بزرگنمايي:

آریا بانو - زیبامون / بلوغ در زمان نوجوانی اتفاق می افتد و به معنی بزرگ شدن، رشد کردن و به تکامل جنسی رسیدن است. بلوغ توصیف کننده ی زمانی از زندگی است که بدن از نظر جنسی تکامل پیدا کرده و اندام های تناسلی فعال می شوند. این روند با ترشح هورمون تستوسترون و استروژن در بدن روی می دهد. همچنین از لحاظ روحی، احساسات شما از دوره ی کودکی و بچگانه به بزرگسالی تغییر پیدا می کند. این اتفاق به دلیل ترشح هورمون های جنسی توسط تخمدان ها در دختران و توسط بیضه در پسران می افتد. دوران بلوغ از لحاظ جسمی و روحی پر تنش ترین زمان زندگی هر فردی به شمار می رود. چالش های زمان بلوغ و تغییراتی که در آن دوره اتفاق می افتد اگر در زمان طبیعی خودش حل نشود و فرد این مرحله را به خوبی رد نکند باعث به وجود آمدن برخی از مشکلات در زمان بزرگسالی می شود. در ادامه همراه باشید تا به بلوغ زودرس و دلایل آن بپردازیم.
بلوغ زودرس و انواع آن
زمان بلوغ در دختر ها در سنین 10 تا 13 سال شروع می شود و در بلوغ در پسر ها بین سنین 10 تا 16 سال آغاز می شود. زمانی که به دلایلی این روند طبیعی زودتر از این سنین شروع شود پزشکان اعلام می کنند بلوغ زودرس اتفاق افتاده است. این روند با رشد استخوان ها و جهش رشدی همراه است. دخترانی که از 8 سالگی زودتر و پسرهایی که از 9 سالگی زودتر به بلوغ برسند دچار بلوغ زودرس می شوند و تقریبا یک کودک در بین 5000 کودک دچار بلوغ زودرس می شود.
بلوغ زودرس محلی و بلوغ زودرس مرکزی از انواع بلوغ به شمار می روند.
بلوغ زودرس مرکزی از بلوغ زودرس محلی، شایع تر است. در روند بلوغ زودرس مرکزی شرایط با یک بلوغ طبیعی یکسان است و فقط زودتر رخ می دهد. هورمون گونادوتروپین از غده ی هیپوفیز ترشح می شود و با تحریک بیضه ها و تخمدان ها هورمون های جنسی ترشح می شود که این روند باعث تغییرات جسمی مانند رشد سینه ها در دختران می شود. اما بلوغ زود رس محیطی شرایط متفاوتی دارد. این نوع بلوغ زودرس کمتر اتفاق می افتد و علت آن اختلالات در تخمدان ها، بیضه ها، غدد آدرنال و غده ی تیروئید بسیار کم کار این مشکل بروز می دهد.
علائم و نشانه های بلوغ زودرس
علائم بلوغ زودرس با بلوغ طبیعی یکسان است فقط زودتر اتفاق می افتد.
علائم بلوغ زودرس در دختران
• بزرگ شدن سینه ها که از اولین تغییرات بلوغ در دختران محسوب می شود.
• عادت ماهانه که معمولا بعد از 2 الی 3 ماه دیده شدن علائم اولیه رخ می دهد.
• جهش رشد
علائم بلوغ زودرس در پسران
• رشد آلت تناسلی
• رشد بیضه
• رشد کیسه بیضه
• بم شدن صدا که از آخرین تغییرات بلوغ در پسران است.
• جهش رشد
عوامل تاثیر گذار بر بلوغ زودرس
عواملی مانند جنسیت، نژاد، چاقی و ژنتیک از مواردی هستند که می تواند با بلوغ زود رس در ارتباط باشد.
جنسیت
دختران نسبت به پسران 10 برابر بیشتر امکان دارد به بلوغ زودرس مرکزی برسند.
نژاد
طبق تحقیقات دختران آفریقایی – آمریکایی حدود یک سال زودتر از دختران سفید پوست دچار بلوغ می شوند. حتی برخی از متخصصین و محققان بر این باورند که بلوغ زودتر از 6 سال در دختران آفریقایی بلوغ زودرس محسوب می شود.
چاقی
در برخی از مطالعات نشان داده شده است که دخترانی با وزن بالا بیشتر در معرض بلوغ زودرس قرار دارند ولی علت دقیق و چگونگی آن مشخص نیست. چاقی در پسران به بلوغ زودرس ارتباطی ندارد.
ژنتیک
جهش های ژنتیکی می تواند یکی از عوامل بلوغ زودرس و ترشح هورمون های جنسی باشد. در بیشتر مواقع کودکانی که به بلوغ زودرس دچار می شوند پدر، مادر و یا خواهر برادرانشان هم بلوغ زودرس داشته اند.
پیامد های بلوغ زودرس
قد کوتاه
کوتاهی قد یکی از عوارض بلوغ زودرس می تواند باشد. اگرچه کودکانی که بلوغ زودرس دارند در آن سن نسبت به همسن و سالای خودشان بلند تر هستند ولی در بزرگسالی کوتاه قد می شوند. به این علت که زمانی که بلوغ به پایان می رسد رشد نیز متوقف می شود. در نتیجه رشد این کودکان در سنین پایین تر متوقف می شود و می تواند سبب شود قد آن ها کوتاه تر از افرادی که بلوغ طبیعی داشته اند، باشد.
مشکلات رفتاری
طبق نتایج به دست آمده از مطالعاتی که در این زمینه انجام شده است بین بلوغ زودرس و مشکلات رفتاری ارتباط وجود دارد. به خصوص در کودکانی که دچار تاخیر رشدی هم هستند.
فعالیت های جنسی در سنین پایین
فعالیت های جنسی یکی دیگر از پیامد های منفی بلوغ زودرس می تواند باشد.
استرس
دوران بلوغ استرس و فشار روانی را به دنبال دارد. بلوغ زودرس در کودکان کم سن و سال تر باعث تشدید این استرس می شود. زمانی که کودکان می بینند با هم سن و سال های خود فرق دارند. عادت ماهیانه برای دخترانی با 9 سال سن و کمتر می تواند مشکل ایجاد کند.
خطرات احتمالی دیگر
برخی از مطالعات از ارتباط بین بلوغ زودرس و افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه می گویند. برای اثبات این ادعا باید تحقیقات جامع تری به دست آید.
علت های بلوغ زودرس در دختران
در خیلی از موارد و بروز بلوغ زودرس در دختران علت مشخصی ندارد ولی در بعضی از افراد تومور ها و بیماری های مادر زادی می تواند از علل این موضوع باشد.
تومور ها:
تومور مغزی، تومور فوق کلیوی و تومور تخمدان ها فرد را دچار بلوغ زودرس می کند. گاهی این تومور ها خوش خیم و گاهی بد خیم هستند.
بیماری مادرزادی:
اختلال مادرزادی در ترشح غدد فوق کلیوی یکی از این عوامل می تواند باشد.
برای پسران برعکس دختران می توان علت مشخصی برای بلوغشان تعیین کرد.
شروع سن بلوغ در دختران
شروع سن طبیعی بلوغ در دختران به صورت طبیعی بین 10 تا 13 سالگی است و بلوغ زودرس در زمان 8 سالگی و یا زودتر اتفاق می افتد. اگر بلوغی بعد از 8 سالگی اتفاق بیافتد و علائم آن به سرعت تغییر کند و در 3 ماه تغییرات زیادی را فرد تجربه کند باید به صورت موقت این روند را متوقف کنیم. بلوغ 5 مرحله دارد که در معاینه های تخصصی دیده می شود. به همین منظور باید به تغییرات و علامت های اولیه بلوغ در دختران مانند رشد سینه ها اهمیت داده شود و اگر زودتر از 8 سالگی اتفاق افتاد به دکتر غدد مراجعه شود. بعد از جوانه زدن پستان ها با فاصله ی حدود 6 ماه موهای ناحیه زیر بغل و ناحیه تناسلی هم تدریجا ایجاد می شود و رشد می کند.
درمان بلوغ زودرس
برای درمان این امر باید ابتدا علت بروز بلوغ زودرس در فرد را پیدا کرد تا بتوان درمان قطعی تری را انجام داد ولی از آن جایی که در دختران این علت ها به سختی مشخص می شود در ابتدا داروهایی تجویز می شود که جلوی تغییرات هورمونی گرفته شود. این دارو ها سبب می شود تا زمان بلوغ طبیعی از بلوغ زودرس جلوگیری شود و با قطع این دارو ها در زمان مناسب تغییرات هورمونی برگردد. معمولا داروها به صورت تزریقی است و با توجه به شخص ماهانه و یا سه ماه یک بار است.
نکات مهمی که والدین باید رعایت کنند.
• باید از کودکی علائم بلوغ زودرس را جدی بگیرید و با مشاوره از متخصص غدد از آن جلوگیری کنید.
• والدین و کودکان نباید به بلوغ زودرس به چشم یک بیماری خطرناک نگاه کنند.
• بسیاری از کودکانی که علائم بلوغ زودرس را دارند از لحاظ پزشکی، از لحاظ روانی و هم از لحاظ اجتماعی سالم هستند و مشکلی ندارند.
زنگ خطر بلوغ زودرس برای مسئولان
بلوغ زودرس زمانی که کودکان در مقطع دبستان و یا پیش دبستان هستند رخ می دهد و یک اختلال فردی است. اما عملکرد وزارت خانه های آموزش و پرورش و بهداشت در این زمینه بسیار مهم است. مدیر کل امور زنان وزارت آموزش پروش در برای بلوغ زودرس اظهار کرد: به دلیل بلوغ زودرس جنسی دختران، آموزش هایی در رابطه با این مورد که در راهنمایی ارائه می شد به سال ششم ابتدایی انتقال پیدا کرد و مدارس موظف هستند آموزش های کاملی در این زمینه به کودکان بدهند. این اقدام برای آشنایی با این موارد بسیار مناسب است ولی برای پیشگیری از بلوغ زودرس موثر نیست.
برخی از دانشگاه های علوم پزشکی اعلام کرده اند که برنامه هایی بر مبنای معاینه های تخصصی کودکان و نوجوانان در مدارس دارند که به شناخت زودرس بلوغ و درمان آن کمک می کند. کاهش سن بلوغ و بلوغ زودرس زنگ خطری است برای مسئولان که باید چه به صورت معاینه تخصصی در مدارس و چه فرهنگ سازی و اصلاح سبک زندگی به کنترل سن بلوغ بپردازند.
آیا بلوغ زودرس امروزه بیشتر از گذشته اتفاق می افتد؟
سوالی که برای بعضی از خانواده ها پیش می آید این است که آیا بلوغ زودرس در جامعه ی امروزه بیشتر شده است؟
در مطالعات اخیر نشان داده شده است، رشد سینه ها و موهای زائد دختران ممکن است زودتر شروع شود ولی سن اولیه ی دوران قاعدگی در نیم قرن گذشته تغییری نداشته است.