز شده بود، به دیگر بخش‌های آسیا و آفریقا سرایت پیدا کرد. در اواخر دهه 90 وبا در آمریکای جنوبی نیز شیوع پیدا کرد. شیوع وبا در سال 2008 در زیمبابوه بیش از چهار هزار نفر را از بین برد و در یمن و هائیتی نیز زندگی مردم را تحت‌الشعاع قرار داد. هر سال سه میلیون نفر به آمار کسانی که در معرض ابتلا به وبا هستند، اضافه می‌شود. 50 کشور همچنان با شیوع وبا درگیرند و واکسن نتوانسته به جای بهداشت عمومی و زیرساخت درمانی به مهار این ویروس کمک کند.

یک دختر مبتلا به وبا در جِرِمی در هائیتی در اکتبر 2016
1968-1969: شیوع آنفلوآنزای هنگ‌کنگی
یک دهه پس از آنفلوآنزای آسیایی، گونه جدیدی از آن با نام H3N2 پدیدار شد. از آنجا که این ویروس ابتدا در هنگ‌کنگ پیدا شد، آن را به نام «آنفلوآنزای هنگ‌کنگی» می‌شناسند. اچ3ان2 بلافاصله در شرق و جنوب آسیا، استرالیا، اروپا و آمریکای شمالی منتشر شد و بعد هم به آفریقا و آمریکای جنوبی کشیده شد. سربازانی که از جنگ ویتنام به آمریکا برگشتند، منشأ شیوع آن در ایالات متحده بودند. بر اساس تخمین‌ها نزدیک به یک میلیون نفر از این ویروس کشته شدند.

کارمندان دفتری در لندن در سال 1969 که به خاطر شیوع آنفلوآنزا ماسک به صورت دارند
1977-1980: آبله ریشه‌کن شد
آخرین مورد از آبله که برای هزار سال انسان‌ها را به ستوه آورد، در سال 1977 در سومالی پیدا شد. سه سال بعد، سازمان بهداشت جهانی به صورت رسمی اعلام کرد آبله ریشه‌کن شد. آبله جان یک سوم مبتلایان را می‌گرفت و به مدد همکاری غیرمعمول آمریکا و شوروی در دوران جنگ سرد از بین رفت. ابداع واکسن فلج اطفال و پس از آن مقابله با بیماری‌هایی مانند سرخک و دیفتری نیز با همکاری و اتحاد کشورها ممکن شد.

کودکان با گواهی‌های واکسیناسیون در ژانویه 1975 در کامرون
1981 تاکنون: شیوع ایدز
بر اساس یک گزارش از مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده، ایدز یا HIV پیشرفته‌ترین بیماری نقص ایمنی است که در اوایل دهه 1990، به عامل اصلی مرگ و میر مردان 25 تا 44 ساله آمریکایی تبدیل شد. درمان‌های آنتی‌رتروویرال به کاهش شیوع این ویروس کمک کرد، اما همچنان واکسنی برای درمان آن ابداع نشده است. امروز نزدیک به چهل میلیون نفر مبتلا به ایدز در جهان زندگی می‌کنند.

یک بیمار مبتلا به ایدز در بیمارستانی در سن‌فرانسیسکو در سال 1983
2002-2003: سارس در چین پیدا شد
سندروم شدید تنفسی حاد یا سارس، اولین بار در اواخر سال 2002 در جنوب چین پیدا شد. سارس به 24 کشور در چهار قاره رفته و بیش از 8 هزار نفر را مبتلا کرده است. در سال 2003، سازمان بهداشت جهانی برای هماهنگی و یکپارچه‌سازی کارشناسان و متخصصان بهداشت و درمان و اعزام تجهیزات و تیم‌های درمانی به کشورهای آسیب‌دیده اعلام هشدار کرد. سارس بیش از 800 نفر را از بین برد و در میانه سال 2003 از نفس ایستاد.
یک پرستار در بیمارستانی در قرنطینه در استان گوانگجو چین در دسامبر 2003
2009-2010: آنفلوآنزای خوکی در آمریکا
ویروس آنفلوآنزای جدید با نام H1N1 که به دلیل ارتباط با ویروس‌هایی که در خوک‌ها پیدا می‌شود، آنفلوآنزای خوکی نیز نامیده شده، در اوایل سال 2009 در آمریکا و مکزیک شیوع پیدا کرد. این ویروس برخلاف سایر آنفلوآنزاها، به صورت ویژه‌ای کودکان و جوانان را هدف قرار می‌داد. سازمان بهداشت جهانی پس از انتشار این ویروس در 70 کشور، شرایط همه‌گیری جهانی اعلام کرد. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا تخمین می‌زند بین 150هزار تا 570 هزار نفر در جهان به دلیل ابتلا به این آنفلوآنزا از بین رفته باشند که نزدیک به 12500 نفر از این تعداد، آمریکایی هستند. 80 درصد از قربانیان، زیر 65 سال، سن دارند.

یک پرستار در اکتبر 2009 به پسربچه‌ای ده ساله واکسن آنفلوآنزا تزریق می‌کند
2012: مِرس در خاورمیانه
سندروم تنفسی خاورمیانه یا مِرس با منشأ انتقال از شتر به انسان برای نخستین بار در سال 2012 در عربستان سعودی پیدا شد و این کشور را به کانون اصلی شیوع این ویروس تبدیل کرد. در سال 2015 کره جنوبی به عنوان دومین کانون شیوع مرس معرفی شد. بیش از 12 کشور درگیر مرس شدند، اگرچه بیشتر مبتلایان از عربستان بودند. از 2500 نفر مبتلا به مرس، بیش از 850 نفر از این بیماری جان باختند و این نشان می‌دهد که مرس، نرخ مرگ و میر بالایی داشت.

مردی در نزدیکی گله شتر خود در نزدیکی ریاض، پایتخت عربستان در سال 2014
2014: وضعیت فوق‌العاده بین‌المللی در فلج اطفال
در ماه می سال 2014 رئیس سازمان بهداشت جهانی نسبت به رشد موارد فلج اطفال در آفریقا و آسیا هشدار داد. این بیماری در دهه 1950، نزدیک به نیم میلیون نفر را کشته بود و پس از واکسیناسیون عمومی در اواخر همان دهه تقریباً از بین رفته بود؛ اما بی‌توجهی به واکسیناسیون و درگیری‌های نظامی در برخی مناطق آفریقا سبب شده بود بیماری به صورت کامل حذف نشود.

یک مأمور بهداشت، قطره واکسن اطفال در دهان یک کودک پاکستانی می‌ریزد؛ فوریه 2014
2014 تاکنون: ابولا در سراسر آفریقا
در اوایل سال 2014، گینه، لیبریا و سیرالئون، اولین قربانیان بیماری عفونی شدیدی که بعدها به ابولا معروف شد، شاهد بودند. ابولا نیمی از مبتلایان را به کام مرگ می‌کشاند و سرعت شیوع بالایی داشت. از این رو در 7 کشور منتشر شد و بیش از 11 هزار کشته را به جای گذاشت. در سپتامبر 2014، شورای امنیت سازمان ملل مقرر کرد تمامی کشورهای عضو به ویژه آمریکا و انگلستان همه منابع خود را به کار گیرند تا ابولا را مهار کنند. ابولا یک بار دیگر در سال 2018 در کنگو شیوع پیدا کرد و به مرگ بیش از 2200 نفر انجامید.

یک پزشک یک کودک مشکوک به ابولا را بغل کرده است، اکتبر 2014 در لیبریا.
2015-2016: زیکا در قاره آمریکا
بیماری عفونی زیکا که برای نخستین بار در دهه 1940 در اوگاندا پیدا شد، یک بار دیگر در اوایل سال 2015 در برزیل شیوع پیدا کرد. بیش از 60 کشور درگیر زیکا شدند و سازمان بهداشت جهانی اعلام وضعیت فوق‌العاده کرد. زیکا از مادر به کودک منتقل می‌شد و همین موضوع سبب می‌شد سر نوزاد از اندازه طبیعی آن کوچک‌تر باشد. به رغم درخواست برخی دولت‌ها، بازی‌های المپیک 2016 مطابق برنامه برگزار شد و در نهایت در نوامبر 2016، سازمان بهداشت جهانی پایان این بیماری همه‌گیر را اعلام کرد.

2019 تاکنون: ویروس کرونا
ویروس کرونا در اواخر سال 2019 در استان هوبی چین پدیدار شد و به سرعت هزاران نفر را آلوده کرد. در اواخر ژانویه سال 2020 سازمان بهداشت جهانی اعلام وضعیت فوق‌العاده کرد. تاکنون کرونا در صد کشور جهان باعث شده محدودیت‌ها و تعطیلی‌ها و اختلالاتی در جریان امور جاری این کشورها رخ دهد. تا اواخر ماه مارس، 16 هزار نفر از 375 هزار نفر ابتلا به این ویروس از دنیا رفته‌اند.

یک پرستار در یک مرکز ایزوله در بیمارستانی در ووهان چین، مارس سال 2020.