بزرگنمايي:

آریا بانو -
وسواس احتکار چیست و چگونه می توان به فرد مبتلا کمک کرد؟! 3
٢١
٠
بیتوته / وسواس احتکار به رفتارهای افراطی انبار کردن اشیاء در انسان گفته میشود . در این اختلال، فرد بطور گریز ناپذیری اشیاء را جمع آوری می نماید و در دور ریختن اشیاء به درد نخور ناتوان است؛ تا جایی که نگه داشتن بی اندازه اشیا باعث در هم ریختگی و آشفتگی فضای زندگی وی و عدم دسترسی وی به تمامی فضای خانه میشود .
به تبع آن امور روزانه زندگی فرد مانند آشپزی، خوابیدن، نظافت و غیره مختل میشود . فرد مبتلا به وسواس احتکار حتی تصور دور انداختن مقداری از اشیا غیر ضروری را هم به ذهن خود راه نمی دهد. این اختلال یکی از شاخه های اختلال وسواس اجبار( OCD) است و میتواند زمینه ساز بعضی بیماری های جسمانی، پائین امدن کیفیت عملکرد فرد در زمینه های گوناگون زندگی و همچنین مشکلات مالی و اقتصادی شود.
علل اختلال وسواس احتکار
اختلال احتکار میتواند زمینه روانی و ژنتیکی و یا حتی اثرات محیطی باشد. گرچه بطور واضح مشخص نشده است که علل اصلی این اختلال چه چیزی میتواند باشد ولی آنچه که تحقیقات تا به حال نشان داده است، این است که مشکلات ژنتیکی، عملکرد مغز و وقایع استرس زای زندگی با این اختلال مرتبط اند. بعلاوه از نظر برخی روانشناسان اختلال وسواس احتکار با بیماری های روانی زیر هم مرتبط است:
افسردگی
عدم کنترل انگیزه های لحظه ای خرید و دزدی
اضطراب و تشویش اجتماعی
اختلال دو قطبی
ویژگی های شخصیتی
علایم بالینی وسواس احتکار بعضی از مبتلایان گمان میکنند که وسائلی که جمع اوری نموده اند ، بسیار ارزشمند است. بعضی دیگر جمع اوری وسائل را از دیگر اعضاء خانواد شان آموخته اند. تعدادی از این اشخاص به وسائلی که گردآوری نموده اند ، دلبستگی شدیدی دارند؛ بطوریکه عنوان میکنند که هر یک از این وسائل خاطره ای را زنده می نماید و فکر کردن به این خاطره ها برایشان ارامش و خوشحالی به ارمغان می آورد.
برخی اشخاص هم با شعار« هر چیز که خار آید، یک روز بکار آید» فکر میکنند که اشیائی که گردآوری نموده اند در روز مبادا به کارشان خواهد آمد. برخی دیگر از مبتلایان، زمانیکه با وسایلی که دور خود جمع نموده اند ، محاصره شوند، حس امنیت بیشتری میکنند . بعضی دیگر هم دوست ندارند اسراف کنند.
پیامدهای اختلال احتکار
رفتارهای احتکاری پیامد های منفی زیادی برای فرد بهمراه خواهد داشت که در ادامه به بعضی از آنها اشاره می کنیم:
به علل بهم ریختگی منزل، رعایت بهداشت عملا مقدور نیست. در نتیجه فرد امکان دارد به بیماری های جسمانی ناشی از الودگی دچار شود.
میل افراطی به خرید وسایل، فرد با مشکلات مالی جدّی رو به رو میشود .
احتکار اشیاء در منزل سبب میشود تا برای کارهایی مانند آشپزی، نظافت، راه رفتن، خوابیدن و... فضای کافی باقی نماند.
از کجا بفهمم همسرم اختلال احتکار وسواسی دارد؟
زندگی با همسری که دوستش دارید، ولی وسواس احتکار دارد بی نهایت سخت و ناراحت کننده است و بی تردید بر میزان صمیمیت در روابط اثر می گذارد.
احتمالا ترجیح دهید با دوستان و اقوام تان رفت و آمد نکنید، زیرا شرایط منزل تان را مناسب نمی دانید و زندگی در خانه ای که دوستش دارید برای تان سخت شود، چنانچه همسر شما ترکیبی از علایم گفته شده را دارد، حتماً باید وی را تشویق کنید که به دنبال دریافت یک کمک حرفه ای باشد. هر چه سریعتر جهت درمان اقدام شود، روند درمان موفقیت آمیزتر خواهد بود. احتمالا شما شلوغی و انباشتگی در اتاق همسرتان را احتکار وسواسی بدانید، ولی وی خود فکر میکند تنها اتاق اندکی بهم ریخته است. اگر مشکل شما هم همین است می توایند عکسی از این اتاق تهیه کنید و برای بررسی به یک روان شناس یا روانپزشک در این حوزه نشان بدهید.
درمان وسواس احتکار
دارو درمانی
تحقیق در مورد استفاده از داروهای ضد افسردگی که میزان فعالیت سروتونین در مغز را افزایش می دهد نشان می دهد برخی از اشخاص مبتلا به خوبی نسبت به این داروها واکنش نشان می دهند ولی عده ای نیز نسبت به آن ها عکس العمل نشان نمی دهند.
درمان های شناختی
این درمان نوعی مشاوره هستند که فراتر از یک" گفت و گو" به شمار می رود. در این شیوه درمان، درمانگر معمولاً به خانه فرد رفته و به آن ها می آموزد که چطور به درستی در مورد مایملک خود فکر کرده و در مورد آن تصمیم بگیرند. در مورد این شیوه درمان تحقیق زیادی انجام نشده و میزان تاثیر واقعی آن آنقدر مشخص نیست، ولی با مشاهده نمونه های موجود در درمان وسواس احتکار می توان چنین برداشت کرد که این شیوه درمان بیش از دارو بر اشخاص مبتلا به وسواس احتکار تاثیر داشته است.
درمان وسواس احتکار
چطور میتوانید به همسرتان که اختلال احتکار وسواسی دارد کمک کنید؟!
نباید ها
اشخاص دچار اختلال احتکار با فکر این که اشیاء جمع اوری شده را دور بیندازند دچار هرج و مرج و رنج میشوند . احتمالا وسوسه شوید یک روز همه ی این بهم ریختگی ها و اشیاء به درد نخور را دور بریزید و خودتان و همسرتان را راحت کنید. ولی درست مثل خیلی از اختلال های روانی، وادار کردن کسی برای تغییر، اغلب بی تاثیر بوده و حتی میتواند مشکل را شدیدتر کند.
وسایل را بدون رضایت فرد دچار اختلال احتکار وسواسی دور نریزید. شاید به نظر برسد اگر بدون رضایت وی این کار را انجام دهید و قدری عتاب و سرزنش شوید ارزش این را دارد که منزل تان را تمیز و منظم و به دور از این هرج و مرج ها ببینید و همسرتان هم مجبور میشود آرام آرام با این مسأله کنار بیاید، ولی دور ریختن وسیله ها نمی تواند غم و رنج شدید ناشی از از دست دادن وسایل را برطرف کند.
برای همین دور ریختن وسایل جمع اوری شده بدون اجازه و رضایت همسرتان در بلند مدت شیوه ی موفقی نیست و فرد احتکارکننده به احتمال بسیار زیاد خیلی زود به رفتار های گذشته اش برخواهد گشت. ضمنا همسرتان از شما ازرده و دلگیر و عصبانی میشود و این میتواند احتمال تمایل وی برای اقدام به درمان را کم تر کند.
انتظار نداشته باشید فرآیند درمان یا جمع و جور شدن منزل تان یک شبه اتفاق بیفتد. برای یک فرد دچار اختلال احتکار زمان زیادی لازم است تا به مرحله ای برسد که هم افکار و رفتار های اشتباه و هم پیرامونش را تغییر بدهد.
رفتار های وسواسی همسرتان را تقویت نکنید. هر چند دور ریختن وسایلی که همسر شما جمع اوری کرده فایده ای ندارد، ولی افزودن به وسیله ها وی و تقویت رفتار های احتکارآمیزش هم اصلاً درست نیست. به عنوان مثال اگر همسرتان عادت دارد جعبه ی وسیله ها را نگه دارد کادو ای به وی ندهید که در جعبه باشد.
تلاش نکنید بهم ریختگی های همسرتان را جمع و جور و منظم کنید. این کار شما تنها سبب میشود همسرتان نتواند به عمق و شدت مشکلی که دارد پی ببرد و با پیامدهای این عادت خود آن طوری که باید رو به رو شود.
انتظار نداشته باشید روند درمان، کامل و یکنواخت پیش برود. احتکار هم درست مثل رژیم گرفتن، ول خرجی، قمار و شراب خواری، عادتی است که درمان برای ترک آن میتواند گاهی پیش رونده و گاهی پس رونده باشد. صبور باشید و دست از تلاش برندارید. هیچ انسانی کامل نیست و توانایی های اشخاص هم یکسان نیست. شما دست از ابراز علاقه و حمایت خود از همسرتان برندارید و در کنارش باشید.
باید ها
اکنون که میدانید در برخورد با همسرتان که اختلال احتکار وسواسی دارد چه نباید بکنید، احتمالا این سؤال برای تان مطرح شود که آیا برای کمک به همسرتان کاری میتوانید انجام دهید. هر چند اختلالی که منجر به احتکار وسواسی همسرتان شده امکان دارد چیزی باشد که وی مجبور است باقی عمرش را هم با آن سپری کند، ولی خوشبختانه شما میتوانید قدم هایی بردارید که به همسرتان کمک کنید فضای منزل و زندگیتان را قابل تحمل تر کند.
همسرتان را تشویق کنید به دنبال کمک درمانگر باشد. شما نمی توانید کسی را وادار کنید برخلاف اراده اش رفتار کند( وسایلش ر دور بریزد)، اما میتوانید کمکش کنید یک مشاور درمانگر خوب پیدا کند.
در مورد اختلال احتکار وسواسی مطالعه کرده و اطلاعات کسب کنید. احتمالا بعضی از اطلاعات و مقاله هایی که دردسترس همه قرار دارند، تصویر اشتباهی از وسواس احتکار ارائه بدهند و درست راهنمایی تان نکنند. پس باید به دنبال منبع های قابل اطمینان باشید.
چنانچه همسرتان از شما کمک خواست دریغ نکنید. همسر احتکارکننده شما امکان دارد حین یا پس از درمان از شما کمک بخواهد تا بتواند وسایل تلمبار شده اش را دور بریزد. حتماً به کمکش بشتابید و هر کاری از دست تان برمی آید انجام دهید.
به حرف های همسرتان گوش دهید و تلاش کنید وی را به جهت رفتار وسواس گونه اش قضاوت نکنید، درست همان طور که کسی را بابت داشتن بیماری دیابت یا آسم سرزنش نمی کنید. احتکار یک اختلال روانی است و چیزی نیست که کسی انتخابش کرده باشد .
تغییرات مثبت را هر چند که کوچک و جزیی اند ببینید و به آنها اهمیت بدهید. احتکار وسواسی یک مرتبه ای بوجود نمی آید و یک شبه هم حل نمی شود. چنانچه می بینید همسرتان سعی میکند فضای کوچکی را تمیز و منظم کند یا سرانجام تصمیم گرفته که سراغ یک درمانگر برود، تشویقش کنید و حامی اش باشید. عشق و حمایت شما وسیله ای است برای کمک مؤثر به کسی که از اختلال احتکار رنج می برد.
جالب است بدانید از هر 50 آمریکایی یک نفر دچار اختلال احتکار وسواسی است و تنها 15 درصد از این اشخاص به دنبال درمان میروند . اثرات اختلال احتکار وسواسی شایع تر از آن است که فکرش را می کنید و هیچ راهکار صد در صدی و کاملی برای کمک به فرد دچار اختلال احتکار وجود ندارد، ولی صبر و محبّت و درک، کلید بهبودی است و تشویق همسرتان برای اقدام به درمان، قطعاً موثرترین قدمی است که میتوانید برای نجات زندگی مشترک تان بردارید