بزرگنمايي:

آریا بانو - مواضع رئیس جهور در یزد با واکنش های شدید منتقدان روبرو شده است. اما حسن روحانی کیست که اینچنین مواضعش در جامعه با حساسیت دنبال می کند؟

به بهانه سالروز تولد رئیس جمهور، مروری بر سوابق او داریم. سوابقی که نشان می دهد خارج از موقعیت رسمی اش، نوع تفکر او درباره مسائل کلیدی کشور، همواره زیر ذره بین منتقدان قرار داشته است.
بازاری زاده ای که رئیس جمهور شد
حسن روحانی با نام پیشین حسن فریدون سال 1327 است. تاریخ تولد او نهم دی ماه عنوان شده اما در شناسنامه اش، 21 آبان یعنی امروز تاریخ دقیق تولد اوست.
روحانی 71 سال پیش در سرخه استان سمنان به دنیا آمد. بنا به گفته خود، وی از یازده سالگی با کار در دوره تابستان با کشاورزی و قالیباف ی مخارج تحصیلش را تأمین می‌کرد.
پدر وی، حاج اسدالله فریدون، در بازار سمنان مغازه داشت و نماینده آیت‌الله بروجردی بود. او به سبب مبارزات علنی علیه رژیم پهلوی، نخستین‌بار در سال 1341 دستگیر و به زندان افتاد و به دلیل استمرار مبارزات تا پیروزی انقلاب اسلامی بیش از بیست بار دستگیر و زندانی شد. اسدالله فریدون در مهرماه 1390 درگذشت. مادر روحانی (سکینه پیوندی) نیز در 29 اسفند 1393 درگذشت.
پدر و مادرش پیش از تولد حسن صاحب یک پسر و یک دختر شده‌اند که هر دو در کودکی درگذشتند. روحانی یک برادر و سه خواهر کوچک‌تر از خود هم دارد. برادرش حسین فریدون در نخستین روزهای پیروزی انقلاب، فرماندار نیشابور و مدتی هم فرماندار کرج بود، سپس سفیر جمهوری اسلامی ایران در مالزی شد و چند سال هم از سفرای ایران در سازمان ملل متحد بود و سپس مشاور وزیر امور خارجه شد. او در دولت اعتدال دستیار ارشد رئیس‌جمهور شد که با افشای پرونده فساد از این سمت در عمل کنار گذاشته شد و حتی محکوم به زندان شد. روحانی سه خواهر به نام‌های طوبی، فاطمه و طاهره دارد که هر سه ازدواج کرده‌اند.

همسر روحانی، صاحبه عربی، خانه‌دار است و به فعالیت سیاسی یا اجتماعی چندانی مشغول نیست. روحانی و همسرش صاحب پنج فرزند (دو پسر و سه دختر) شده‌اند که یکی از پسران وی (محمد فریدون) در سال 1376 درگذشته‌است. یکی از دختران حسن روحانی در اتریش زندگی می‌کند. بحث هایی هم درباره داماد او که معاون وزیر صنعت شده بود، مطرح است.
روحانی در همایش بیمهٔ سلامت همگانی در خردادماه 1393، مسئولیت پدرخواندگی دو کودک شیرخوار را نیز بر عهده گرفت.
فریدون چطور روحانی شد؟
یکی از حاشیه های زندگی رئیس جمهور نام خانوادگی اوست. دو روز قبل روزنامه وطن امروز با تیتر انتقادی «کلاه فریدونی» به نام پیشین خانوادگی حسن روحانی اشاره کرد.
روحانی در کتاب خاطراتش که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی چاپ شده‌است، علل تغییر نام خانوادگی خود را از فریدون به روحانی چنین شرح می‌دهد: وقتی در سال 1340 وارد قم شدم، دوستان طلبه به نام‌خانوادگی من ایراد می‌گرفتند و می‌گفتند: فردا که آیت‌الله شدید، مردم شما را آیت‌الله فریدون بخوانند؟! اصلاً این نام فامیل مناسب فعالیت آینده شما نیست و باید آن را تغییر دهید. برخی از دوستان هم نام‌خانوادگی «فریدون» را مناسب می‌دانستند و می‌گفتند: بسیاری از طلبه‌ها 2 نام خانوادگی دارند، یعنی به نام فامیلی که در شناسنامه آن‌ها ثبت شده‌است، خوانده نمی‌شوند، بلکه از آنان با نامی دیگر یاد می‌شود که به آن نام معروف شده‌اند. در نهایت تصمیم گرفتم نام فامیل خود را در حوزه تغییر بدهم ولی در شناسنامه تغییری ندهم؛ لذا با دوستان مختلف مشورت کردم تا بتوانم نام فامیل مناسبی انتخاب کنم. مثلاً یکی پیشنهاد می‌کرد نام خانوادگی خود را «اسلامی» انتخاب کنم و دیگری «امامی» یا «تشیعی» را مطرح می‌کرد. هر کس نامی را پیشنهاد می‌کرد تا در نهایت نام «روحانی» را برای خود برگزیدم و به اصرار دوستان سور هم دادم و از آن پس به همین نام معروف شدم. در دفتر مدرسه و دفتر شهریه مراجع نیز نام جدید من ثبت شد ولی برای مدتی عنوان «فریدون» را هم داخل پرانتز ثبت می‌کردند که این هم به‌تدریج برچیده شد و آن نام فامیل فراموش شد و دیگر همه مرا به اسم «حسن روحانی» می‌شناختند. پس از انقلاب، زمانی که به عنوان نماینده مردم سمنان وارد مجلس شورای اسلامی دوره اول شدم، مناسب دیدم نام‌خانوادگی خودم را در شناسنامه هم تغییر دهم و لذا در سال 1360 تقاضای تغییر نام فامیل کردم و نام‌خانوادگی «روحانی» به‌طور رسمی در شناسنامه من ثبت شد.

حاشیه های یک مدرک انگلیسی
وی دوره ابتدایی را در سرخه و فراگیری دروس دینی را از سال 1340، نخست در مدرسهٔ علمیهٔ صادقیه در سمنان آغاز و سپس در سال 1340 در حوزهٔ علمیهٔ قم ادامه داد. وی از دروس و مباحث اساتیدی چون سید محمد محقق داماد، شیخ مرتضی حائری، سید محمدرضا گلپایگانی، سلطانی، محمد فاضل لنکرانی، محمد بهشتی و مرتضی مطهری و شیخ محمد شاه‌آبادی استفاده کرد.
او هم‌زمان با تحصیلات حوزوی در سال 1348 به دانشگاه تهران راه یافت و در سال 1351 دانش‌نامه لیسانس خود را در مقطع کارشناسی در رشته حقوق قضایی اخذ کرد. حسن روحانی با ادامه تحصیل در بریتانیا، مدرک کارشناسی ارشد (M.Phil) در رشته حقوق عمومی به تاریخ 1995 میلادی (1373–1374) و دانشنامهٔ دکتری (Ph.D) در رشتهٔ حقوق اساسی را از دانشگاه کلدونین گلاسگو زیر نظر پروفسور سید حسن امین به‌تاریخ 1998 میلادی (1376–1377) دریافت کرد. با این حال وی حدود 18 یا 20 سال (یعنی حدود سال‌های 1357 تا 1377) از جمله حتی پیش از پذیرفته شدن در مقطع دکتری از عنوان جعلی دکتر در مناسب سیاسی و تبلیغات انتخاباتی استفاده می‌کرده‌است. وی با کسب پروانهٔ وکالت از کانون وکلای دادگستری مرکز در تاریخ اول آبان 1386 وکیل پایه‌یک دادگستری شد.
حسن روحانی دارای مرتبهٔ علمی استاد پژوهشی مرکز تحقیقات استراتژیک است. وی به زبان عربی مسلط است.
با این همه درباره مدرک تحصیلی رئیس جمهور مسائلی مطرح شده است. در 5 و 8 بهمن 1391، وبگاه ایران‌الکشن‌واچ، دربارهٔ مدرک دکتری حسن روحانی گمانه‌زنی‌هایی را مطرح کرده که بر اساس استعلام از دانشگاه گلاسگو است؛ در حالی که روحانی با نام خانوادگی قبلی خود «فریدون» در دانشگاه کلدونین گلاسگو تحصیل کرده که دانشگاه دیگری است. در وبگاه هرالد اسکاتلند (The Herald)، در اخبار آرشیوی، نام حسن روحانی با فامیلی قبلی‌اش (حسن فریدون Hassan Feridon) در لیست دوره‌ای دانش‌آموختگان دانشگاه کلدونین گلاسگو دیده می‌شود. نام پدر حسن روحانی، اسدالله فریدون و برادرش حسین فریدون است.
بعد از انتخاب روحانی به ریاست جمهوری در سال 1392، دانشگاه کلدونین گلاسگو پیامی مبنی بر تبریک برگزیده‌شدن دانشجوی سابق خود، حسن روحانی، به عنوان رئیس‌جمهور ایران در وب‌سایت خود درج کرد. پاملا گیلیس، قائم‌مقام دانشگاه کلدونین گلاسکو، در پیامی به حسن روحانی آورده‌است: «مایلم به دانشجویان این دانشگاه انتخاب حسن روحانی را به عنوان رئیس‌جمهور منتخب ایران تبریک بگویم، انتخابی که حقیقتاً دستاورد بزرگی است؛ من امیدوارم دوره تحصیلاتی آقای روحانی در دانشگاه کلدونین گلاسکو بتواند در دوره ریاست‌جمهوری ایشان مفید فایده واقع شود؛ برای ایشان موفقیت‌های پی‌درپی را در مسیر آینده مثبت ایران و مردم آن آرزو دارم.»

در تاریخ 26 اردیبهشت 1392، ایران‌الکشن‌واچ در پاسخ به ایمیل مرکز تحقیقات استراتژیک، ضمن اعلام نام صحیح دانشگاه، نماگرفت‌هایی را از وبگاه آن مرکز ارائه داده و مدعی شد که تحقیق و بررسی آن‌ها موجب شده تا بیوگرافی رسمی حسن روحانی در وبگاه آن مرکز تصحیح شود. ایران‌الکشن‌واچ، این مطلب را با گذشت 32 روز از دریافت توضیحات و اعتراض آن مرکز منتشر کرد. در 27 خرداد 1392، وبگاه رسمی دانشگاه کلدونین گلاسگو اعلام کرد که رئیس‌جمهوری آیندهٔ ایران در گذشته با نام «حسن فریدون» در آن دانشگاه تحصیل کرده و مدرک کارشناسی‌ارشد و دکتری خود را به‌ترتیب در سال‌های 1995 و 1999 اخذ کرده‌است. در 27 تیر 1392، دانشگاه کلدونین گلاسگو رسماً ویدئویی را از لحظهٔ اهدای مدرک دکتری تخصصی به روحانی منتشر کرد.
روزنامهٔ جمهوری اسلامی در 19 اسفند 1358 و در مقدمهٔ مصاحبه‌ای با حسن روحانی نوشته بود: حسن روحانی در سال 58 از دانشگاه لندن در رشته جامعه‌شناسی حقوقی دکترا گرفت. بعد از این گفتگو نام وی در لیست انتخاباتی 19، 21 و 22ام 1358 اسفند حزب جمهوری اسلامی برای انتخابات مجلس اول، برخلاف یکم تا هجدهم اسفند از «حسن فریدون (روحانی)» به «دکتر حسن فریدون (روحانی)» تغییر یافت. به‌علاوه براساس مدارک ثبت‌شده در معرفی نمایندگان مجلس اول، مندرج در سایت رسمی مجلس شورای اسلامی، روحانی دارای مدرک دکترای حقوق معرفی شده‌بود.
در سال 1396، هم‌زمان با انتخابات ریاست جمهوری ایران، این موضوع دوباره توسط رقبا مطرح شد. آیت‌الله کلانتری، دانشیار دانشگاه شیراز و نماینده فارس در مجلس خبرگان رهبری، نیز گفت که بخش‌هایی از رساله روحانی از کتاب وی کپی‌برداری شده‌است. وزیر علوم، محمد فرهادی، این موضوع را تکذیب نمود. کلانتری نیز در پاسخ به واکنش وزیر علوم، اظهار تاسف نمود و این اقدام فرهادی را عجولانه خواند. کلانتری مدعی شد که «بر اساس تحقیقات گسترده و بر پایه اظهار نظر کارشناسان» بیش از هفتاد درصد فصل چهارم رساله دکترای روحانی، بدون ارجاع دادن به آن، از روی کتاب وی تحت عنوان «حکم ثانوی در تشریع اسلامی» کپی‌برداری شده‌است. گروهی از دانشجویان در ایران و آمریکا اقدام به بررسی رساله دکترای روحانی نمودند. این پویش دانشجویی نتیجه یافته‌های خود را در وبگاه اینترنتی خود قرار دادند. طبق گفته این گروه، براساس نتایج تحلیل تز با استفاده از نرم‌افزار تشخیص سرقت علمی آیثنتیکیت در فصل‌های یک تا چهار این رساله به ترتیب 39٪، 43٪، 40٪ و 82٪ از کارهای دیگران کپی‌برداری شده‌است. در 10 بهمن 1396 مجلس دهم با اکثریت حامی دولت، طرح تحقیق و تفحص از صحت مدرک دکترای روحانی را رد کرد. هفته‌نامه اصول‌گرای 9 دی طی شش شماره از مهر تا آذر 96 گزارش‌های مستندی را با عنوان «گزارش یک سرقت علمی، بررسی علمی اسناد به دست آمده در موضوع دکتری حسن روحانی» منتشر کرد و صحت و اعتبار رساله دکترای روحانی را به‌طور جدی زیر سؤال برد. این گزارشات با شکایت معاون حقوقی رئیس‌جمهور که ادعاهای 9 دی را کذب خواند رو به رو شد. با تشکیل دادگاه بهمن 1397 و دفاعیات مدیر مسئول این نشریه، حمید رسایی دادگاه حکم به تبرئه او داد. پس از اعتراض وکیل رئیس‌جمهور دادگاه تجدیدنظر تشکیل که آن هم حکم به تبرئه رسایی داد. طبق بررسی‌های جدید 9 دی که با تیمی از کارشناسان انجام شده روحانی در رساله خود حداقل از 9 شخصیت علمی سرقت علمی‌کرده‌است. به گفته این نشریه، دانشگاه گلاسکو بعد از دریافت مستندات سرقت علمی، از موضع قبلی خوب مبنی بر عدم سرقت علمی در رساله روحانی عقب‌نشینی کرده‌است.
طراح لقب «امام»؛ از مسجد ارک تا پاریس
حسن روحانی در آغاز جوانی، فعالیت سیاسی خود را با پیروی از امام خمینی آغاز کرد. وی از سال 1344، سفرهای تبلیغی و سخنرانی علیه حکومت وقت را در شهرهای مختلف ایران آغاز نمود و در همان نخستین سفر، توسط مأموران حکومتی بازداشت شد. وی در طول سال‌های مبارزه بارها دستگیر و ممنوع‌المنبر شد.
روحانی در آبان 1356، در مراسم بزرگداشت مصطفی خمینی در مسجد ارک تهران، لقب «امام» را برای آیت‌الله سید روح‌الله خمینی (رهبر در تبعید نهضت اسلامی) به کار برد.
با تحت تعقیب قرار گرفتن توسط ساواک، به‌توصیهٔ محمد بهشتی و مرتضی مطهری از کشور خارج شد و مدتی به سخنرانی و تبلیغ برای دانشجویان خارج از کشور پرداخت و پس از ورود خمینی به پاریس، به او پیوست.
حسن روحانی پیش از انقلاب 1357 ایران، هنگامی که در اسکاتلند زندگی و تحصیل می‌کرده، از سوی پلیس به‌ظن فعالیت‌های سیاسی دستگیر شده‌است. پلیس بریتانیا در سال آخر رژیم پهلوی او را دستگیر و به بازداشتگاه منتقل کرده‌است.
اولین انتصاب: ارتش
با پیروزی انقلاب، حسن روحانی در نخستین اقدام در سال 1358، به سامان‌دهی ارتش آشفته و پادگان‌های از هم پاشیده پرداخت. وی در ابتدای انقلاب که بحث مناظره با گروه‌های مارکسیستی داغ بود به نقد افکار آن‌ها می‌پرداخت وی در مناظره با رهبر مجاهدین خلق آن‌ها را متهم ساخته که می‌خواهند به زور و به تحریف و به تقطیع (انتخاب گزینشی) آیات قرآن، مطالب مارکسیستی را از قرآن درآورند و قرآن را بر آن‌ها منطبق سازند. برخلاف آن‌ها که مبارزه با امپریالیزم را در دوستی با شوروی می‌دانند ما این را در انقلابمان ثابت کردیم که در برابر شوروی و آمریکا هر دو ایستاده‌ایم.
حسن روحانی در سال 1359 از حوزهٔ انتخابیهٔ سمنان به نمایندگی اولین دورهٔ مجلس شورای اسلامی انتخاب شد و پنج دوره قانون‌گذاری به‌مدت بیست سال (از سال 1359 تا 1379) در مجلس حضور داشت. او نایب رئیس اول مجلس (در دوره‌های چهارم و پنجم) و رئیس کمیسیون‌های دفاع (دوره‌های اول و دوم) و سیاست خارجی (دوره‌های چهارم و پنجم) بود.
حسن روحانی یکی از معروف‌ترین نمایندگان مجلس دوم بود که در سال 1364 با نخست‌وزیری میرحسین موسوی مخالفت کردند. ماجرایی جنجالی که باعث شد تا نمایندگان مخالف به گروه 99 نفر معروف شوند.
روحانی کاندیدای انتخابات مجلس ششم در شهر تهران نیز بود و در فهرست «جامعه روحانیت مبارز و پیروان خط امام و رهبری» و چکاد آزاداندیشان (فهرست‌های جناح راست) و کارگزاران سازندگی قرار داشت اما موفق به ورود به مجلس نشد.
در دوران جنگ ایران و عراق، روحانی مسئولیت‌های متعددی، از جمله عضویت در شورای عالی دفاع (از سال 1361 تا 1367)، عضویت در شورای عالی پشتیبانی جنگ و رئیس کمیسیون اجرائی آن (از سال 1365 تا 1367)، معاونت فرماندهی جنگ (از سال 1362 تا 1364)، ریاست ستاد قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیاء (از سال 1364 تا 1366) و فرماندهی پدافند هوایی کل کشور (از سال 1364 تا 1370) را بر عهده داشت. روحانی بین سال‌های 1367 تا 1368 به معاونت جانشین فرماندهی کل قوا منصوب شد. بعد از پایان جنگ، حسن روحانی به همراه تعدادی از فرماندهان سپاه و ارتش، نشان درجه دو فتح و در مراسم دیگری در سالروز آزادسازی خرمشهر، به همراه جمعی دیگر از فرماندهان و مسؤولان پشتیبانی جنگ، نشان درجه یک نصر را از آیت‌الله خامنه‌ای فرمانده کل قوا، دریافت کرد. عضویت و ریاست شورای سرپرستی سازمان صدا و سیما از سال 1359 تا سال 1362 نیز از دیگر مسئولیت‌های وی در دوران پس از انقلاب بوده‌است.

روحانی یکی از 3 نفری بود که به نمایندگی از هاشمی رفسنجانی، در گفتگوهای پنهانی با مک فارلین معاون رونالد ریگان رئیس‌جمهور نومحافظه‌کارآمریکا شرکت داشت نتیجه عملی این مذاکرات که در دنیا به رسوایی ایران-کنترا مشهور است خریداری سلاح از اسرائیل و انتقال پول آن توسط آمریکا به کنتراها، یک گروه ضدانقلاب حامی آمریکا علیه دولت انقلابی ساندینیستا نیکاراگوئه بود، و همچنین، به گفته منتقدان، زمینه‌سازی پنهان برای تجدید روابط با آمریکا بعد از مرگ سید روح‌الله خمینی بدون اطلاع او بود. این معامله با افشای ماهیت آن به وسیله بیت حسینعلی منتظری باعث جنجالی بزرگ در ایران و آمریکا شد.
در 26 ژوئن 2013، وب‌سایت روزنامهٔ اسرائیلی، یدیعوت اخرونوت، طی مقاله‌ای مدعی شد که روحانی و و امیرام نیر، معاون ضدتروریسم وقت دولت اسرائیل، در سال 30 اوت 1986 میلادی دیدار محرمانه داشته‌اند. طبق متن این دیدار که از روی نوار ضبط شدهٔ مکالمات پیاده شده، روحانی در حالی که فکر می‌کرد طرف مقابلش از مقامات آمریکایی است، به نیر پیشنهادهایی برای مقابله با آنچه سیاست‌های «افراطی» می‌خواند ارائه می‌کند. روحانی ضمن بیان این که فقط هاشمی رفسنجانی از این دیدار محرمانه خبر دارد، از آمریکا می‌خواهد که دیگر نرمش نشان ندهند و با قدرت بایستند تا او را وادار به عقب‌نشینی کنند. او همچنین خواستار کمک سیاسی و نه مالی آمریکا برای «برقراری اسلام واقعی» در ایران می‌شود و می‌گوید چون در ایران در محاصرهٔ پاسداران است نمی‌تواند درخواست کمک مالی کند. حسن عباسی در سال 94 این مقاله را ترجمه و منتشر کرد و با شکایت دولت روحانی راهی دادگاه شد اما دادگاه حکم به تبرئه عباسی داد. عباسی گفت در دادگاه 400 صفحه سند فارسی، عبری، عربی و انگلیسی برای اثبات ادعای خود ارائه کرده‌است.
پس از جنگ و با آغاز به کار دولت هاشمی رفسنجانی، حسن روحانی گزینه اول وی برای وزارت اطلاعات بود، اما این دو بر سر مسئله بودجه نتوانستند با هم به توافق برسند و علی فلاحیان به عنوان وزیر اطلاعات به مجلس معرفی شد. روحانی پس از بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و تشکیل نهاد شورای عالی امنیت ملی، سمت نمایندگی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای را در این شورا تا سال 1392 که به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شد، در اختیار داشته و به مدت 16 سال (از سال 1368 تا 1384) در دوره‌های ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی و سید محمد خاتمی دبیر شورای عالی امنیت ملی بوده‌است. وی همچنین به مدت 13 سال (از سال 1368 تا 1376 و از 1379 تا 1384) مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور وقت بوده‌است.
روحانی از سال 1370 به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب و تاکنون در این سمت فعالیت دارد. وی ریاست کمیسیون سیاسی-امنیتی-دفاعی این مجمع را نیز بر عهده دارد.
روحانی در انتخابات میان‌دوره‌ای سومین دوره مجلس خبرگان رهبری در 29 بهمن 1378، از حوزه انتخابیه استان سمنان به نمایندگی مجلس خبرگان رهبری انتخاب شد. در سال 1385 نیز به عنوان نماینده استان تهران به عضویت دورهٔ چهارم این مجلس برگزیده شد. سمت‌های وی در مجلس خبرگان، ریاست کمیسیون سیاسی-اجتماعی این مجلس (از 1380 تا 1385 و از 1392 تاکنون) و عضویت هیئت رئیسه و ریاست دفتر دبیرخانه این مجلس در تهران (از 1385 تا 1387) بوده‌است.
حسن روحانی در 22 آبان 1368 به عنوان نماینده رهبری در شورای عالی امنیت ملی منصوب شد. او از سال 1368 به مدت 16 سال مسئولیت دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی را بر عهده داشت؛ سمتی که در دولت هاشمی به او رسید و در ریاست‌جمهوری سید محمد خاتمی نیز ادامه یافت. از جمله رخدادهای دوره تصدی وی، وقایع کوی دانشگاه تهران در سال 1378 بود، که او اعلام کرد تظاهرکنندگانی که به اموال عمومی خسارت زده‌اند باید به عنوان دشمنان حکومت محاکمه شوند -جرمی که می‌تواند مجازات مرگ در پی داشته باشد.
سخنرانی حسن روحانی در راه‌پیمایی ترتیب داده شده در 23 تیر 1378 و پس از حمله به کوی دانشگاه تهران در 18 تیر به دست شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی، یکی از مهم‌ترین فرازهای حیات سیاسی اوست.
روحانی در سخنان طولانی خود، حمله به کوی دانشگاه تهران را غیرقانونی و خلاف اصول اخلاقی و دینی دانست و با اشاره به مسئولیت شورای عالی امنیت ملی در ریشه‌یابی این حادثه، قول بررسی و شناسایی و سپردن عوامل آن به دست عدالت را داد. او در بخشی دیگر از سخنانش گفت: «من در همین‌جا لازم می‌دانم از دانشجویان عزیز بیدار، هوشیار و قهرمان تشکر و قدردانی کنم که با هوشیاری و با دید نافذشان تا متوجه شدند که این عناصر مفسد و معاند در کنار آن‌ها قرار گرفته‌اند، بلافاصله اعلام بیزاری و برائت کردند و خودشان را کنار کشیدند. این نشان هوشیاری و بیداری دانشجویان انقلابی و مسلمان و قهرمان ما است. افرادی که اتوبوس و اموال عمومی را آتش می‌زنند، آن‌ها که ماشین بیت‌المال را آتش می‌زنند و حتی اتومبیل شخصی افراد را از بین می‌برند… بی‌تردید این افراد دشمن مردم ایران و ارزش‌های این مرز و بوم هستند، این اوباش حتی به مساجد هم تعرض کردند. ادامه این وضع برای نظام ما کشور ما و ملت ما قابل تحمل نخواهد بود. دیروز نسبت به این عناصر دستور قاطع داده شد، دیروز غروب دستور قاطع صادر شد تا هر گونه حرکت این عناصر فرصت‌طلب، هر کجا که باشد با شدت و با قاطعیت برخورد شود و سرکوب شوند. مردم ما شاهد خواهند بود که از امروز نیروی انتظامی، نیروی قهرمان بسیج حاضر در صحنه، با این عناصر فرصت‌طلب و آشوبگر – اگر جرات ادامه حرکت مذبوحانه داشته باشند- چه خواهند کرد… آن عاملی که امروز ملت ما را متحد کرده‌است و پیوند ناگسستنی در ملت ما ایجاد کرده‌است، اسلام و [اسلامیت نظام] است و مظهر این اسلامیت، رهبری و مقام ولایت است… مسئله ولایت مظهر اقتدار ملی ما است….»
سرلشکر رحیم‌صفوی بعدها در این باره گفت که در آن زمان پس از پیش‌آمدن یک درگیری لفظی، روحانی به نفع سپاه رأی داده‌است و گفته‌است: «سپاه باید بیاید؛ برای دفع فتنه تهران».
روحانی در سال 1392، در گفتگویی با روزنامهٔ شرق دربارهٔ وقایع 18 تیر اعلام کرد که تلاش آن‌ها این بوده که بین دانشجویان و انتقادات دانشجویی با آشوب‌گران و اقدامات تخریبی تفکیک قائل شوند و هدف جمع‌شدن سریع ناامنی در تهران بوده‌است. به گفته روحانی «آشوب خیابانی» به صورت امنیتی حل نشد و «کاری که ما در 18 تیر کردیم این بود که وقتی دیدیم مسئله به آشوب خیابانی تبدیل شد و دیگر بحث دانشجو و دانشگاه نیست، از خود مردم خواستیم بیایند و اعلام نظر کنند و ماجرا با حضور مردم در 23 تیر تمام شد.» او اقدامات شورا در این وقایع را درست و خردورزانه دانست.
وی بعدها در مناظره های انتخاباتی وقتی در برابر انتقاد نسبت به مواضع اش در قبال دانشگاه قرار گرفت، رقیب خود محمدباقر قالیباف را متهم کرد که می خواسته با حمله گازانبری با دانشجویان برخورد کند.
مرد هسته ای ایران
یکی از مهمترین فرازهای سیاسی روحانی موضوع هسته ای است که از سال 1382 تاکنون در 26سال گذشته ادامه داشته است.
دوران تصدی روحانی در پرونده هسته‌ای از 1382/7/14 تا 1384/5/24 (678 روز) بود. این دوران پس از طرح موضوع هسته‌ای ایران در سطح بین‌المللی و صدور قطعنامه شدیداللحن آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آغاز گردید. شورای حکام آژانس، نخست در خرداد 1382 طی یک بیانیه و سپس در شهریور همان سال طی قطعنامه‌ای به پرونده هسته‌ای ایران پرداخته و تلاش کرد تا تعهدات سختی را بر دوش ایران قرار دهد. در این هنگام که مقارن با پیروزی آمریکا در عراق و تشدید فضای جنگ در منطقه بود، جامعه جهانی دچار بحران و تنش بی‌سابقه‌ای بود و نسبت به روند پیشرفت‌های هسته‌ای ایران نیز حساسیت خاصی به وجود آمده بود.
با افزایش تنش‌ها و با توجه به ناسازگاری‌های موجود میان وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی، با پیشنهاد کمال خرازی وزیر امور خارجه و موافقت رئیس‌جمهور و همچنین سایر اعضای جلسه سران نظام، تصمیم گرفته می‌شود تا با تشکیل یک هسته قوی کارآمد سیاسی-فنی-حقوقی، مسئولیت مذاکرات بر عهده حسن روحانی گذاشته شود تا با اختیارات ویژه، برنامه جامعی برای ادامه کار تهیه کند و هماهنگی لازم بین ارگان‌های ذی‌ربط را برقرار نماید. بدین ترتیب با حکم سید محمد خاتمی و تأیید سید علی خامنه‌ای، حسن روحانی در تاریخ 1382/7/14 مسئول پرونده هسته‌ای می‌شود و از آن تاریخ، این پرونده به‌طور کامل به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی محول می‌گردد. متعاقباً مذاکرات ایران با سه کشور اروپایی از تهران (سعدآباد) شروع و در ماه‌های بعد در بروکسل، ژنو و پاریس ادامه می‌یابد.
روحانی و تیم او که متشکل از دیپلمات‌هایی بودند که ولایتی و خرازی آنان را به عنوان بهترین‌های وزارت امور خارجه معرفی کرده بودند، به دلیل شرایط سیاسی-امنیتی و تبلیغاتی که علیه ایران بود، تاکتیک خود را بر گفتگو و اعتمادسازی استوار کردند. بدین صورت که در گام اول از گسترده‌شدن اتهامات و مجموعه مسائلی که علیه ایران مطرح می‌شد، ممانعت کردند تا از ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل جلوگیری شود. از این رو در مسیر اعتمادسازی، در چند مقطع، برخی فعالیت‌های هسته‌ای ایران به صورت داوطلبانه تعلیق شد.
اگرچه هم‌زمان با اعتمادسازی، تثبیت حقوق ایران، کاستن فشارهای بین‌المللی، ایجاد شکاف در غربی‌ها و دور شدن از ارجاع پرونده به شورای امنیت، ایران توانست چرخه سوخت خود را تکمیل کرده و پیشرفت‌های قابل توجهی بکند ولی بعداً به تصمیمات دوران مسئولیت روحانی انتقادات فراوانی مطرح شد.
بعد از روی کار آمدن دولت احمدی‌نژاد، حسن روحانی در تاریخ 1384/5/24 از سمت دبیری شورای عالی امنیت ملی، بعد از 16 سال کناره‌گیری کرد و علی لاریجانی به عنوان دبیر جدید منصوب شد و مسئولیت پرونده هسته‌ای را بر عهده گرفت. او نیز با سیاست‌های دولت جدید کنار نیامد و در تاریخ 1386/7/28 استعفاء داد و سعید جلیلی جایگزین وی شد. با انتخاب حسن روحانی به عنوان هفتمین رئیس‌جمهوری ایران، این بار مسئولیت مذاکرات هسته‌ای بر دوش محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجهٔ دولت یازدهم و از اعضای تیم سابق مذاکره‌کنندهٔ حسن روحانی قرار گرفت.
کتاب امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای که شرح عملکرد و نیز خاطرات دوران تصدی حسن روحانی به عنوان مسئول پرونده هسته‌ای ایران و در مقام دبیری شورای عالی امنیت ملی است، چگونگی تصمیم‌گیری در ساختار سیاسی ایران، نقش نهادهای عالی‌رتبه در پرونده هسته‌ای و تمام مراحل مذاکرات با اروپایی‌ها را با ذکر مستندات روایت می‌کند. این خاطرات، جزئیات خواندنی و مهمی را شامل می‌شود که قضاوت دربارهٔ عملکرد این گروه و تصمیم‌هایی که مقامات و رهبران بلندپایه ایران طی آن گرفته‌اند را ممکن می‌سازد.
گرچه حسن روحانی به عنوان رئیس شورای سرپرستی سازمان صدا و سیما، رئیس کمیسیون‌های دفاع و سیاست خارجی مجلس و پس از آن با مقام نایب رئیسی مجلس و دبیری شورای عالی امنیت ملی، در نقش یک دیپلمات، ظاهر شده و دیدارها و گفتگوهای پرشماری را با سران کشورهای بیگانه تجربه کرده بود ولی ریاست و حضور او در نشست‌های هسته‌ای بود که انگیزه‌ای گردید تا به وی عنوان «شیخ دیپلمات» را دادند. او خود در این باره به ایلنا می گوید: « این‌که به من عنوان دیپلمات یا سیاستمدار یا عنوان مشابه دیگری لقب می‌دهند، شاید به این دلیل است که من هشت سال در مجلس رئیس کمیسیون سیاست خارجی و شانزده سال دبیر شورای عالی امنیت ملی بودم و در این مدت ملاقات‌های خارجی فراوان و گاهی سفرهای خارجی داشتم و به مدت 22 ماه مسئول پرونده هسته‌ای بودم شاید همه این‌ها زمینه شد تا به من عنوان دیپلمات داده شود. »
این عنوان برای نخستین بار در آبان 1382 در تیتر صفحه اول روزنامه نوپای شرق نقش بست و بعد از آن بارها در رسانه‌های داخلی و خارجی فارسی‌زبان تکرار شد و به نظر برای همیشه برای او ماندگار شد. روحانی تنها شیخ عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران تا به امروز بوده‌است.
عملکرد روحانی در دوران ریاست جمهوری اش نشان داد که هنوز اولویت خود را حل مساله هسته ای ایران می داند. به همین خاطر در دوره او برجام امضا شد و روحانی برای تثبیت ان حتی حاضر به یک سنت شکنی شد و تلفنی با باراک اوباما رئیس جمهور وقت آمریکا گفتگو کرد.
برجام در داخل ایران بحث برانگیز شد اما در نهایت به تصویب رسید و تهران هنوز به این توافق رسما پایبند است هرچند در اعتراض به خروج آمریکا از این توافق و بی توجهی اروپا به منافع ایران گام هایی برای کاهش تعهداتش برداشته است.
روحانی چطور رئیس جمهور شد؟
حسن روحانی، در روز 22 فروردین 92، با شعار «دولت تدبیر و امید» در میان هوادارانش رسماً اعلام کاندیداتوری کرد. در این همایش که با حضور جمعی از حامیان و مسؤولین برگزار شد، یاسر و فاطمه، فرزندان هاشمی رفسنجانی نیز حضور داشتند. حضور روحانی در عرصه انتخابات پس از ان قطعی شد که هاشمی رفسنجانی از طریق کاندیداتوری، فضا برای رای آوری روحانی را باز کرد. قرار بود از میان هاشمی و روحانی یک نفر رئیس جمهور شود که با ردصلاحیت هاشمی، این موقعیت در اختیار چهره نزدیک به او یعنی حسن روحانی قرار گرفت.
روحانی که پیشتر اعلام کرده بود مستقل می‌آید، در همایش اعلام کاندیداتوری خود گفت: رئیس‌جمهوری باید مسئولیت را به عهده بگیرد که ملی باشد نه حزبی. وی تدوین «منشور حقوق شهروندی» را از جمله اولویت‌های خود در صورت انتخاب برای ریاست جمهوری عنوان کرد و گفت: دولت من، دولت تدبیر و امید است و گفتمان آن، «نجات اقتصاد، احیای اخلاق و تعامل با جهان» است. در 31 اردیبهشت 92، حسن روحانی به همراه 7 نامزد دیگر برای انتخابات ریاست جمهوری تأیید صلاحیت شدند.
در 7 خرداد 92، پس از آنکه حسن روحانی در برنامه زنده تلویزیونی، کلیدی را به عنوان «کلید تدبیر» به مردم نشان داد، ستاد انتخاباتی وی اعلام کرد که «کلید» نماد ستاد انتخاباتی اوست.
حسن روحانی در عصر یازدهم خرداد 1392 در حسینیه جماران، در میان خیل هوادارانش که شعار "درود بر خاتمی، سلام بر روحانی"، "درود بر هاشمی، سلام بر روحانی"، "صلی علی محمد بوی بهشتی آمد" و... سر می‌دادند و پلاکاردهایی با تصویر سید محمد خاتمی، هاشمی رفسنجانی، حسن روحانی، میرحسین موسوی و مهدی کروبی در دست داشتند، حضور یافت.
در جریان سخنرانی، روحانی ضمن اشاره به غنی‌سازی اورانیوم و بهره‌برداری اولین سانتریفیوژ در دوران اصلاحات و بازدید وی و میرحسین موسوی از فعالیت‌های هسته‌ای انجام شده، در سخنانی اظهار داشت که افتخار مربوط به فناوری هسته‌ای از آن دولت اصلاحات و دولت سازندگی است و عده‌ای تازه به دوران رسیده بر سفره آماده نشسته‌اند. روحانی در پایان اعلام کرد که "یک کلمه به صورت مبهم بگویم: امسال یعنی سال 92، سال 88 نخواهد شد، شما را از صندوق رأی دور نکنند.»
پس از سخنرانی و به دنبال برخی شعارها در حمایت از سید محمد خاتمی و علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی، سه تن از اعضای ستاد روحانی از جمله سعید الله بداشتی، رئیس ستاد جوانان و دانشجویان حامی حسن روحانی دستگیر شدند. کمی بعد ستاد حسن روحانی و محمدرضا عارف در بیانیه‌هایی جداگانه این عمل نیروی انتظامی را محکوم کرده و خواهان آزادی جوانان دستگیر شده، گشتند. در اولین مستند تبلیغاتی حسن روحانی، سید محمد خاتمی پس از چهار سال در رسانه ملی دیده شد.[نیازمند منبع] در این مستند که بخش‌هایی از آن به حضور هاشمی رفسنجانی، سید محمد خاتمی و محمدی گلپایگانی در میتینگ تبلیغاتی حسن روحانی اختصاص داشت، خاتمی و هاشمی رفسنجانی به حمایت از عملکرد وی در شورای عالی امنیت ملی و در رابطه با مذاکرات هسته‌ای پرداختند.
در روز 19 خرداد 1392 یک خبرگزاری و یک وبگاه اصولگرا، خبری مبنی بر احتمال بررسی مجدد صلاحیت روحانی و احتمال رد صلاحیت وی در جلسهٔ بیستم خرداد شورای نگهبان منتشر کردند که روز بعد عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان این خبر را تکذیب کرد. حسن روحانی در پاسخ به سؤال خبرنگاری که پرسیده بود آیا احتمال رد صلاحیت وی توسط شورای نگهبان وجود دارد، پاسخی نداد و فقط لبخند زد. چند روز بعد سحام نیوز (وبسایت حزب اعتماد ملی) وابسته به مهدی کروبی، به نقل از یکی از بزرگان نظام چنین نوشت که ماجرای مربوط به بررسی مجدد صلاحیت روحانی صحت داشته و روز بیستم خرداد در جلسه شورای نگهبان با محوریت تصویب بودجه، احمد جنتی در رابطه با بررسی مجدد صلاحیت وی سخن گفته‌است و با واکنش تعدادی از اعضای شورای نگهبان و تهدید آن‌ها به ترک جلسه مواجه گردیده و به همین دلیل از ادامه آن منصرف شده و به دستور وی اخبار مربوط به آن نیز به کلی تکذیب شده‌است.
در نیمه شب 20 خرداد 1392، محمدرضا عارف، دیگر کاندیدای اصلاح طلبان از ادامه رقابت‌ها انصراف داد و هاشمی رفسنجانی، سید محمد خاتمی، سید حسن خمینی، و علی‌اکبر ناطق نوری طی صدور اطلاعیه تحت عنوان جبهه اعتدال‌گرایان، از کاندیداتوری حسن روحانی رسماً حمایت کردند. ساعتی بعد دختر آیت‌الله خمینی، زهرا مصطفوی، نیز که پیش از این در نامه‌ای به سید علی خامنه‌ای تجدید نظر در رد صلاحیت هاشمی رفسنجانی را درخواست کرده بود، طی بیانیه‌ای از سوی جمعیت زنان جمهوری اسلامی ایران، رسماً از کاندیداتوری حسن روحانی حمایت کرد. به دنبال انصراف عارف از ادامهٔ کاندیداتوری، روحانی ضمن صدور بیانیه‌ای از وی تشکر کرد. چند ساعت بعد هاشمی رفسنجانی نیز در جمع جوانان فعال سیاسی اصلاح‌طلب و اصول‌گرا رسماً اظهار داشت که با احترام نسبت به همهٔ نامزدها به حسن روحانی رأی خواهد داد. پس از هاشمی، محمد شریعتمداری نیز رسماً از کاندیداتوری حسن روحانی حمایت کرده و از محمدرضا عارف تشکر کرد. در شبانگاه سه‌شنبه، بیست و یکم خرداد 1392، مجمع روحانیون مبارز طی صدور بیانیه‌ای ضمن تشکر از انصراف محمدرضا عارف رسماً از کاندیداتوری حسن روحانی حمایت کرد.
حسن روحانی بنا بر اطلاعیه وزارت کشور که در 25 خرداد 1392 منتشر شد با کسب 18٬613٬329 رأی در یازدهمین انتخابات ریاست جمهوری در ایران (50٫71٪ کل آرا) رسماً به عنوان هفتمین رئیس‌جمهور ایران برگزیده شد. او پس از اعلام پیروزی وی در انتخابات، در پیام پیروزی و در اولین اظهارات رسمی خود ضمن تشکر از مردم و رهبر انقلاب، صراحتاً از حمایت‌های علی اکبر هاشمی رفسنجانی و سید محمد خاتمی تشکر کرد و گفت: «بی‌شک نقش امیدآفرین آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمد خاتمی که از چهره‌های درخشان نظام در این خیزش خروش بودند شایسته قدرشناسی است.»
حسن روحانی در تاریخ 25 فروردین 1396 بار دیگر نامزد دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران شد و در تاریخ 31 فروردین 1396 صلاحیت وی رسماً از طرف شواری نگهبان احراز گردید. این بار رقبای اصلی روحانی را سید ابراهیم رییسی و محمدباقر قالیباف تشکیل می‌دادند. از طرفی اسحاق جهانگیری، معاون اول روحانی نیز به عنوان کاندیدای پوششی وی و برای بیان اقدامات دولت وارد عرصه رقابت‌ها شد. پس از انجام مناظرات انتخاباتی که با درگیری لفظی شدید میان روحانی و جهانگیری با قالیباف همراه بود، و به دنبال درخواست ائتلاف اصولگرایان، قالیباف از صحنه رقابت‌ها انصراف داد و رییسی به رقیب اصلی روحانی تبدیل شد.
با نزدیک شدن به روز 29 اردیبهشت 1396، سید محمد خاتمی، رئیس‌جمهور اسبق ایران، علی اکبر ناطق نوری، رئیس مجلس اسبق ایران و سید حسن خمینی، نوه آیت‌الله خمینی مجدداً از حسن روحانی اعلام حمایت نمودند و حتی میرحسین موسوی و مهدی کروبی رهبران جنبش سبز از حصر پیام دادند که به روحانی رأی خواهند داد. نهایتاً با برگزاری انتخابات و شمارش آراء حسن روحانی با کسب 23٬549٬616 (57٪ کل آرا) برای یک دوره چهار ساله دیگر رئیس‌جمهوری اسلامی ایران باقی ماند.
دستاوردها و شکست های روحانی
حسن روحانی تنها هفت ماه پس از پیروزی در انتخابات 96، با آشوب های دی ماه 96 روبرو شد که شعارش، مشکلات اقتصادی بود. روحانی، منتقدانش را متهم کرد که به خاطر اینکه او را تضعیف کنند، این قائله را به راه انداخته اند.
پس از این آشوب ها، دونالد ترامپ با خروج از برجام دومین ضربه را به حسن روحانی وارد کرد. خروج آمریکا، ایران را در بن بست اقتصادی و سیاسی قرار داد. این دو بخش همان بخش هایی بود که روحانی مدعی بود در این زمینه ها به پیروزی رسیده است.
حسن روحانی که در دوره نخست دولتش موفق شده بود تورم را تقریبا ثابت نگه دارد، ناگهان با افزایش شدید نرخ دلار روبرو شد. همچنین راهبرد تخصیص دلار 4200 تومانی موجی از فساد را به وجود آورد که این روزها دامن گیر مدیران دولتی نیز شده است.
حالا خبرگزاری فارس رسانه منتقد روحانی مدعی شده که محبوبیت روحانی به کمتر از ده درصد رسیده است. این وضعیت، کار چهره های نزدیک به دولت برای پیروزی در انتخابات مجلس و ریاست جمهوری را سخت کرده است.
در سالروز تولد روحانی، شما درباره مواضع او چه فکر می کنید؟ اینجا کامنت بگذارید و بحث کنید.