بزرگنمايي:

آریا بانو - عصر ایران / احتمالا در طول شبانه روز چندان درباره ادرار فکر نمی کنید، مگر این که در میانه های شب موجب بیدار شدن شما از خواب شود. با این وجود، ادرار می تواند سرنخ های خوبی درباره وضعیت سلامت در اختیارتان قرار دهد.
در گذشته های دور، مشاهده، بو کردن و حتی چشیدن طعم ادرار یکی از روش های مورد استفاده پزشکان و درمانگران برای تشخیص بیماری بود.
امروزه نیز ادرار به عنوان یک نشانگر کلیدی برای بررسی برخی جنبه های سلامت مد نظر قرار می گیرد. در همین راستا، ادرار می تواند سرنخ هایی درباره وضعیت سطوح آب بدن، فرآیندهای تصفیه، و سلامت کلیوی، قلبی، هورمونی و حتی خواب در اختیار ما قرار دهد.
بوی بد ادرار یکی از شرایطی است که می تواند توجه شما را به سوی برخی مشکلات سلامت احتمالی جلب کند. در ادامه با 13 مقصر بالقوه بوی ناخوشایند و عجیب ادرار بیشتر آشنا می شویم.
تنها با کم آبی بدن مواجه هستید
مصرف آب ناکافی می تواند غلظت ادرار را افزایش دهد که این شرایط نیز می تواند موجب بوی قوی‌تر از حد معمول و شبیه آمونیاک ادرار شود. زمانی که بدن را هیدارته نگه نمی دارید، محصولات زائد تولید شده در کلیه ها هنگام دفع از بدن به مایع کافی برای رقیق شدن دسترسی ندارند.
همچنین، بوی بد و تند ادرار معمولا با رنگ تیره‌تر از حد معمول آن نیز همراه است که نشانه دیگری از نیاز به افزایش میزان آب مصرفی است.
یک عفونت دستگاه ادراری یا مثانه می تواند مقصر باشد
عفونت های مثانه و دستگاه ادراری از دلایل شایع بوی بد و تند ادرار، به ویژه در زنان هستند. زنان از مجرای پیشاب کوتاه‌تری نسبت به مردان برخوردار هستند، از این رو، باکتری ها باید مسافت کمتری را طی کنند تا مثانه را تحت تاثیر قرار دهند. متاسفانه، عفونت های دستگاه ادراری شرایطی شایع هستند.
از نظر تئوری، ادرار باید یک مایع استریل باشد و وجود باکتری می تواند بر بوی آن تاثیر بگذارد. (باکتری های موجود در دستگاه گوارش می توانند موجب بوی بد مدفوع نیز شوند.)
به یک عفونت مخمری مبتلا شده اید
عفونت های مخمری که در نتیجه رشد بیش از حد قارچ در واژن یا فرج شکل می گیرند، بیشتر زنان را در برهه ای از زندگی خود تحت تاثیر قرار می دهند.
اگرچه عفونت های مخمری به صورت مستقیم موجب ادرار بدبو نمی شوند، اما می توانند به صورت غیر مستقیم بر آن تاثیرگذار باشند.
باکتری های مرتبط با عفونت در واژن می توانند هنگام دفع ادرار از بدن با آن در تماس باشند و واکنش شیمیایی بین این دو می تواند به تولید بوی بد منجر شود. باید به این نکته نیز توجه داشت که بسیاری از زنان ممکن است بوی غیر عادی واژن ناشی از عفونت را با بوی بد ادرار اشتباه بگیرند.
زیاد قهوه نوشیده اید
قهوه دارای یک اثر ادرارآور ملایم است، به این معنی که موجب دفع آب از بدن شده و در نهایت می تواند بدن را با کم آبی مواجه کند. این شرایط می تواند به تولید ادرار با بویی شبیه بوی آمونیاک منجر شود.
افزون بر این، متابولیت ها یا محصولات جانبی تولید شده ناشی از تجزیه قهوه در بدن نیز ممکن است بر بوی ادرار تاثیرگذار باشند. تا زمانی که پس از مصرف قهوه، آب مورد نیاز بدن خود را تامین کنید، دلیل چندانی برای نگرانی وجود نخواهد داشت.
سیر و پیاز و ستاره وعده غذایی شما بوده اند
در اینجا نیز بار دیگر با متابولیت های مزاحم مواجه هستیم که به بوی بد ادرار منجر می شوند. مواد غذایی مختلف هنگامی که توسط بدن تجزیه می شوند، متابولیت های مختلفی را تولید می کنند. با توجه به مقدار غذای مصرفی ممکن است متوجه تغییراتی در بوی ادرار خود شوید که سیر و پیاز دو مقصر اصلی در مواجهه با بوی ناخوشایند ادرار هستند.
شما فاقد یک آنزیم خاص هستید و مارچوبه مصرف کرده اید
مارچوبه یک گیاه مغذی است که می تواند بر بوی ادرار انسان تاثیرگذار باشد که افراد اغلب آن را به عنوان بوی کلم فاسد توصیف می کنند. برخی افراد دارای آنزیمی در بدن خود هستند که ترکیبات موجود در مارچوبه را که می توانند موجب بوی بد ادرار شوند تجزیه می کنند. اگر شما فاقد این آنزیم باشید، پس از مصرف مارچوبه ممکن است با بوی بد ادرار مواجه شوید.
بوی بد ادرار می تواند نشانه ای از دیابت یا پیش دیابت باشد
تغییرات در تعداد دفعات دفع ادرار و محتوای ادرار اغلب از نشانگرهای اولیه دیابت هستند.
در هر دو نوع 1 و 2 دیابت، ناتوانی بدن در پردازش درست قند به معنای آن است که برخی مواد شیرین به شکل گلوکز راهی ادرار می شوند. ملیتوس، اصطلاحی که این انواع دیابت را توصیف می کند به معنای طعم شیرین است.
خوشبختانه، یک آزمایش ادرار ساده می تواند وجود گلوکز را در ادرار مشخص کند، از این رو، شما و پزشکتان می توانید یک برنامه درمانی را برای تنظیم قند خون شکل دهید. اگر ابتلا به دیابت در شما تشخیص داده شده است و متوجه بوی شیرین ادرار خود شده اید می توانید آن را به عنوان نشانه از کنترل خارج شدن بیماری در نظر گرفته و بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
ویتامین ها را به میزان زیاد مصرف کرده اید
ممکن است پس مصرف مولتی ویتامین یا هر گزینه دیگر سرشار از ویتامین ها که در برنامه روزانه شما وجود دارد با ادراری که ظاهر و بوی بسیار عجیبی دارد، مواجه شوید.
مولتی ویتامین ها، به ویژه ویتامین B6، می توانند بر رنگ و بوی ادرار تاثیرگذار باشند. در حقیقت، ویتامین های B به واسطه تبدیل رنگ ادرار به زرد-سبز نئونی مشهور هستند.
ممکن است به یک عفونت مقاربتی مبتلا باشید
برخی عفونت های مقاربتی، به ویژه کلامیدیا و تریکومونیازیس، می توانند به دفع ادرار دردناک و ترشحات بدبو در مردان و زنان منجر شوند.
بسیاری از زنان ترشحات غیرعادی واژنی مرتبط با عفونت های مقاربتی را با ادرار بدبو اشتباه می گیرند.
کلامیدیا و تریکومونیازیس و دیگر عفونت های مقاربتی ممکن است موجب علائم نشوند، اما می توانند اثر جدی بلند مدت بر دستگاه تولید مثلی انسان داشته باشند، از این رو، غربالگری های منظم و مراجعه به پزشک با مشاهده نخستین نشانه نگران کننده اهمیت دارد.
ممکن است سنگ کلیه داشته باشید
سنگ های کلیه زمانی شکل می گیرند که مواد شیمیایی در ادرار همراه هم متبلور می شوند و کم آبی بدن می تواند از دلایل شکل گیری آنها باشد. در شرایطی که سنگ های کوچک ممکن است بدون این که فرد حتی متوجه آنها شود از بدن دفع شوند، سنگ های بزرگ‌تر می توانند به درد و بروز برخی علائم دیگر، از جمله ادرار بدبو و کدر و حتی ادرار خون آلود منجر شوند.
از آنجایی که سنگ های کلیه خطر ابتلا به بیماری کلیه و مواجهه با سنگ های کلیه بیشتر در آینده را افزایش می دهند، هیدراته نگه داشتن بدن و مراجعه به پزشک برای بررسی تغییرات سبک زندگی یا رژیم غذایی که می توانند خطر بروز این شرایط را کاهش دهند، اهمیت دارد.
بوی عجیب ادرار می تواند از عوارض جانبی مصرف برخی داروها باشد
بار دیگر با متابولیت ها سرو کار داریم. برخی داروها بر متابولیت های تولید شده در بدن اثرگذار هستند یا موجب تغییرات در pH ادرار می شوند که هر دو مورد می توانند بر بوی ادرار تاثیرگذار باشند. برخی داروهای دیابت و دارویی به نام متنامین (Methenamine) که برای درمان عفونت های مزمن دستگاه ادراری استفاده می شود از جمله نمونه هایی هستند که می توانند در تغییر بوی ادرار نقش داشته باشند.
دارای یک فیستول مثانه هستید
فیستول ها مسیرهای ارتباطی غیر طبیعی هستند که بین دو اندام شکل می گیرند و اغلب مثانه را تحت تاثیر قرار می دهند. فیستول های مثانه اغلب این اندام را به روده یا واژن متصل می کنند که به بروز برخی مشکلات، از جمله تغییرات در بوی ادرار منجر می شود.
در بیشتر موارد، فیستول های مثانه مرتبط با روده موجب بیماری های التهابی روده مانند بیماری کرون یا کولیت زخمی می شوند. با این وجود، سرطان های روده و دستگاه تولید مثلی و برخی عمل های جراحی مانند سزارین نیز می توانند موجب فیستول ها شوند.
از آنجایی که فیستول های مثانه اجازه ورود باکتری ها از اندام های دیگر به مثانه را می دهند، اغلب موجب عفونت های دستگاه ادراری، ادراری با ظاهر و بوی شبیه به مدفوع و ادرار حاوی گاز می شوند.
یک اختلال متابولیک نادر ممکن است مقصر باشد
اگرچه بسیار نادر است، اختلالات متابولیک که بر توانایی بدن در تبدیل غذای مصرفی به انرژی تاثیر می گذارند می توانند بر بوی ادرار تاثیرگذار باشند.
یکی از شایع‌ترین موارد بیماری ادرار شربت افرا است که در آن کمبود آنزیم های مورد نیاز برای شکستن اسیدهای آمینه خاص موجب بوی شیرین ادرار می شود. خوشبختانه این شرایط معمولا در دوران شیرخوراگی تشخیص داده شده و درمان می شود.
اختلالات متابولیک دیگر مانند فنیل‌کتونوری که به نام PKU نیز شناخته می شود می توانند بر بوی ادرار تاثیرگذار باشند. در این بیماری یک ژن معیوب از تجزیه اسید آمینه فنیل‌آلانین پیشگیری می کند که به انباشت آن منجر شده و موجب بوی بد نفس و ادرار و همچنین علائم دیگر، مانند راش های پوستی و حتی تشنج می شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگرچه ادرار بدبو به تنهایی ممکن است همواره دلیلی برای نگرانی نباشد، اما در صورت همراهی با علائم دیگر باید مورد توجه قرار بگیرد.
اگر با کدری یا خون آلود بودن ادرار مواجه هستید، هنگام دفع ادرار درد دارید، با تکرر ادرار مواجه هستید، یا احساس درد در کمر یا شکم را تجربه می کنید، بهتر است هرچه سریع‌تر برای بررسی دقیق شرایط به پزشک مراجعه کنید.
اگر با علائمی مواجه هستید که پس از چند روز از بین نرفته اند، مراجعه به پزشک برای بررسی دقیق شرایط اهمیت دارد.