بزرگنمايي:

آریا بانو - تهران - یک وقت‌هایی تصور چیزهایی جالب است. مثل وقتی که فکر می‌کنی دو تا مامان داری. یکی غذا می‌پزد و آن دیگری تو را به گردش می‌برد. یکی برایت لباس می‌دوزد و دیگری به درس‌هایت می‌رسد. همیشه هم هر دو مامان عین پروانه به دورت می‌چرخند. بعد یک دفعه از خواب بیدار می‌شوی و کسی را بالای سرت می‌بینی که در حالی که با دستش شانه‌ات را تکان می‌دهد تا از خواب بیدار شوی، می‌گوید: «بیدار شو قطار رفت»!

به نظر می‌رسد این ها همه خواب باشد یعنی تصور دو یا حتی سه تا مامان خوب، شاید هم چهارتا. واقعیت این است که در جامعه ای زندگی می کنیم که این چیزها را به سرعت کهربا پس می زند و این پس زدن ها از قدیم بوده است و پدیده ای امروزی نیست. به عنوان مثال می توان به برخی از زنان ایرانی که نظیرشان در فامیل و آشنایان کم نیست، اشاره کرد.
حتما دیده یا شنیده اید که فلان بانوی خانه به دلیل برخی مشکلات جسمی نمی تواند کارهای خانه را بخوبی انجام دهد. برخی هم برای اینکه مشکلاتش کمتر شود به او پیشنهاد می دهند تا خدمتکاری را برای خانه استخدام کند و آن بانو با نگاهی عاقل اندر سفیه به پیشنهاد دهنده می گوید: آره دیگه! یه دفعه دیدی که همان خدمتکار، جای من رو بگیره و بشه خانم خانه!
البته چنین طرز فکری، دور از ذهن هم نمی تواند باشد. چه بسا که در برخی خانواده ها اتفاق افتاده است. یعنی خدمتکاری بعد از مدتی می شود خانم خانه و خانم خانه قبلی هم خدا می داند چه سرنوشتی پیدا می کند یا طلاق می گیرد یا اینکه با کینه و نفرت به زندگی مشترک ادامه می دهد.
از طرفی نمی شود این ادعا را داشت که همیشه چنین اتفاقاتی در خانواده ها رخ می دهد. یک وقت هایی هم استثناهایی وجود دارد. مثلا یک وقت هایی زن مجبور می شود، خودش به خواستگاری دختری برای شوهرش برود!
واقعیت جامعه حال حاضر ایران چیز دیگری است بگونه ای که خانواده های زیادی به خاطر ازدواج مجدد پدر از هم پاشیده و یا حداقل دچار مشکلات عاطفی شده اند. بله چنین چیزی هست البته زیاد عمومیت ندارد اما هست. به عنوان نمونه یک استاد مردم شناسی داشتیم که حدود 30 سال پیش چیز عجیبی مربوط به یکی از ایلات عشایر کشور گفت که همه ما از تعجب انگشت به دهان گرفتیم. یک روز آن استاد به ما دانشجویان از برخی ایلات عشایر ایران گفت که چقدر زن، زیر بار امور خانه و خانواده له می شود و عذاب می کشد.

استاد به ما فیلمی از چگونگی زندگی فلان زن عشایر را نشان داد که او ناخن انگشت شست خود را در حالی که بلند کرده بود، وسط آن را یک سوراخ بزرگی ایجاد کرده بود. این سوراخ در ناخن شست به این علت بود که زن با آن بتواند نخ ها را موقع نخ ریسی رد کند.
البته مکانیزم نخ ریسی را نمی دانم اما آن روز دیدن زنی که ناخن خود را بلند می کند تا نخ از آن بگذرد، عجیب بود.
استادمان می گفت: زن در برخی ایلات عشایر آنقدر کارهای سخت، طاقت‌فرسا، عجیب و غریب انجام می دهد که مجبور می شود برای شوهرش، همسری دیگر اختیار کند یعنی خودش به خواستگاری دختری برود تا بشود زن دوم شوهرش.
استادمان می گفت: این عمل زن اول به این خاطر نیست که می خواهد شوهر را خوشحال کند یا ایثار و از خودگذشتگی نشان دهد و یا به خاطر رضای خدا برای خودش هوو بیاورد. بلکه زن، همسر آینده شوهر خود را به عنوان یک نیروی کار قلمداد می کند تا با آمدن او باری از دوشش برداشته شود و کمی سبکبال شود.
سال ها از درس مردم شناسی می گذرد و من اگر چیز زیادی از آن درس شیرین یادم نمانده باشد این روایت استاد را یادم نمی رود شاید به این خاطر است که روایتی عجییب شنیدم؛ روایتی که در آن زن برای شوهرش، داوطلبانه همسر پیدا می کند.
البته سال هاست از آن کلاس مردم شناسی می گذرد و شاید از آن زمان خیلی چیزها در زندگی عشایر تغیییر کرده باشد و زنان، دیگر به خواستگاری برای شوهر نروند. شاید با آمدن تکنولوژی و ارتباطات، زندگی عشایر هم راحت تر شده است. شاید اگر قبلا با اسب و قاطر جابجا می شدند امروز با کمک انواع خودرو مثل وانت و کامیون نه تنها خودشان جابجا می شوند که گله های خود را هم سوار می کنند و ییلاق، قشلاق می کنند. شاید هم خیلی ها تا الان تخت قاپو شده (یکجا نشین) باشند.
هر چه که هست به خواستگاری رفتن زن برای شوهرش از استثنائاتی است که در کمتر نقطه ای از کشور رخ می دهد و جامعه حال حاضر ایران، چند همسری را پس می زند بگونه ای که به عنوان مثال حدود یک ماه پیش پوستری از موسسه ای واقع در قم با عنوان «حیات حسنی» منتشر شد که در آن تصویر مردی با چفیه همراه با چهار زن نقش بسته بود که باعث بروز واکنش های تندی از جانب مردم شد. یک وقت هایی هم استثناهایی وجود دارد. مثلا یک وقت هایی زن مجبور می شود، خودش به خواستگاری دختری برای شوهرش برود!
ماجرا فقط این نیست. مسئولان این موسسه مدعی اند که کارگاه های آموزشی برای خانواده های تعددی (چندهمسری) در قم و اصفهان برگزار کرده و این بار به تهران آمده اند تا آن کارگاه را هم در این شهر برگزار کنند؛ چون معتقدند که خانواده هایی تعددی در این شهر بسر می برند که مشکلاتی دارند و باید با آموزش مهارت ها مشکلات این خانواده ها را برطرف کنند.
آنها به بخشی از ایران سفر کرده اند و دیده اند که چگونه برخی دختران بالای 35 سال و مجرد گاهی مجبور شده اند مذهب خود را به خاطر ازدواج تغییر دهند.
آنها می گویند بر اساس آمار مرکز آمار ایران، در زمان حاضر 980 هزار دختر 30 تا 49 سال مجرد بسر می برند که برای این شمار دختر فقط 320 هزار مرد مجرد وجود دارد که اگر تمام این 320 هزار مرد مجرد اقدام به ازدواج با این شمار دختر مجرد کنند باز هم علاوه بر دختران باقیمانده مورد نظر، باز هم سه میلیون و 205 هزار زن و دختر داریم که مجرد هستند و اساسا شوهری برای آنها نیست.
مسئولان موسسه حیات حسنی به صرافت افتاده اند تا برای این شمار زنان و دختران مجرد که به زعم این موافقان برایشان شوهری پیدا نمی شود راهکاری ارایه دهند که این کار را هم انجام داده اند. آنان فکر می کنند که اگر هشت درصد مردان متاهل کشور این مجردها را به زنی بگیرند مشکل حل می شود.
این افراد چنان در مواضع خود مانده اند و از آن دفاع می کنند که معتقدند افراد خانواده های چندهمسری در صورتی که مهارت های لازم را داشته باشند می توانند بخوبی در کنار هم زندگی کنند.
اصلا یکی از این افراد که نامش وحید لحمی است و بشدت طرفدار چند همسری است، معتقد است که چه اشکال دارد بچه ها 2 تا مامان داشته باشند؟ او حتی می گوید که بچه های دارای 2 مامان خوشبخت تر هستند و تعدد، اتفاقا خانواده را ارتقاء می دهد و رشد روحی معنوی افراد بالا هم می رود.
لحمی در بخشی از اظهاراتش بیان کرده است که مرد بعد از ازدواج دوم، تازه قدر زن اولش را می داند و او را بیشتر درک می کند و خانواده در این ازدواج آرامش بیشتری خواهد یافت.
این اظهارات لحمی بی پاسخ نمی ماند و مخالفان چند همسری برای آن حرف ها دارند که یکی از این مخالفان سرسخت، حجت الاسلام حسین محمودی است که در عین حال روانشناس و مشاور خانواده نیز به شمار می آید.
او این سخنان لحمی از خانواده خوشبخت چند همسری را به عنوان یک جامعه آرمانی عنوان می کند و این اعتقاد را دارد که واقعیت جامعه حال حاضر ایران چیز دیگری است بگونه ای که خانواده های زیادی به خاطر ازدواج مجدد پدر از هم پاشیده و یا حداقل دچار مشکلات عاطفی شده اند.
او حتی خطاب به اظهارات لحمی مبنی بر خوشبخت بودن بچه ها با 2 تا مامان می گوید: مگر انیمیشن دارید طراحی می کنید! حرف شما درست است منتها در جامعه آرمانی. بیایید ببینید به خاطر زن دوم چه زندگی ها که به میدان جنگ و جدال و کینه و انتقام تبدیل و چه دشمنی ها که بین فرزندان دو طرف ایجاد می شود.
محمودی می گوید: بزرگ ترین شکست زن آن است که احساس کند، نمی تواند قلب شوهر را نگاه دارد و ببیند دیگران آن را تصاحب کرده اند و این به خودسرزنشی، آبروریزی، خودکشی و همسرکشی می انجامد.
وحید لحمی که بشدت طرفدار چند همسری است، معتقد است که چه اشکال دارد بچه ها 2 تا مامان داشته باشند؟ او حتی می گوید که بچه های دارای 2 مامان خوشبخت تر هستند. او از افسردگی ها می گوید که گریبان زن اول را می گیرد و مشکلات روحی روانی دیگر که او را همیشه همراهی می کند چرا که یک نفر دیگر قلب همسرش را تصاحب کرده است.
این روانشناس که علم حوزه را هم فراگرفته و شاگرد آیت الله جودی آملی هم بوده است، می گوید که چندهمسری خلاف طبیعت انسان است و برای این ادعا، دلایلی دارد اما هر چه هست می گوید که دلایل آن فقهی و شرعی نیست بلکه اجتماعی و فرهنگی است.
اما موافقان چندهمسری با چنین وضعیت روحی روانی زن کنار نمی آیند و معتقدند لزومی ندارد زن ناراحت شود. یکی از طرفداران این طرز فکر، حجت الاسلام حمید رضا اسلامیه است که فشار روانی روی زن اول را قبول ندارد و می گوید: فشار روانی محصول فشار اجتماعی است. امکان ندارد که فشار از درون زن باشد.
او علت بیرونی بودن فشار روانی روی زن اول را این می داند که اگر کسی بگوید فشار از درون زن است یعنی اینکه مساله مخالفت زن، تکوینی است پس دین، خلاف تکوین است.
اسلامیه اصلا معتقد است که کارکرد فشار بیرونی، بیماری سازی است یعنی بیمار وجود ندارد بلکه این فشار بیرونی است که بیمار می سازد.
او حتی علت بروز علایم افسردگی زن، بعد از زایمان را هم ناشی از فشارهای بیرونی می داند چرا که معتقد است مادر با هر بچه ای که به دنیا می آورد نشاط می گیرد نه افسردگی.
این کارشناسان این ها را در دو جلسه مناظره بین موافقان و مخالفان چندهمسری بیان کرده اند که خبرگزاری جمهوری اسلامی هر دو جلسه مناظره را پوشش داده است و پنجشنبه، هفتم آذر نیز جلسه دوم در مجمتع آفتاب فرمانیه برگزار شد. سخنرانان به دو گروه تقسیم شده بودند گروه موافق چند همسری از موسسه وطن توحیدی حیات حسنی قم شامل آقایان حجت الاسلام حمید رضا اسلامیه و وحید لحمی و مخالفان چند همسری نیز شامل آقایان سید جلال خادمی و حجت الاسلام حسین محمودی از موسسه عطر زندگی حضور داشتند.
بزرگ ترین شکست زن آن است که احساس کند، نمی تواند قلب شوهر را نگاه دارد و ببیند دیگران آن را تصاحب کرده اند اگر بخواهیم خلاصه ای از مناظره دوم را داشته باشیم می توانیم به این آیتم ها و عناصر اشاره کنیم. موافقان با چند همسری مواردی را در این مناظره گفتند. مثلا گفتند؛ «به همه مردانی که چند همسری دارند باید بگوییم جهادگر»! ،«چرا توی سر مردی می زنید که ازدواج مجدد کرده است»؟ ، «هرچه که به غیر از خانه اهل بیت در بیاید، باطل است»، «زن با پذیرش ازدواج مجدد شوهر، جهاد می کند»، «فشار روانی روی همسر اول از درون او نیست»، « جامعه را رها کردید و به غرب سپردید» و «مانگفتیم چند همسری برای همه واجب است ما گفتیم که چند همسری یک راه حل است».
«زن خواهد دید که با تعدد زوجات، خوشبخت تر زندگی می کند»، «آقایان هیچ کدام مخالف (چند همسری ) نیستند اما ادای مخالفان را در می آورند»، «بچه های دارای دو مامان خوشبخت تر هستند»، «بچه های زیادی در خانواده های چند همسری خوشبخت تر هستند»، «چرا خانم های تحصیلکرده فکر می کنند که وارد زندگی کسی شوند آن زندگی را خراب می کنند»؟ و خطاب به خانم های مجرد «ننشینید که یک مرد سوار بر اسب سفید به دنبال شما بیاید» از دیگر اظهارات موافقان چند همسری در این مناظره بود.
و اما در مقابل، مخالفان تعدد زوجات چه گفتند؟ طبیعی است که نظری متفاوت را بیان کردند که می توان به برخی ازآنها اشاره کرد. مثلا گفتند؛ «بسیاری از آیات ناظر بر فضای فرهنگی و فضای نزول است»، «بسیاری از احکام دین بر اساس الزامات اجتماعی و فرهنگی بیان شده است»، «اصل ازدواج واجب نیست اگر واجب بود که برخی از علما استنکاف نمی کردند»، خطاب به موافقان چند همسری «مساله تان چیست»؟ ، «ما زن را چی دیده ایم»؟ و «نگران شمار زیادی خانم تحصیلکرده مجردی هستم که با این ترسیم غلط شما ، اسلام را کنار می گذارند»
همچنین عباراتی دیگر مثل «البته که همسر دوم راضی است»، «از هر سه نفر،یک نفر دچار اختلال روانی است»، «وقتی خانمی می بیند که همسرش زن دوم گرفته است به دین و به روحانیت بدبین می شود»، «شما می گویید بچه ها دو تا مامان پیدا می کنند مگر انیمیشن دارید طراحی می کنید»! «جامعه، شما (طرفداران چند همسری) را پس می زند» هم از جمله نظرات مخالفان تعدد زوجات بود.
آنچه در مناظره نخست گذشت به شرح لینک های زیر قابل مشاهده است:
گزارش ایرنا از مناظره‌ای درباره چندهمسری (1)
گزارش ایرنا از مناظره‌ای درباره چندهمسری (2)
خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) در همین راستا، مشروح مناظره دوم چند همسری را تهیه کرده است که متعاقبا منتشر می کند.
برچسب‌ها
چندهمسری ازدواج آسیب ها