بزرگنمايي:

آریا بانو - مهر / انتشار نسخه غیرمجاز و به تعبیری قاچاق پنج فیلم روز سینمای ایران در کمتر از 3ماه گذشته، یکی از عجیب‌ ترین اتفاقات این روزهای سینماست که می‌تواند زنگ خطری برای سینماگران و مدیران سینمایی باشد.
چند سالی می‌شد که با فراهم آمدن بسترهای مناسب، دیگر کمتر شاهد عرضه فیلم‌های سینمایی روز به صورت قاچاق و غیرقانونی در بازار بودیم و تقریبا چنین پدیده‌ای را در سینمای ایران فراموش کرده بودیم تا اینکه طی 3 ماه گذشته نسخه قاچاق 5 فیلم صدای زنگ خطر بیدار شدن غول قاچاق را باردیگر به صدا درآورد.
«متری شش و نیم» به کارگردانی سعید روستایی، «رحمان 1400» به کارگردانی منوچهر هادی، «رستاخیز» به کارگردانی احمدرضا درویش، «سرخپوست» به کارگردانی نیما جاویدی و «شبی که ماه کامل شد» به کارگردانی نرگس آبیار 5 فیلمی هستند که در این بازه زمانی و خارج از فرآیند استاندارد و قانونی نسخه‌شان در دسترس عموم قرار گرفته است. البته نسخه قاچاق هر کدام از این فیلم‌ها به شکل متفاوتی منتشر شده است.
چه کسی مسئول است؟
«متری شش و نیم» به کارگردانی سعید روستایی که در سال جاری اکران شد و عنوان پرفروش‌ترین فیلم سال را هم تا به اینجا به خود اختصاص داده است، از جمله فیلم‌هایی بود که نسخه غیرقانونی آن همزمان با روزهایی که هنوز فیلم در برخی سینماها روی پرده بود منتشر شد. مساله عجیب درباره این نسخه قاچاق‌ این بود که نسخه مورد نظر، کپی از نسخه بازبینی جشنواره فجر بود که سال گذشته به سازمان سینمایی ارسال شده بود.
با توجه به انتشار نسخه ارسال شده به سازمان سینمایی در بازار هم بود که کارگردان و تهیه کننده این فیلم نسبت به چنین اتفاقی واکنش نشان داده و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و زیرمجموعه آن سازمان سینمایی را ملزم به پاسخگویی در این زمینه دانستند. کار به جایی رسید که سیدجمال ساداتیان بعنوان تهیه‌کننده فیلم ارشاد تاکید کرد که شک ندارد فیلمش از داخل ارشاد به بیرون درز کرده است. به دنبال آن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از تهیه‌کننده این فیلم به دلیل این اظهار نظر و مقصر نشان دادن این وزارت خانه در قاچاق فیلم، شکایت کرد.
در نهایت بدون آنکه پاسخ قطعی درباره چگونگی انتشار این فیلم آن هم با نسخه بازبینی ارایه شود، نسخه اصلی و با کیفیت «متری شیش و نیم» وارد شبکه نمایش خانگی شد. هنوز خبری از سرانجام شکایت ارشاد از ساداتیان منتشر نشده است.
نسخه بدون ممیزی در دستان پخش‌کننده غیر قانونی

اما فیلم «رحمان 1400» به کارگردانی منوچهر هادی داستانی متفاوت‌ داشت. فیلمی که چندی پیش نسخه بسیار با کیفیت آن به صورت قاچاق در بازار ارائه شد.
فروردین‌ماه امسال و در حالی که بیش از 20 روز از اکران عمومی این فیلم نگذشته بود ناگهان نسخه اکران شده فیلم در سینماها به دلیل تخلف عوامل فیلم توقیف شد. آن هم به این دلیل که نسخه اکران شده در برخی سینماها مطابق با نسخه ارائه شده برای دریافت پروانه نمایش نبود و دارای سکانس‌های اضافی بود. هرچند توقیف فیلم با اعتراض عوامل مواجه شد اما مسیر عرضه قانونی آن به دلیل ملاحظات قانونی مسدود ماند.
در نهایت اما نسخه غیرقانونی این فیلم با کیفیت خوب در اختیار مردم قرار گرفت. هرچند کارگردان این فیلم از مردم درخواست کرد که این فیلم را از طریق فضای مجازی نبینند و حتی آن را حرام دانست اما کیفیت نسخه منتشرشده، برخلاف مورد متری شیش و نیم این بار انگشت اتهام را به سمت عوامل فیلم گرفت.
محمدمهدی طباطبایی نژاد معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی هم بعد از انتشار فیلم «رحمان 1400» اعلام کرد که سازمان سینمایی از پخش‌کننده نسخه غیرقانونی فیلم شکایت کرده است و تلویحا هم عوامل فیلم را بعنوان مقصران اصلی معرفی کرد. چرا که نه تنها نسخه با کیفیت و غیر قانونی فیلم منتشر شده است، بلکه این نسخه همان نسخه بدون اصلاحات در دسترس عموم قرار گرفته است.
پرونده قاچاق این فیلم نیز بدون هیچ جوابی همچنان مفتوح مانده است و مشخص نیست که نسخه باکیفیت و بدون ممیزی به دست پخش کننده غیرقانونی رسیده است.
«رستاخیر»؛ یک قاچاق فرامرزی!

فیلم سینمایی «رستاخیز» به کارگردانی احمدرضا درویش که در سال 1391 ساخته شد هم یکی دیگر از فیلم‌هایی است که در ماه‌های اخیر به صورت غیرقانونی عرضه شد.
این فیلم حواشی بسیاری داشته و دارد، و هنوز معلوم نیست که می‌توان به اکران رسمی‌اش امیدوار بود یا نه. «رستاخیز» در سال 1394 برای یک نصف روز اکران شد و به دلیل اوج گیری اعتراضات به سرعت توقیف شد.
صاحبان فیلم طی 4 سال گذشته بارها تلاش کردند تا این فیلم را به اکران عمومی برسانند اما موفقیتی در این زمینه بدست نیاوردند تا اینکه نسخه‌ای با دوبله عربی از این فیلم اواخر شهریور ماه سال جاری در فضای مجازی منتشر شد و احمدرضا درویش نسبت به انتشار این نسخه واکنش نشان داد و این نوید را داد که به زودی نسخه قانونی این فیلم در اختیار مردم قرار می‌گیرد.
بنیاد سینمایی فارابی بعنوان یکی از شرکای تولید این فیلم هم پیش قدم شد و اعلام کردبه صورت حقوقی پیگیر این پرونده خواهد بود.
البته چگونگی قاچاق این فیلم مانند دیگر آثار نام برده در هاله‌ای از ابهام باقی مانده است و هنوز نتایج پیگیری‌ها رسانه‌ای نشده است!
2 فیلم کپی شده از روی پرده سینما

دو فیلم تحسین‌شده و مهم اکران امسال یعنی «سرخپوست» به کارگردانی نیما جاویدی و «شبی که ماه کامل شد» به کارگردانی نرگس آبیار هم از دیگر فیلم‌هایی هستند که نسخه قاچاق آن‌ها وارد بازار شده است؛ البته درباره هردو فیلم هم این عوامل بودند که در فضای مجازی خبر از انتشار نسخه بی‌کیفیت و پرده‌ای فیلم خود دادند.
نیما جاویدی در قالب یک دلنوشته همه دوستداران سینمای ایران را به چاره‌اندیشی برای جلوگیری از این دزدی علنی فراخواند.
محمدحسین قاسمی تهیه‌کننده فیلم نرگس آبیار هم خبر از یک باج‌خواهی داد و اعلام کرد برخی او را به‌واسطه ضبط نسخه پرده‌ای از فیلم تهدید کرده و از او مبالغ کلانی مطالبه کرده‌اند.
فارغ از حواشی و جزییات پرونده هر یک از این فیلم‌ها، مساله اصلی این است که در عرض 3 ماه 5 فیلم به صورت غیرقانونی منتشر شده است و این امر می‌تواند هشداری برای دیگر آثار باشد، درباره چنین مساله‌ای ستاد صیانت از آثار سینمایی سمعی و بصری باید اقدام کرده و پیگیر چگونگی قاچاق این فیلم‌ها باشد.
در حال حاضر تنها صاحبان فیلم‌ها از یک طرف و سازمان سینمایی از سوی دیگر، از هم شکایت می‌کنند، اما هیچ اقدامی برای حل این مشکل صورت نگرفته است.
نباید فراموش کرد که تلاش‌های بسیاری در سال‌های گذشته برای توقف قاچاق فیلم‌های سینمایی صورت گرفت و سینماگران و سازمان سینمایی در کنار هم برای توقف قاچاق فیلم تلاش‌های بسیاری کردند و این همکاری نیز با موفقیت نسبی همراه بوده است. بهتر است این بار نیز سینماگران و مسئولان دولتی سینما در کنار هم قرار گیرند و به جای اعلام شکایت از یکدیگر، به فکر همکاری دوباره برای تکرار چنین توفیقی باشند. اگر قاچاق فیلم‌ها توسعه پیدا کند، بی شک ضربه شدیدی به گیشه سینمای ایران وارد می‌شود.
نباید این مساله را فراموش کرد که این روزها قاچاق فیلم از طریق سی دی در خیابان‌ها کمتر شده و بیشتر با بارگذاری فیلم‌ها در فضای مجازی شرایط دسترسی مخاطبان را فراهم می‌کند.
باید دید که آیا موج جدیدی از قاچاق فیلم در کشور راه می‌افتد یا در همین گام‌های اول، با همکاری و همراهی سینماداران و مسئولان سینمایی بار دیگر این غول چندسر سرکوب می‌شود.