بزرگنمايي:

آریا بانو - انگار تعدادشان روزبه‌روز بیشتر می‌شود؛ بچه‌هایی که مدام خواسته‌های مختلف از والدین دارند و اتفاقاً از هیچ هدیه و کاری هم خوشحال نمی‌شوند؛ چرا برخی از کودکان متوقع‌اند و پشت پرده این پرتوقعی چیست؟ کودکان امروز نسبت به کودکان چند دهه قبل فرق کردند و انتظار چیزهایی را دارند که یا مناسب سنشان نیست و یا خارج از حد معمول است مثل موبایل، کامپیوتر، لپ‌تاپ، انواع و اقسام اسباب‌بازی‌ها و ...؛ کودکان ذاتاً تنوع‌طلب هستند و دوست دارند آزاد باشند، به همه‌چیز دست بزنند و هر چیزی را که دوست دارند به دست آورند اما اجابت این درخواست‌ها، کودکان را به‌قدری پرتوقع می‌کند که طاقت شنیدن نه را ندارند و برای خواسته‌های رنگارنگشان، تنها انتظار شنیدن یک بله جادویی را دارند. در این مطلب به کمک پریسا قیاسی روانشناس کودک به بررسی پرتوقع شدن کودکان امروزی می‌پردازیم:
نقش والدین در پرتوقع شدن کودکان
خواسته‌های کودکان گاهی معقول و منطقی و در اکثر موارد غیرمعقول است اما رفع نیازهای نامعقول کودکان، آنها را پرتوقع می‌کند؛ قیاسی در این زمینه به تبیان می‌گوید: «کودکان امروزی بدون توجه به وضع اقتصادی خانواده، خواسته‌های خیلی زیادی دارند و روی خواسته‌هایشان پافشاری می‌کنند؛ وقتی به محیط خانوادگی این بچه‌ها نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که اغلب تک‌ فرزند هستند و والدین این کودکان می‌خواهند هر چیزی که کودکشان می‌خواهد در زندگی داشته باشد و یا حتی چیزهایی که خودشان در کودکی می‌خواستند و به آن نرسیده‌اند را، برای فرزندشان تهیه کنند؛ در حالی‌ که تهیه «هر آنچه کودک می‌خواهد» به کودک القا می‌کند که تو حق‌ داری هر چیزی که دوست داری را از ما بخواهی و برای رسیدن به خواسته‌ات پافشاری کنی و ما موظف به تهیه آن هستیم.»
تربیت کودک لاکچری باز
گاهی والدین چیزهایی را برای کودک تهیه می‌کنند که خواسته کودک نیست مثل برگزاری جشن‌های تولد خارج از عرف، دادن سیسمونی‌های اشرافی و تهیه اتاق‌هایی که با انواع و اقسام اسباب‌بازی‌ها انباشته‌شده است. قیاسی در این زمینه معتقد است: «تربیت کودک به این صورت، او را به مرحله‌ای می‌رساند که با داشتن هیچ‌چیز راضی نمی‌شود. در حالی‌ که قطعاً ما از ابتدا می‌توانیم بچه را با وسایل خیلی ساده سرگرم کنیم تا دیگر تمایلی به این‌گونه وسایل تجملاتی و خارج از عرف نداشته باشد.» 
بازی‌های ساده و دست‌ساز را جایگزین وسایل گران‌قیمت کنید. کودکان تنوع را دوست دارند و شما هر چیزی که برایش بخرید بعد از یک مدتی عادی می‌شود اما اگر اسباب‌بازی‌ها را بسازید همیشه راه برای تغییر و ساخت اسباب‌بازی‌های جدید دارید
این روانشناس کودک در رابطه با نحوه برخورد با کودکان پرتوقع می‌گوید: «اگر کودک برای خریدن چیزی پافشاری می‌کند، می‌توانید برای او توضیح دهید که مثلاً ما فقط روزهای جمعه خرید می‌کنیم. قرار نیست که هر وقت بچه چیزی خواست، بخرید. این‌گونه رفتارها و سختگیری‌ها در برابر خواسته‌های نامعقول کودکان، به آنها یاد می‌دهد که: اولاً قدر داشته‌هایش را بداند، دوماً برای رسیدن به خواسته‌هایش تلاش کند و این‌گونه نباشد که هر چیزی را خواست بلافاصله برآورده شود.»
پرتوقع شدن کودکان در خانه مادربزرگ!
گاهی والدین برای پرتوقع نشدن کودکان قوانینی دارند اما پدربزرگ و مادربزرگ‌ها قانون‌شکنی می‌کنند و با برآورده کردن خواسته کودکان، آنها را پرتوقع بار می‌آورند. مثلاً کودک اسباب‌بازی را می‌خواهد که والدین صلاح نمی‌دانند آن وسیله را تهیه کنند اما پدربزرگ یا مادربزرگ به دلیل علاقه زیاد به کودک حاضرند سریع آن وسیله را برای بچه بخرند و دلش را به دست آورند اما این‌ها باعث نقض قانون می‌شود. 
قیاسی توصیه می‌کند که در چنین مواردی بهترین راه‌حل این است که:
- خیلی محترمانه و مؤدبانه اطرافیانتان به‌ خصوص پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها را در جریان قوانینی که برایتان اهمیت زیادی دارد، قرار دهید. مثلاً: مامان! واقعاً ممنونم که بچه‌ام را بیرون می‌برید. فقط اگر قرار است برای خرید به‌ جایی بروید لطفاً هر چیزی که خواست برایش نخرید و به او بگویید که باید روزهای جمعه با پدر و مادرش به خرید برود.
- در جمع خانواده خود و همسرتان، به‌گونه‌ای که دیگران بشنوند، قوانین خاص را به بچه‌ها یادآوری کنید. مراقب باشید لحنتان کنایه‌آمیز نباشد.
- والدینتان را به خاطر خریدن چیزی برای فرزندتان سرزنش و محکوم نکنید زیرا با این کار آنها تصور می‌کنند اصول تربیتی‌شان را زیر سؤال برده‌اید و محبتشان را درک نکرده‌اید؛ در عوض دلایلتان را برای نخریدن بعضی چیزها توضیح دهید و اگر دیدید که برای هدیه خریدن و خوشحال کردن کودکتان پافشاری می‌کنند، صمیمانه به آنها بگویید که چه هدیه‌هایی مناسب فرزندتان است.
وقتی خواسته کودکان معقول است
گاهی خواسته کودکان معقول است، اما والدین توان مالی برای برآوردن آن درخواست را ندارند؛ در چنین مواقعی بیشتر والدین سعی می‌کنند صورت‌مسئله را پاک کنند و خواسته فرزندشان را نامعقول و غیرموجه جلوه دهند. قیاسی در این زمینه می‌گوید: «این بدترین شیوه برخورد است و فرزند نیز این موضوع را متوجه می‌شود. در این حالت، باید به عدم توانایی خود اعتراف کنید و دلیل آن را نیز برای کودکتان توضیح دهید. وقتی پدر و مادر توانایی برآورده کردن نیاز فرزندان خود را ندارند، همدلی فرزندان با آنها بسیار مهم است. ممکن است وضعیت مالی خانواده مناسب نباشد، در این صورت باید فرزند را با این شرایط آشنا کرد و همراهی‌اش را به دست آورد. باید از کودک بخواهید که باهم برای رسیدن به آن خواسته تلاش کنید. نباید خودتان را نسبت به خواسته فرزندتان بی‌تفاوت نشان دهید. این‌که فرزندتان احساس کند برای خواسته‌های او ارزش قائل هستید، در او آرامش و احساس اطمینان ایجاد می‌کند.»
قیاسی در ادامه می‌گوید: «اگر می‌خواهید کودک متوقعی نداشته باشید:
- بیش‌ از اندازه اسباب‌بازی و وسایل نخرید.
- به کودک یاد دهید که برای رسیدن به خواسته‌اش باید تلاش کند مثلاً باید پول‌هایش را جمع کند تا بتواند آن وسیله دلخواه را بخرد.
- بازی‌های ساده و دست‌ساز را جایگزین وسایل گران‌قیمت کنید. کودکان تنوع را دوست دارند و شما هر چیزی که برایش بخرید بعد از یک مدتی عادی می‌شود اما اگر اسباب‌بازی‌ها را بسازید همیشه راه برای تغییر و ساخت اسباب‌بازی‌های جدید دارید.»