بزرگنمايي:
آریا بانو-
یکی از مشکلات زندگی در شهرهای بزرگ مواجهه ی تقریباً هر روزه با عادت های ناخوشایند و آزاردهنده ی دیگران است. عابرهایی که در مکان های شلوغ کُند راه می روند، کسانی که قلنج خود را می شکنند، مسافران وسایل نقلیه ی عمومی که سرشان در گوشی شما است و بسیاری رفتارها و عادت های ناخوشایند دیگر. این ها کارها شاید چند ثانیه ای بیشتر طول نکشند اما در همین مدت کم می توانند بسیار آزار دهنده باشند.
تحقیقات زیادی درباره ی این عادت های آزاردهنده که باعث عصبانیت دیگران می شود انجام شده. محققان پی برده اند کسانی که روی اعصاب ما راه می روند، دلایل خودشان را برای اینگونه رفتار کردن دارند و این رفتارها همیشه به عمد رخ نمی دهند. با این حال، در 50 درصد موارد مشکل از خود ما است نه اطرافیان مان.
در ادامه درباره ی بعضی از این عادت های ناخوشایند و توضیحی که درمورد آن ها وجود دارد خواهیم پرداخت.
1- رها کردن ظرف های کثیف
هیچ کسی از ظرف شستن خوشش نمی آید. به گفته ی کارشناسان، ظرف شستن، برخلاف بعضی از دیگر کارهای خانه مثل آشپزی کردن یا رسیدگی به گل و گیاه، رضایت بخش نیست. به همین دلیل است که آدم ها اشتیاق چندانی به انجام آن ندارند. آن ها گاهی حتی سعی می کنند با انجام کارهای مختلف از شستن ظرف ها طفره روند. مثلاً تکه ای غذا در ماهیتابه باقی می گذارند تا اینگونه نشستن آن را برای خود توجیه کنند.
اما توضیح دیگری هم برای این کار وجود دارد، به خصوص اگر مسأله فقط بر سر شستن ظرف ها باشد. نکته اینجا است که بعد از خوردن غذا، به خصوص گوشت قرمز، مرغ، پنیر و تخم مرغ، بدن سروتونین تولید می کند که به مغز می گوید وقت چرت زدن رسیده.
2- ولخرجی کردن برای خودنمایی
از کسانی که همیشه بیش از حد لازم پول خرج می کنند تا ثروت خود را به رخ کشند، خرده نگیرید. این افراد ممکن است مشکلات روانی جدی ای داشته باشد.
خودنمایی ممکن است یک مکانیسم دفاعی در برابر ترس هایی باشد که در عمق وجود ما ریشه کرده اند. کسانی که دوست دارند برتری خود را به نمایش گذارند (یا حتی به آن تظاهر کنند)، احتمالاً در کودکی از محبت و توجه والدین خود بی نصیب بودند.
3- بلند صحبت کردن با تلفن همراه در مکان های عمومی
امروزه صحبت کردن با تلفن همراه در جمع، کار ناپسندی تلقی می شود. شما با این کار دیگران را مجبور می کنید به مکالمه ی شما گوش کنند، در حالی که خود آن ها تمایلی به این کار ندارند.
به دلایلی ما از مکالمات تلفنی دیگران بیشتر از مکالمات معمول بدمان می آید. نظریه ای دراینباره مطرح شده که می گوید وقتی متوجه می شویم کسی در حال صحبت با تلفن است، مغز ما وارد «حالت مکالمه» می شود و سعی می کند جملات بعدی مکالمه را پیش بینی کند. اما از آنجایی که صحبت های یک طرف مکالمه را نمی شنویم، این الگوی معمول دیگر کار نمی کند و ما در نهایت از شنیدن چنین مکالمه ای احساس ناخوشایندی پیدا می کنیم.
جالب آنکه کسانی که در مکان های عمومی با تلفن همراه خود صحبت می کنند از این کار احساس رضایت می کنند، چون با این کار دیگران را در احساسات خود شریک می کنند و بدن آن ها دوپامین تولید می کند، ماده ای که نقش مهمی در سیستم پاداش مغز دارد.
4- فرستادن پیغام صوتی در برنامه های پیامرسان
مشکل پیغام های صوتی و آزاردهنده ترین نکته در مورد آن ها این است که برای فرستنده بسیار راحت و بی دردسر و برای گیرنده اغلب نامناسب هستند. گاهی مجبور می شویم چند بار به آن ها گوش کنیم تا همه ی اطلاعات لازم را متوجه شویم.
اما موقعیت هایی هم هستند که در آن ها پیغام های صوتی مناسب تر از پیغام های متنی هستند، مثلاً زمانی که لحن صحبت اهمیت دارد. به علاوه، فراموش نکنید که تعداد تماس های تلفنی سال به سال کمتر می شود. طبق تحقیقات، 25 درصد از بریتانیایی هایی که گوشی هوشمند دارند، برای گرفتن تماس از آن استفاده نمی کنند. علت این مسأله ترسی است که اعضای نسل هزاره (به اعتقاد برخی صاحبنظران، تولد این نسل جایی در اواخر دهه ی 1970 یا اوایل دهه ی 1980 آغاز شده و در اوایل دهه ی 2000 به پایان رسیده که در ایران برابر با شروع دهه ی شصت تا آغاز دهه ی هشتاد است) از تماس های تلفنی دارند.
5- لمس بدن دیگران هنگام صحبت کردن با آن ها یا نزدیک شدن بیش از اندازه به آن ها
بعضی افراد از مفهوم «حریم شخصی» چیزی نمی دانند. آن ها هنگام صحبت کردن بیش از اندازه نزدیک می شوند، یا بدتر آنکه بدن طرف مقابل خود را لمس می کنند. دانشمندان عصب شناس پی برده اند آسیب دیدن بخش آمیگدال مغز می تواند علت این باشد که بعضی افراد متوجه احساس ناخوشایندی نمی شوند که با تجاوز به حریم شخصی دیگران در آن ها به وجود می آورند.
به ادعای انسان شناسان متخصص در حوزه ی پروکسمیک (علمی که تعامل انسان ها در فضا را مورد مطالعه قرار می دهد)، اندازه ی حریم شخصی در هر کسی متفاوت است و عوامل زیادی آن را تعیین می کنند. اما واکنش به کسی که حریم شخصی کس دیگری را نقض می کند، همواره منفی است.
اگر مطمئن نیستید که بخش آمیگدال مغزتان سالم است یا نه، کافی است به خاطر داشته باشید در اغلب کشورها فاصله ی معمول هنگام صحبت با کسانی که شناخت زیادی از آن ها ندارید، بین 90 تا 180 سانتیمتر است.
6- برداشتن چمدان از کمد بالای صندلی به محض فرود هواپیما
کسانی که با هواپیما سفر می کنند زیاد با مسافرانی مواجه شده اند که به محض نشستن هواپیما روی زمین، از صندلی خود بلند می شوند، در حالی که این پایان انتظار آن ها نیست و آن ها برای گرفتن چمدان خود هم باید در بخش دریافت چمدان فرودگاه منتظر بمانند.
این رفتار دلایل زیادی می تواند داشته باشد. اول از همه آنکه، اغلب افراد از منتظر ماندن در صف بیزارند. آن ها تصور می کنند هر چه زودتر از جای خود بلند شوند، زودتر هم هواپیما را ترک خواهند کرد. دوم آنکه، یک رقابت در جریان است، بنابراین آن ها با خود می گویند همه در حال آماده کردن خود هستند، پس چرا من هیچ کاری نکنم؟ و بالاخره آنکه حتی کسانی که کلاستروفوبیا یا همان ترس از فضاهای بسته ندارند هم از حضور در یک فضای تنگ و بسته خوش شان نمی آید.
7- فشار دادن ته خودکار، ضربه زدن به میز یا بازی با چیزهای مختلف
آدم ها اغلب چنین کارهایی انجام می دهند: پاهای خود را تکان می دهند، با ناخن خود روی میز ضربه می زنند، با خودکار خود بازی می کنند، اما حتی متوجه کاری که می کنند نیستند. این کارهای بی هدف برای بسیاری آزاردهنده هستند.
اما قبل از آنکه سر چنین افرادی فریاد بکشید و خودکارشان را دور بیندازید، به این نکته فکر کنید که شاید این شخص برای آرام کردن خود این کار را انجام می دهد. بی قراری نوعی اختلال است و افرادی که به آن دچار هستند دست به حرکاتی غیر قابل کنترل و تکرار شونده می زنند یا ناخودآگاه با چیزهای کوچک بازی می کنند.
کمبود توجه، عصبی بودن و اختلالات طیف اوتیسم (Autism Spectrum Disorders)، از دلایل اختلال بی قراری هستند. اگر از این کارهای بی ضرر خیلی اذیت می شوید، ممکن است به میسوفونیا یا همان صدا بیزاری دچار باشید.
8- دید زدن گوشی دیگران
بیشتر افراد تجربه ی نگاه کردن به گوشی دیگران را داشته اند. اما تعداد بسیار کمی از آن ها این کار را از عمد یا به قصد بدی انجام می دهند.
البته اصلاً جالب نیست که کسی پیام های خصوصی ما را بخواند، اما باید بدانید اغلب کسانی که در گوشی دیگران سرک می کشند، این کار را صرفاً از سر بی حوصلگی انجام می دهند. وقتی در مترو هستید، مغز شما می داند جالب ترین چیزی که در آن وضعیت در اطراف شما وجود دارد صفحه ی تلفن همراه دیگران است و سخت می شود در برابر این وسوسه مقاومت کرد.
به علاوه، بیشتر افراد این روزها گوشی هوشمند و تبلت دارند، بنابراین واقعاً شاید سخت بتوان جایی را پیدا کرد که خبری از این دستگاه ها در آن نباشد. البته خوب است بدانید محافظ های مخصوصی برای دستگاه های الکترونیک تولید شده که دیدن محتویات صفحه ی این دستگاه ها را از زوایای دیگر غیر ممکن می کنند. علاوه بر این، اپلیکیشن های مخصوصی وجود دارد که می توانند هر بخشی از صفحه ی دستگاه تان را که بخواهید تاریک کنند.
9- کُند راه رفتن در مترو یا فرودگاه
برای بسیاری کُند راه رفتن دیگران در معابر عمومی که مانع از سریع تر راه رفتن آن ها می شود بسیار اذیت کننده است.
به ادعای روانشناسان، این احساس ناخوشایند و آزاردهنده از تصور خود ما از مدت زمانی که باید در راه جایی صرف کنیم نشأت می گیرد، حتی اگر عجله نداشته باشیم.
به علاوه، آدم ها اغلب تصور می کنند کسانی که کُند راه می روند قوانین نانوشته ی پیاده روی را زیر پا گذاشته اند، انگار که سرعت مشخصی برای یک پیاده روی نرمال وجود دارد. واقعیت آن است که آدم ها بسته به شرایط فیزیکی و تنظیمات «زمان سنج درونی بدن شان» با سرعت های مختلفی راه می روند. بنابراین دفعه ی بعدی که از دست یکی از این عابران کُند عصبانی شدید به این فکر کنید که برای یوسین بولت (سریع ترین مرد دنیا) شما کُندترین عابر هستید.
10- شکستن قولنج
در گذشته بزرگترها به بچه ها می گفتند اگر قولنج شان را بشکنند آرتروز خواهند گرفت. اما تحقیق جدیدی نشان داده این کار ضرری ندارد.
به گفته ی پزشکان، میل به کش دادن مفصل ها به همان اندازه طبیعی است که صبح ها وقتی از خواب بیدار می شوید یا بعد از یک روز کاری طولانی دوست دارید بدن خود را کش و قوس دهید. با این کار از فشار وارده به مفصل ها کم می شود و احساس آرامش بیشتری خواهید کرد. اما شاید بهتر باشد این کار را وقت هایی که تنها هستید انجام دهید.
11- افراط در عطر زدن
احتمالاً در وسایل نقلیه ی عمومی یا سر کار با چنین افرادی برخورد داشته اید. بوی عطر آن ها به قدری زیاد است که انگار یک شیشه ی کامل عطر را روی خود خالی کرده اند. این در حالی است که حتی ذره ای زیاده روی در زدن عطر می تواند باعث سردرد یا حتی واکنش آلرژیک در بعضی افراد شود.
اگر قصد دارید کسی که زیاد عطر می زند را به باد انتقاد گیرید باید مراقب باشید چون دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که آدم ها وقتی افسرده هستند در استفاده از عطر زیاده روی می کنند. نکته اینجا است که وقتی دچار افسردگی می شویم، عملکرد گیرنده های بو سرکوب می شود، در نتیجه ممکن است اصلاً ندانیم که بوی عطرمان چقدر زیاد است.