بزرگنمايي:

آریا بانو - / آیا تا به حال متوجه علل تقلید کودکان از دیگران شده‌اید؟ تقلید در کودکان از چه سنی شروع می‌شود؟ یکی از عوامل مؤثر در رشد ذهنی کودک، توانایی او در تقلید از دیگران است. زیرا تقلید راه مؤثری برای یادگیری اعمال جدید است. تقلید کودکان پدیده‌ای همگانی و مربوط به توانایی‌های اوست که در ذات نوع بشر وجود دارد. در حقیقت تقلید در نوزاد و کودک مثل شناکردن ماهی و پرواز پرندگان نمایان‌گر توانایی‌های اولیه‌ای است که در مراحل ابتدایی رشد ظاهر می‌شود. این گونه از رفتارهای کودکان به والدین این نکته را یادآوری می‌کند که لازم است بیشتر درباره سبک فرزندپروری و نوع رفتار خود آموزش ببینند. در این مقاله درباره علت، سن، عوامل مؤثر بر تقلید کودکان صحبت خواهیم کرد.
چرا کودکان و نوزادان تقلید می‌کنند؟
تقلید رفتاری است که نوزاد از طریق آن رفتار فرد دیگری را مشاهده و تکرار می‌کند؛ تقلید امکان انتقال اطلاعات در چند نسل را به وجود می‌آورد. تقلید کودکان مقدمه‌ای برای تجسم و تخیل است. رفتارهای تقلیدی کودک از آن جا که پایه‌ای برای یادگیری‌های بعدی او است، در مبحث روانشناسی کودک مورد بررسی قرار می‌گیرد و توجه به آن از اهمیت بسیاری برخوردار است.
دانشمندان سلول‌های تخصصی به نام نورون‌های آینه‌ای را در قشر مخ کشف کرده‌اند که زیربنای توانایی تقلید هستند؛ نورون‌های آینه‌ای زیربنای توانایی‌های اجتماعی پیچیده دیگری از جمله همدلی و درک دیگران نیز می‌باشند.
سن شروع تقلید در نوزادان
جالب است بدانید توانایی تقلید کردن از ابتدای تولد در نوزادان وجود دارد و نوزادان از همان ابتدا با توانایی یادگیری از طریق تقلید کردن به دنیا می‌آیند. یکی از روانشناسان معروف حوزه کودک بنام ژان پیاژه معتقد است توانایی تقلید در نوزادان از بدو تولد تا دو سالگی که مرحله حسی حرکتی می‌باشد شکل می‌گیرد.
تقلید نوزادان و کودکان در سنین مختلف
نوزادان یا کودکان یک ماهه از حرکات صورت بزرگسالان مانند بازکردن دهان، تقلید می‌کنند.
کودک در 7 یا 8 ماهگی می‌تواند تقلید انتخابی کند و در طی سال‌های بعد تعداد آن بیشتر و پیچیده‌‌تر می‌شود.
کودکان یک ساله از حرکات و صداهای جدید و نیز رفتارهایی که می‌ بینند و می‌شنوند تقلید می‌کنند، هر چند به احتمال زیاد از رفتارهایی تقلید می‌کنند که از عهده انجام آن بر می‌آیند (مثل حرکت دادن دست ها).
تقلید بین 1 تا 3 سالگی بیشتر می‌شود. در این دوره کودک علاوه بر اطرافیان خود از سرمشق‌ها و شخصیت‌های کارتونی نیز تقلید می‌کند. اما باید اضافه کرد عواملی که منجر به رفتارهای تقلیدی می‌شوند از سنی به سن دیگر متفاوت هستند.
آیا تقلید در کودکان غریزی است؟
مطالعات دقیق، سرنخ‌هایی از تقلید ارائه می‌کند. کودکان رفتار خود را در تلاش‌های متوالی تصحیح می‌کنند. این نشان می‌دهد که آنها از فرآیند تطبیق متقابل استفاده می‌کنند. تطبیق با چهره فرد بالغ، هدف آن‌هاست و نوزادان از بازخورد جنبش صورت خود، جهت اصلاح تلاش‌های بعدی استفاده می‌کنند تا اقدامات آن‌ها دقیق‌تر با هدف دیده شده مطابقت داشته باشد.
تقلید اساس ذاتی دارد. با این حال، این کار یک واکنش منفرد یا تهاجمی نیست، بلکه یک جنبش برای رشد و تحول بیشتر در زمینه درک مردم است که توسط کودک انجام می‌شود. تقلید کودکان به نوعی الگوبرداری است و منجر به یادگیری او می‌شود. والدین می‌توانند با مراجعه به مشاوره کودک به این الگوبرداری‌ها و رفتارهای تقلیدی کودک نظم دهند و استعدادهای آنان را شکوفا کنند.
مراحل شکل گیری تقلید در کودکان
شکل گیری تقلید در کودکان مراحلی دارد که آشنایی با آن‌ها شما را برای درک رفتارهای فرزند خود پخته‌تر می‌کند. مراحل شکل گیری تقلید به شرح زیر می‌یاشد:
مرحله اول، آمادگی بازتاب‌ها
برای این که کودک بتواند تقلید کند نیاز به تجربه دارد. بسیاری از متخصصان بر این باورند که تقلید موروثی است. در این مرحله تقلیدهای کودک بسیار جزئی و به شکل بازتابی از رفتار دیگران است. برای مثال با صدای گریه کودک، کودک دیگر نیز شروع به گریه می‌کند، بدون آنکه عامل خارجی یا محرکی برای گریه کودک دوم وجود داشته باشد.
مرحله دوم، تقلیدهای پراکنده
در این مرحله، به دلیل آن که کودک تجربه بیشتری را کسب کرده‌است، تقلیدهای کودک گسترده‌‌تر می‌شود. برای مثال وقتی کودکی گریه می‌کند، اگر اطرافیان صدای ناله او را تقلید کنند، کودک گریه را قطع می‌کند و شروع به ناله کردن می‌کند. این رفتار بعد از 1 ماهگی در کودکان دیده می‌شود و سعی دارند که از صداها و آواهای دیگران تقلید کنند. برای مثال اگر برای کودک 2 ماهه‌ای صدای اَاَاَ در بیاورید، کودک سعی دارد آن صداها را تکرار کند و احتمالاً به شما لبخند می‌زند.
مرحله سوم، تقلید نظامدار
در این مرحله کودک آواهایی را تقلید می‌کند که به آواسازی خودش شباهت دارد. در حدود سن 4 ماه و نیم که هماهنگی میان «دیدن و گرفتن» برقرار می‌شود کودک این گونه تقلیدها را انجام می‌دهد. برای مثال یک کودک 7 ماهه سعی دارد آواهایی را بیان کند. این اصوات و آواها تقلیدی نیستند بلکه خود کودک آنها را خلق و بیان می‌دارد. مثلاً آواهای ماما و بو بو که تلفظشان آسان‌تر است تولید می‌شوند.
اهمیت تقلید در کودکان و نوزادان
تقلید کودکان نشانه‌ای از سلامت آن‌هاست. توانایی تقلید کردن برای رشد آن‌ها ضرورت دارد. در ادامه بر چهار جنبه رشدی که تقلید بر آن‌ها تاثیر دارد، اشاره کرده ایم:
1- یادگیری: تقلید وسیله قدرتمندی برای یادگیری است. مثلا یادگیری زبان تا حدود زیادی تابع تقلید است و کودک قبل از اینکه قادر به صحبت کردن باشد اصوات و صدای کلمات را تقلید می‌کند.
2- همدلی: از دیگر موارد ضرورت تقلید ابراز احساسات و هیجانات می‌باشد.
3- تجسم و تخیل: تقلید زیربنای تجسم و تخیل است. بدین معنا که ابتدا تقلید در نوزاد شکل می‌گیرد و بعد با توجه به رشد شناختی کودک در مراحل بعدی ابتدا تجسم و بعد تخیل به وجود می‌آید.
4- خودآگاهی: توجه به شباهت اعمال خود با دیگران، او را به تفکر درباره خویش وا می‌دارد.
عوامل مؤثر در تقلید کودکان
همانطور که گفته شد کودکان از تقلید به صورت ذاتی استفاده می‌کنند. اما عواملی در هدف و نوع تقلید تاثیر دارند که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
1. تقلید در فرآیند بازی کودکان
کودکان به هنگام بازی از یکدیگر و یا بزرگتر‌ها تقلید می‌کنند، مثلا اگر دو کودک 2 ساله با هم بازی کنند، و یکی از آن‌ها فعال‌تر و دیگری ساکت‌تر باشد، کودکی که ساکت‌تر است از کودک فعال تقلید می‌کند. مثلا اگر او از روی میز بپرد کودک ساکت‌تر نیز بعد از چند دقیقه روی میز خواهد پرید. برای اطلاع از چگونگی بازی کودکان کلیک کنید.
2. تقلید به منظور شبیه شدن به دیگران
همین که کودک وارد سومین سال زندگی اش می‌شود به تقلید از اعمال خاصی در اشخاص معین مبادرت می‌ورزد. بیشترین افرادی که کودکان تلاش دارند به آن‌ها شباهت پیدا کنند والدین شان هستند.
3. برانگیختگی عاطفی
کودکان از والدینشان بیشتر از سایر بزرگسالان تقلید می‌کنند. یکی از دلایل آن شاید این باشد که والدین مرجع ثابت تری برای برانگیختن عواطف خوشایند و ناخوشایند در کودکان هستند. به عبارت دیگر افرادی که می‌توانند کودک را شاد کنند و یا احساس ترس و خشم را در آنان ایجاد نماید بیشتر مورد توجه کودکان قرار می‌ گیرند.
4. تقلید به منظور پیشبرد کنش‌های متقابل اجتماعی
هنگامی‌ که کودکی از والدینش تقلید می‌کند، والدین به او لبخند می‌زنند. واکنش نشان دادن پدر یا مادر رفتار تقلیدی کودک را افزایش می‌دهد.
5. تقلید برای دستیابی به هدف
تقلید ممکن است کوشش خودآگاهانه‌ای برای کسب لذت، قدرت، اشیا و یا هر هدف دیگری باشد. یک کودک سه ساله از رفتار آزاردهنده کودک دیگر تقلید می‌کند، زیرا دیده‌است که چگونه این کودک با پرخاشگری توانسته اسباب بازی را از دست کودکان دیگر بگیرد. این گونه تقلید معمولاً بعد از سال دوم زندگی دیده می‌شود. اما توجه داشته باشید پرخاشگری کودکان زیر دوسال همیشه به دلیل تقلید از دیگران رخ نمی‌دهد.
سوالات متداول
تقلید در کودکان اوتیسم چگونه است؟
کودکان مبتلا به اوتیسم معمولا نمی‌توانند تقلید یا الگوبرداری کنند. یکی از روش‌های آموزش این مهارت به آن‌ها این است که الگویی را در اختیارش قرار می‌دهند و از او می‌خواهند آن را تکرار کند. در ابتدا مادر دست کودک را می‌گیرد و به او برای انجام آن کار و تقلید از الگو کمک می‌کند.
نقش تقلید در زندگی کودک چیست؟
تقلید نقش کمک کننده را در زندگی او ایفا می‌کند و بسیاری مواقع برای سازگاری با محیط به او کمک می‌کند. همانطور که گفته شد تقلید باعث تسهیل فرآیند یادگیری در کودکان می‌شود.