بزرگنمايي:

آریا بانو - شفاخونه/ اثرات درمانی «کدو» از منظر متون اسلامی
٢٨٩
٠
ایسنا / استفاده از گیاهان به‌عنوان منابع تردیدناپذیر دارویی، از دیرباز مورد توجه انسان بوده است. گیاه کدو نیز از این منظر دارای خواص قابل‌توجهی است. محققین کشور، با بررسی خواص دارویی این گیاه، اثرات درمانی آن را از منظر متون اسلامی، طب سنتی ایرانی و طب رایج مورد بررسی قرار داده‌اند.
کدو با نام علمی «کوکوربیتا پپو» متعلق به خانواده‌ای با همین نام است. این گیاه یک‌ساله با ساقه‌های خوابیده بر سطح خاک و به قطر تقریبی 10 میلی‌متر با کرک‌های زبر، برگ‌های تخم‌مرغی، پهن و به بزرگی 15 تا 30 سانتی‌متر و به اشکال مختلف لبه‌دار با لبه‌های نوک‌دار، سطح برگ‌ها پوشیده از کرک‌های زبر، گل‌های زرد پررنگ و تک‌جنس است. ایران با تولید سالانه حدود 900 هزار تن کدو به‌عنوان پنجمین تولیدکننده این محصول در جهان شناخته می‌شود.
با توجه به این‌که در قرآن کریم، احادیث و روایات متعددی به استفاده از این میوه وجود دارد و مطالعه جامعی در خصوص بررسی همخوانی یافته‌های طب رایج و امروزی با این توصیه‌ها وجود نداشته است، گروهی از محققان دانشگاه تبریز، دانشگاه رازی کرمانشاه و دانشگاه تهران تصمیم به انجام مطالعه‌ای گرفتند که هدف از آن، بررسی ارزش غذایی و خواص درمانی کدو از دیدگاه منابع اسلامی و طب نوین بوده است تا از طریق شناسایی و معرفی مکانیسم تأثیر مواد مغذی موجود در این گیاه، بتوان تا حدودی علل تأکید بر مصرف آن را نشان داد.
در این مطالعه مروری، داده‌های مورد نیاز از طریق جستجو در پایگاه‌های علمی بین‌المللی نظیر گوگل اسکالر، وب آو ساینس، الزویر، ساینس دایرکت و پاب مد و همچنین پایگاه‌های علمی داخلی شامل پایگاه‌های اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (SID)، بانک اطلاعات نشریات کشور (magiran)، کتابخانه پزشکی ایرانی (medlib) و مرجع دانش (civilica) تهیه شده است. به‌علاوه برای انجام این تحقیق از کتب اسلامی نظیر قرآن، تفسیر نور، تفسیر نمونه، بحارالانوار، المعجم الکبیر، کنزالعمال، مکارم‌الخلاق، الخصال و الکافی و همچنین منابع طب سنتی مثل مخزن الادویه، القانون فی‌الطب، تحفه‌المومنین ذخیره خوارزمشاهی، اکسیر اعظم، غیاثیه و خلاصه الحکمه استفاده شده است.
نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که توصیه‌های موجود در آیات قرآنی، احادیث پیامبر و امامان و طب سنتی ایرانی در مورد مصرف گیاهانی نظیر کدو، نه‌تنها از روی آگاهی بوده، بلکه بر پایه اصول و منطق علمی بیان شده‌اند و این توصیه‌ها در جهت بهبود سلامتی و افزایش طول عمر انسان و استفاده بهینه از منابع غذایی موجود در طبیعت هستند و درنهایت می‌توان به این نتیجه رسید که در دین مبین اسلام به‌تمامی ابعاد زندگی انسان توجه شده است.
در این خصوص، میرحسن موسوی، محقق و دانشیار گروه بهداشت مواد غذایی و آبزیان دانشکده دامپزشکی دانشگاه تبریز و سایر همکارانش در این پژوهش می‌گویند: «بر طبق نظر حکمای سنتی، کدو ازنظر طبیعت سرد و تر بوده و ازنظر خواص، خنک‌کننده و مرطوب‌کننده است. همچنین تخم کدو ضد کرم بوده و به‌خصوص برای دفع کرم کدو به کار می‌رود».
این محققان که نتایج پژوهش خود را در مجله «تاریخ پزشکی» منتشر کرده‌اند، می‌افزایند: «روغن تخم کدو برای تقویت اعصاب، رفع تب، دل‌پیچه، رفع یبوست دماغ و بی‌خوابی بسیار مؤثر است. به‌علاوه مالیدن ضماد روغن تخم کدوی شیرین با دم‌الاخوین که نرم ساییده شده باشد و یا با مغز تخم کدو که خوب ساییده شده باشد، برای زخم‌های سر و بدن اطفال و زخم‌های گوشه و دهان و بناگوش و حتی زخم‌های آلت تناسلی مرد مفید است».
به بیان پژوهشگران فوق نتایج مطالعات انجام‌شده در سال‌های اخیر، گواه روشنی بر فواید بی‌شمار این گیاه دارویی بر سلامت انسان است. بااین‌وجود می‌توان تحقیقات بیشتری برای ارتباط بین کدو و سایر بیماری‌ها انجام داد. همچنین با توجه به این‌که بسیاری از مطالعات انجام‌شده، نیاز به انجام مطالعات تکمیلی روی انسان دارند، لازم است در این خصوص نیز اقداماتی صورت گیرد».
مجله «تاریخ پزشکی» یک فصل‌نامه علمی پژوهشی است که توسط دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انتشار می‌یابد.