بزرگنمايي:

آریا بانو - صبح نو / دقیقا 18 روز از اختتامیه جشنواره فیلم فجر می‌گذرد و گویا حرف و حدیث‌ها دراین‌باره تمامی ندارد. برخی همچنان در حال نقد و اظهار نظر و عده‌ای دیگر درحال افشاگری درباره این موضوع هستند. البته صحبت‌هایی درباره این مساله گفته شده که تا به امروز هیچ ‌پاسخی دراین‌باره داده نشده است. چند روز پیش مازیار میری، کارگردان سینما و یکی از داوران سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر در گفت‌و‌گو با فریدون جیرانی مسائل عجیب و غیرمنتظره‌ای را عنوان کرد که به نظر می‌رسد این صحبت‌ها با گذشت این مدت زمان جز افسوس خوردن کارکرد دیگری نخواهد داشت.
میری در صحبت‌های خود گفت: من و شما جزو هیات انتخاب بودیم. شما درگیر گفت‌و‌گوی رودررویی با همکاران خودتان می‌شوید و دبیر جشنواره هیچ‌ مسوولیتی به‌عهده نمی‌گیرد. معمولاً در فستیوال‌های جهان دبیرجشنواره و مشاورانی که ما نمی‌دانیم چه کسانی هستند فیلم‌ها را می‌بینند و براساس سیستم و نوع نگاهی که برای خودشان تعریف می‌کنند فیلم‌ها را انتخاب می‌کنند. میری در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد: برای مثال هر سال یک تم را در نظرمی‌گیرند. فستیوال فجر اینگونه نیست. همانطور که یک فیلم کمدی وجود دارد، یک فیلم بدنه هم هست، یک فیلم هنر و تجربه هم هست. بستگی به کارگردان‌ها دارد. یک فیلم کاملاً تجاری هم می‌تواند باشد. این‌ها داوری‌اش با یکدیگر اصلاً معنایی پیدا نمی‌کند. از آن طرف شما تمام ورود و خروج‌ها و ماهیت ادامه کار آن کارگردان و سازندگان را منوط می‌کنید به جشنواره فجر، اگر وارد شود به آنجا انگار یک پیروزی بزرگ دارد. از آن طرف برای خیلی‌ها یک پز می‌شود که من فیلمم را به این فستیوال نمی‌دهم. نکته قابل اهمیت دراین‌باره این است که میری سال گذشته هم دبیر بخش نگاه نو جشنواره بوده و پیش از این هیچ‌ صحبتی درباره شیوه مدیریت و نحوه عملکرد داوران جشنواره وجود نداشته و این حجم از نقد آن هم این همه مدت بعد از اتمام کار داوران چندان جالب به نظر نمی‌رسد. اختلاف نظر در میان افراد و خصوصاً داوران بخش‌های گوناگون فرهنگی طبیعی است اما به نظر می‌رسد کثرت تعداد داوران در جشنواره امسال هم حواشی بسیاری را درباره کلیت جشنواره به وجود آورده و هم باعث نادیده گرفته‌شدن تعداد بالایی از آثار شده است. میری به چگونگی داوری فیلم‌های جشنواره اشاره کرد و افزود: ما در عرض 10 یا 12 روز باید 22 فیلم ببینیم و همه چیزشان را قضاوت کنیم که کدام یک از دیگری برتر بود. ضمن اینکه شما فیلم‌هایی که می‌بینید با یکدیگر متفاوت است. یعنی یک فیلم فرهنگی مستقل را می‌بینی و بلافاصله کات می‌شود به یک فیلم تجاری کمدی که نمی‌دانی این را با آن چطور می‌شود مقایسه کرد. در صورتی که ممکن است یک فیلمبردار خیلی خوبی در اختیار آن فیلم تجاری باشد که به نگاه آن فیلم کمک کرده است. قطعاً وقتی دارید آن فیلم را نگاه می‌کنید به این توجه نمی‌کنید. به همین دلیل من معتقدم به این شکل نمی‌شود داوری کرد. شما بعد از آن دچار انواع اعتراض‌ها یا زیاده‌خواهی برخی‌ها می‌شوید. دچار این می‌شوید که علاقه‌مند بودید به برخی فیلم‌ها طور دیگری نگاه شود اما نشده است. شما 9 نفر را با گرایش‌های مختلف در کنار یکدیگر قرار می‌دهید و می‌خواهید کار داوری را انجام بدهند. باز هم این حرف ازسوی کارگردانی که سال‌ها فیلم ساخته و در همین جشنواره جوایزی را دریافت کرده عملاً بی‌معناست، 38 دوره از جشنواره فیلم فجر به همین منوال برگزار شده و این شیوه در عرض یک شب رخ نداده است؛ البته باید بگوییم که این حرف نشان از بی‌اشکال‌بودن جشنواره نیست اما این حرف از کارگردان باتجربه‌ای مثل
مازیار میری بعید است.
کارگردان «سعادت‌آباد» درباره ساختار کلی جشنواره سی‌و‌هشتم فجر گفت: وقتی قرار شد در این جشنواره داوری کنم، تصمیم گرفتم بیایم و گود را خالی نکنم. شاید این نظر برای خیلی‌ها خوشایند نباشد و فکر کنند می‌توانند توهین کرده و افترا بزنند اما برایم مهم نبود. وقتی اسامی را دیدیم، تصورم از جشنواره این بود که پنج یا 6 اسم خوب در جشنواره داریم. اتفاق خوشایندی افتاد که یکسری فیلم‌ها از نوع دیگری که مستقل یا هنر و تجربه نبودند، آمدند و کمک کردند که نوع دیگری از نگاه فیلمسازی انتخاب شوند. میری یادآور شد: معمولاً این فیلم‌ها کمتر به فستیوال‌های داخلی می‌آمدند. این اتفاق خوبی بود؛ برای من اینگونه بود که اسم‌هایی داریم که خوب بوده و 5 یا 6 فیلم داریم که فیلم‌های خوبی هستند.
وی اضافه کرد: برای اولین‌بار چهار فیلم اول به بخش مسابقه راه پیدا کردند. یک هیات 9 نفره با سلیقه‌های متفاوت داریم؛ البته قرار بود رییس هیات داوران داشته باشیم که با آن مخالفت شد. این جشنواره فستیوال کدام فیلم است؟ کمدی یا دفاع مقدس؟ عین هر سال گفتند این سفره را با همه جور آدم پررنگ کنیم و چون ساختاری ندارد ما را با خودمان دچار مساله می‌کند.
میری تاکید کرد: شهامت هیات انتخاب یکی از برگ برنده‌های امسال بود که برای ما کار را سخت کرد اما به فیلم‌هایی که بعد از جشنواره امکان دیده‌شدن ندارند، فضا می‌دهیم. «آتابای» خیلی فیلم خوبی بود اما از دست رفت. آنچه ما رأی دادیم رأی همه ما بود اما فکر می‌کنم هر 9 نفر ما اشتباه کردیم.
وی خاطرنشان کرد: فکر می‌کنم باید در هر شرایطی بود، هادی حجازی‌فر را در «آتابای» و جواد عزتی را در «شنای پروانه» نامزد می‌کردیم. باید گفت‌و‌گو می‌کردیم تا این اتفاق بیفتد. دلیل اینکه این اتفاق نیفتاد را من و شما می‌دانیم. فکر می‌کنم باید در شرایطی این دو نفر را نامزد می‌کردیم. قول و قراری که با هم می‌گذاریم که هر آنچه در اتاق است بین ما بماند. بخشی از گفت‌وگوهایی که از داوران بیرون آمده است، گله‌مند هستم. حرفه‌ای‌گری این است که بگوییم رأی همه ما این بوده است. گفت‌و‌گوهای طولانی کردیم. در هیچ‌دوره‌ای اینطور نبود. شایعه‌هایی پیش می‌آید که دبیر دخالت کرده به خاطر اینکه وقتی طولانی‌مدت گفت‌و‌گو می‌کنی و بیرون می‌رود، این شبهه به وجود می‌آید که کسی دخالت کرده است. همیشه این اتفاقات بوده است اما امسال بیشتر بود. وقتی این‌همه گفت‌و‌گو می‌کنید، ممکن است کسی از دست تو دربرود.
نکته بسیار آزاردهنده این بخش از گفت‌و‌گوی این دو کارگردان صاحب‌نام است؛ قطعاً نادیده گرفتن عزتی و حجازی‌فر از گاف‌های بزرگ داوران جشنواره امسال بود اما این حرف نشان از چیست؟ اگر صحبت‌های محرمانه فقط میان داوران است، این جملات که‌ کاش می‌توانستیم بیشتر حرف بزنیم و صحبت درباره برخی موضوعات فقط بین ماست جلوی دوربین و برنامه‌ای که برای مردم ساخته شده است، چه معنایی دارد؟ شما اشتباه کرده‌اید و این رفتارهای کودکانه و بی‌معنی فقط یک معنا دارد و آن به سخره گرفتن مخاطب است. روزهای اول پس از اختتامیه خبری منتشر شد مبنی بر جلوگیری سعید راد از جایزه گرفتن جواد عزتی و حال هم این صحبت‌های مازیار میری! مساله‌ای که دراین‌باره وجود دارد این است که
از جانب داوران پرادعای جشنواره سی‌وهشتم نه این خبر تکذیب و نه تایید می‌شود. اصلاً مشخص نیست این ماجراها چرا و تا چه زمانی قرار است ادامه پیدا کند. آقای میری!‌ کاش این حرف‌ها را هیچ‌گاه عنوان نکرده یا حداقل به این شکل عنوان نمی‌کردید که بیان آن به این صورت نه‌تنها پرده‌برداری از واقعیات نبود بلکه عدم‌کفایت و هماهنگی داوران را به‌خوبی نمایان و مشخص کرد و کاری جز نوشدارو یافتن برای سهراب نکرد.
جالب اینجاست که داوران جشنواره پس از پایان کار شروع به انتقاد از ساختار جشنواره کرده و دبیر را مقصر جلوه می‌دهند. هر چند ما هم معتقدیم دبیر جشنواره قصور زیادی داشته است ولی این آقایان نمی‌دانستند که در این جشنواره، ساختار چگونه است و تازه پس از انتقادات زیاد به یاد این مسائل ساختاری افتاده‌اند؟ نیما حسنی‌نسب، منتقد سینما هم در یادداشتی درباره این حواشی عنوان کرد: «با اینکه فجایع خوراک
روز و شب‌مان شده اما هنوز به‌گمانم این هم در نوع خودش فاجعه است که دو، سه تا از داورهای یک جشنواره، برای بی‌توجهی به فیلم‌ها یا بازیگران همان جشنواره ابراز تأسف و ناراحتی کنند! فجیع‌تر اما این است که هنوز دارند پرده‌پوشی می‌کنند و با ایما و اشاره از کنار ضایع‌شدن حق همکاران و آسیب‌های روانی این ماجراها می‌گذرند. انگار شعار «نه به دروغ و پنهانکاری» فقط به درد هشتگ‌های شیک پای پست‌های بوتیکی می‌خورد. انگار بی‌هوش و حواس از پشت گوشی‌های هوشمند حکم صراحت و شفافیت ساطع و در معنای عدالت و حقیقت اندیشه می‌کنیم، ولی نوبت خودمان که می‌رسد مصلحت‌اندیش می‌شویم و رازداری و پنهانکاری پیشه می‌کنیم. پیشنهاد می‌کنم برای تحقق حداقلی محتوای آن هشتگ‌های محبوب از خودمان شروع کنیم؛ آیا این اجحاف و ندیده‌گرفتن‌ها در داوری با فشار و توصیه و دستور از بالا اتفاق افتاده و داوران زبانم لال به آن تن دادند و حقی ناحق شد؟ آیا اختلاف‌ها و حواشی شخصی و صنفی و حسادت و کینه‌ها مسبب این حذف‌ها بود؟ اگر برای شفافیت و صراحت و واقعیت احترامی قائل هستید، این گوی و این میدان؛ لطفاً رک و راست و پوست‌کنده بگویید پشت‌پرده انتخاب و داوری سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر چه بود که حرف‌وحدیث‌هایش تمامی ندارد؟ باور کنید این مهم‌ترین کمکی است که می‌توانید به چرخه معوج و معیوب سینمای ما و شرایط اهالی سینما بکنید. شک ندارم اگر چنین شود، به احترام شما به نام‌تان هشتگ خواهند زد.