بزرگنمايي:

آریا بانو - روشی جدید برای حفظ باروری زنان در هر سنی‎
٣٨
٠
همشهری / افزایش سن ازدواج در زنان، ابتلا به برخی از بیماری‌های زنان، سرطان و... باعث شده تا نگرانی‌هایی بین بخشی از خانم‌ها نسبت به بچه‌دار شدن به‌وجود بیاید و راه اصلی برای برطرف کردن این نگرانی‌ها فریز تخمک است؛ راهی که آتوسا کریمی- متخصص زنان و زایمان فلوشیپ ناباروری- درباره آن توضیح می‌دهد.
فریز تخمک چه اهمیتی دارد و چگونه روشی است؟
فریز تخمک یکی از روش‌های نوین حفظ باروری در خانم‌هایی است که برایشان به دلایل مختلف، فعلا امکان بارداری وجود ندارد، مانند خانم‌هایی که فعلا ازدواج نکرده‌اند یا به‌دلیل بیماری زمینه‌ای دیگری مانند بدخیمی‌های پستان و... قرار است تحت شیمی درمانی قرار گیرند و یا کیست‌هایی مانند اندومتریوز در تخمدان وجود دارد که بدخیم محسوب نمی‌شوند ولی نیاز به جراحی و برداشتن کیست‌ها و نواحی مبتلا به اندومتریوز وجود دارد و احتمال می‌رود که پس از جراحی و برداشتن کیست‌های اندومتریوز از ذخیره تخمدان‌ها کاسته شود. در این مواقع توصیه به فریز تخمک می‌شود.
انجام فریز تخمک به چه کسانی توصیه می‌شود؟
با توجه به این نکته که ذخیره تخمدان خانم‌ها از 35 سالگی کم می‌شود، هر خانمی که تا سن 34 سالگی ازدواج نکرده است می‌تواند متقاضی فریز تخمک جهت حفظ قدرت باروری با استفاده از تخمک خود در آینده باشد، پس از 39 سالگی به‌طور فیزیولوژیک ذخیره وهمچنین کیفیت تخمک خانم‌ها بسیارکم می‌شود، لذا پس از 40-39 سالگی توصیه به فریز تخمک نمی‌شود؛ زیرا هم تعداد تخمک‌های به‌دست آمده کم است و هم کیفیت مناسبی ندارند. از طرف دیگر در خانم‌هایی که مجرد هستند و به دلایلی مانند اندومتریوز قرار است تحت جراحی‌های تخمدان قرار بگیرند و احتمال افت ذخیره تخمدان وجود دارد، حتی در سنین پایین‌تر از 34 سال هم می‌توان اقدام به فریز تخمک کرد. برخی خانم‌هایی که در سن کمتر از 34 سالگی هستند ولی حین بررسی‌های پزشکی (به دلایل مختلف مانند سابقه یائسگی زودرس در خانواده، تغییر در میزان خونریزی ماهانه و...) متوجه ذخیره کم تخمدان‌هایشان شده‌اند، می‌توانند با نظر متخصصان نازایی جهت فریز تخمک، مراجعه کنند.برای فریز تخمک، باید داروهای تحریک‌کننده رشد فولیکول تخمدان‌ها به فرد تزریق شود، نوع دارو و دوز مورد نیاز آن توسط متخصصین ناباروری بر حسب سن، وزن و اندازه تخمدان‌ها و میزان ذخیره تخمدان فردی که در سیکل فریز تخمک قرار دارد تنظیم می‌شود. معمولا داروها به‌صورت تزریقی از روز دوم یا سوم خونریزی ماهانه شروع می‌شوند و حدود 2 هفته ادامه می‌یابند، طی این مدت رشد فولیکول‌ها با انجام سونوگرافی متوالی وبا فواصل چند روز یک‌بار، توسط متخصص نازایی پایش شده وزمانی که اندازه فولیکول‌ها به حدود 17 تا 18 میلی‌متر رسید، بیمار داروهای لازم برای انجام عمل تخمک‌گیری (پانکچر تخمدان) را دریافت می‌کند.
آیا فریز تخمک عوارض دارد؟ تخمک را برای چه مدت می‌توان فریز کرد؟
تخمک‌های فریز شده در تانک‌های مخصوص، در دمای منهای196درجه سانتیگراد نگهداری می‌شوند، اگر کیفیت تخمک‌ها مناسب باشد حتی تا مدت حدودا 10 سال نیز می‌توان تخمک‌ها را به‌صورت فریز شده نگهداری کرد. از نظر عوارض پس از عمل فریز تخمک، برخی عوارض مربوط به داروها هستند که وقتی توسط متخصصین نازایی دوز و نوع آنها تعیین شود، از میزان عوارض کاسته می‌شود، همچنین بسیار به‌ندرت عوارض داروهای بیهوشی در اتاق عمل دیده می‌شود که البته شیوع آنها بیشتر از آنچه درمورد همه انواع اعمال جراحی دیده می‌شود نیست. عوارضی مانند عفونت و خونریزی هم از عوارض پس از عمل تخمک‌گیری هستند که البته شایع نیستند و به‌طور کلی عمل تخمک‌گیری، از اعمال جراحی پرخطر محسوب نمی‌شود. هر زمان خانمی که دارای تخمک فریز است ازدواج کند و تصمیم به بارداری داشته باشد، ابتدا توسط متخصص نازایی ویزیت خواهد شد و در آن زمان مجددا از نظر بیماری‌های زمینه‌ای مانند فشارخون بالا، دیابت، بیماری‌های تیروئید و عفونی غربالگری می‌شود. اگر از نظر همه این موارد در شرایط فیزیولوژیکی مناسب باشد به او اجازه بارداری داده می‌شود. سپس ویزیت همسر ایشان، توسط همکاران محترم اندویورولوژیست انجام می‌شود و از نظر بیماری‌های زمینه‌ای و عفونی غربالگری می‌شود و آزمایش اسپرم ایشان نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد و درصورت مناسب بودن همه موارد، اسپرم همسر به تخمک (که از حالت فریز خارج شده است)، تزریق می‌شود. سپس جنین‌های تشکیل شده، به رحم خانم که از پیش با داروهای هورمونی تجویزشده توسط متخصص نازایی آماده شده است، منتقل می‌شود. با توجه به پیشرفت‌هایی که در روش‌های فریز تخمک به‌وجود آمده، امروزه شانس بارداری با تخمک فریزشده افزایش یافته است، به‌طوری‌که در برخی موارد نزدیک به همان شانس ایجاد بارداری حاصله از تخمک تازه است. البته یادآوری می‌کنم که برای تشکیل جنین علاوه بر کیفیت تخمک، کیفیت اسپرم هم بسیار مهم است وهرچه کیفیت تخمک واسپرم همسر خانم بهتر باشد، شانس بارداری بیشتر خواهد بود.
با وجود داشتن تخمک فریزشده تا چه سنی می‌توان برای بارداری اقدام کرد؟
همانطور که می‌دانید اگرسن خانم‌ها درموقع بارداری بالای 35سال باشد، عوارض بارداری بیشتر خواهد بود، درنتیجه به خانم‌هایی که به‌دلیل نیاز به جراحی کیست تخمدان، کانسر و... نیاز به فریز تخمک دارند توصیه می‌شود که درصورت ازدواج و معاینه توسط متخصص زنان، در نخستین فرصتی که اجازه بارداری داده می‌شود برای بارداری ودرصورت نیاز به استفاده از تخمک‌های فریز شده خود مراجعه کنند، در بیشتر مراکز وقتی سن خانم به حدود 49سالگی می‌رسد اجازه بارداری داده نمی‌شود زیرا در این سنین، بیماری‌های زمینه‌ای مانند فشار خون، دیابت و... سبب ایجاد عوارض در بارداری می‌شوند و می‌توانند سلامتی مادر و جنین را در مخاطره قرار دهند. البته مراکز محدودی در دنیا وجود دارند که اجازه می‌دهند به خانم‌هایی که بالای 50سال دارند و از نظر بیماری‌های زمینه‌ای سالم هستند، باردار شوند که تعداد آنها بسیار محدود است. در نتیجه به خانم‌ها توصیه می‌شود حداکثر تا سن 49سالگی، درصورت ازدواج و اجازه بارداری از طرف متخصص زنان، جهت استفاده از تخمک‌ها یا بافت تخمدان فریز شده مراجعه کنند.