بزرگنمايي:

آریا بانو - با بی‌ادبی و بددهنی کودک و نوجوان چگونه برخورد کنیم؟
سایز متن الف الف
لینک کوتاه در کلیبرد کپی شد! http://akhr.ir/6014159
٤١٦
١
جام جم / شاید بسیاری افراد فکر کنند بچه‌های امروز بی‌ادب شده‌اند. با یک مشاهده ساده در محافل خانوادگی و مدرسه و دوستان انبوهی از واژه‌های سخیف، توهین‌آمیز، بی‌ادبانه و بی‌نزاکت از زبان این بچه‌ها شنیده می‌شود. شاید خود شما دیده‌اید که فرزندتان به تازگی از الفاظی استفاده می‌کند که چندان مناسب نیست و نمی‌دانید چه رفتاری باید با او داشته باشید. خواندن نکات زیر به شما کمک می‌کند بدانید چطور با این موضوع کنار بیایید و به فرزندتان بفهمانید نباید در صحبت‌های روزانه فحش بدهد.
عوامل تاثیرگذار در بددهنی کودک
1 - رفتار غیر محترمانه والدین با کودکان: بر اساس یک اصل ثابت شده، کودک تنها زمانی به خود و به دیگران احترام می‌گذارد که با او با احترام رفتار شده باشد. رابطه گرم، محترمانه و دوستانه والدین با کودکان عنصر اصلی پرورش احترام و متقابلا یادگیری کلمات درست از جانب کودک است. استفاده از کلام زشت و بدزبانی به عنوان اعتراض، از دیگر دلایل فحاشی در کودکان است. کودک با بر زبان آوردن کلامی کوبنده و ناپسند اعتراض خود را نشان می‌دهد. این رفتار، به نوعی رفتار تلافی‌جویانه است و کودک احساس می‌کند فقط با ادای این کلمات تخلیه می‌شود و می‌تواند ناراحتی و نارضایتی خود را ابراز کند.
2- کم شدن ادب و اخلاق در جامعه: باید قبول کنیم که این روزها شاهد رواج الفاظ بی‌ادبانه، فحاشی، پرخاشگری و بددهنی افراد نسبت به یکدیگر مخصوصا در مکان‌های عمومی هستیم. این پرخاشگری همه‌جانبه در همه جا به چشم می‌خورد. دیدن همه این صحنه‌ها و برخوردها روی کودکان و نوجوانان اثرگذار است.
3 - کمبود الگوهای مناسب: الگوگیری یکی از بهترین روش‌ها برای آموزش و تربیت کودکان است. در سال‌های اخیر بسیاری از الگوهای مناسب جامعه اعتبار خود را از دست داده‌اند. افرادی هم که به عنوان الگو شناخته می‌شوند رفتار و کلام مناسبی ندارند و فرزندان کوچک هم خیلی زود این رفتار را یاد می‌گیرند. فحش دادن نوعی پرخاشگری کلامی است و در بسیاری از موارد جنبه تقلیدی دارد. کودک از والدین یا مدرسه یا حتی از فیلم‌ها و برنامه کودک الفاظ زشت را می‌آموزد و برای جلب توجه اطرافیان و ابراز خود یا تحریک احساسات دیگران و به خشم آوردن‌شان و حتی برای لجبازی و شکستن محدودیت‌ها، از آن استفاده می‌کند.
گام‌هایی برای اصلاح بی‌ادبی و بددهنی در کودک
بددهنی به‌شدت به سن کودک بستگی دارد. معمولا دو تا سه‌سالگی سن لجبازی کودکان است و کودک بدون این‌که مفهوم کلمات را بداند، ممکن است آن را به زبان بیاورد. در این سن نادیده‌گرفتن رفتار، بهترین عکس‌العمل است، چون این نوع رفتارها در کودکان دوره‌ای است. در سنین نوپایی ممکن است کودک مدت کوتاهی الفاظ نامناسب را استفاده و بعد رفتار دیگری را جایگزین آن کند. برعکس در سنین بالاتر کودک معنی کلمه را متوجه می‌شود و برای بزرگ نشان دادن خود در مقابل دوستان از این کلمات استفاده می‌کند. نادیده گرفتن رفتار کودک در این سن مطلوب نیست و والدین باید نارضایتی خود را از این رفتار اعلام کنند.
باید به کودک فهماند که این الفاظ نامناسب است و نباید از آنها استفاده کند.
1-کلام ناشایست را تعریف کنید تا او بداند کدام الفاظ ناشایست است. اگر پس از بیان مواضع‌تان رفتار بی‌ادبانه ادامه یافت، پیامدهایی را برای آن در نظر بگیرید؛ پیامدهایی که برای بچه‌ها مشخص و دارای زمان معلوم باشد و مستقیما به گفتن حرف زشت مرتبط بوده و نیز متناسب با سن کودک باشد. مثلا شیشه یا قلکی را برای جریمه فرزندتان درست کنید و در ازای هر حرف بد از او بخواهید مبلغی از پول تو‌جیبی‌اش را در قلک بیندازد. می‌توان بچه‌های زیر هفت سال را به هنگام حرف بی‌ادبانه یا رفتار بی‌نزاکت تا زمانی که حرف زشت‌شان را اصلاح نکرده‌اند از جمع خارج کرد. مدت زمان این اخراج به ازای هر سال سن یک دقیقه است. در کودکان بالای ده سال می‌توان آنها را از حضور در مهمانی‌ها یا دورهمی‌های دوستانه محروم کرد. برای بچه‌های بین 12 تا 16 سال می‌توان از محرومیت تماس با دوستان، تماشای تلویزیون یا استفاده از تلفن همراه بهره گرفت.
2-با فرزندتان با احترام رفتار کنید و رفتار محترمانه را تشویق کنید. ساده‌ترین راه آموزش رفتار محترمانه به فرزندان این است که در مقابل انجام کاری از او تشکر کنید. به بچه‌ها سلام کنید و از ناسزا گفتن خودداری کنید. همچنین فرزندتان را بابت رفتار و گفتار محترمانه و مؤدبانه‌اش تشویق کنید. به یاد داشته باشید که فرزندان قبل از آن‌که به حرف‌هایتان عمل کنند از رفتارهای شما تقلید می‌کنند.
3- به فرزندتان بیاموزید که چه کارهایی از نظر اجتماعی صحیح است. وقتی فرزندتان در جمع، جوکی بی‌ادبانه گفت، آرامش خود را حفظ کنید، به چشمان فرزندتان نگاه کنید و با صدایی جدی بگویید: «این کار درست نیست» یا «در این جمع در مورد این مسائل شوخی نمی‌کنیم». قبل از رفتن به مهمانی هم والدین باید از روش‌های تشویقی استفاده کنند و مثلا به کودک‌شان گوشزد کنند اگر از الفاظ زشت استفاده نکنند، به او جایزه می‌دهند. روش‌های تشویقی باید تا حد ممکن کلامی و غیرمادی باشد تا کودک شرطی نشود.
4- زمانی که بددهنی را از فرزند خود می‌شنوید، خشم خود را کنترل کرده و به یاد داشته باشید که کودکان در سنین پایین معنا و مفهوم سخنانی را که بر زبان می‌آورند، نمی‌دانند و صرفا کلماتی را که شنیده‌اند تکرار می‌کنند. علاوه بر این شما تنها پدر یا مادری نیستید که با مشکل بددهنی فرزند مواجه شده‌اید، پس خونسردی خود را حفظ کرده و با راه‌های درست، فرزند خود را از بددهنی دور نگه دارید.
چند توصیه
1-برای در امان نگه داشتن فرزندان از این رفتار نابهنجار، از دوران کودکی باید به این مسائل توجه داشت. وقتی فرزند خردسال و کوچک شما، کلمه زشتی را می‌گوید، شادمانی نکنید و مغلوب احساسات خود نشوید و همان لحظه، با آرامش به او بفهمانید حرفی که زده نادرست است.
2 - در مقابل حرف زشت فرزندتان داد و فریاد نکنید و ادای شوکه شدن را درنیاورید و با سخنی نرم، او را از این عمل بازدارید و به او بگویید فحش دادن و بددهنی، احساسات دیگران را جریحه‌دار می‌کند و ممکن است به آنها آسیبی برساند.
3 - هنگام نهی نوجوان از بددهنی کردن، از قیاس خودمحوری (وقتی فحش می‌دهی، به شخصیت تو لطمه می‌خورد و در جامعه بی‌ارزش می‌شوی) و قیاس دیگرمحوری (وقتی ناسزا می‌گویی، به شخصیت من لطمه می‌خورد؛ چون پدر تو هستم)، استفاده کنید.
4- اگر فحش دادن برای فرزندتان تبدیل به عادت شده، به او بیاموزید که تا مدتی واژه زشت را در ذهن خود یا زیر لب و آرام بگوید تا کم‌کم بتواند الفاظی مناسب‌تر را جایگزین واژگان زشت کند؛ برای مثال، به جای واژه بی‌شعور می‌تواند از واژه بی‌منطق استفاده کند.