بزرگنمايي:

آریا بانو -
تاثیر طلاق بر فرزندان و راه هکارهایی برای کاهش آسیب ها
٣١٦
٠
بیتوته / مهم ترین کشمکشی که فرزندان بعد از طلاق والدین به آن دچار میشوند ، ترس از دست دادن پدر یا مادر با هم است. بزرگترین ترس بچه ها از این است وقتی که به محبّت پدر و مادر احتیاج دارند، والدین آن ها را ترک کنند و تنها بگذارند.
طلاق تمامی اعضای خانواده را دچار استرس میکند ، ولی برای فرزندان ناگوارتر است. تأثیر مستقیم طلاق بر فرزندان تولید عواطف آزاردهنده از جمله ترس، خشم، گیج شدن و بهت زدگی است.
دعوا و اختلافات والدین یکی از عوامل تعیین کننده و بسیار مهم در نحوه رفتار بچه ها بعد از جدایی یا طلاق است. والدین میتوانند با همکاری یکدیگر و بدون دخالت دادن فرزندانشان در اختلافات شخصی، کاری کنند تا بچه ها به طرز کاملا موثری، خود را با وضعیت تازه زندگی وفق دهند. از طرفی، بعضی والدین خلاف این کار را انجام داده و ازادانه به دعوا و نزاع خود ادامه می‌دهند که این مسئله، زمینه های بدرفتاری در بچه ها را افزایش میدهد .
این موارد بسیار منطقی است. کودکی را در نظر بگیرید که با دعوای والدین خود روبرو است و از آن تأثیر می پذیرد و از طرفی هم باید وضعیت جدید را تحمل و خود را با آن سازگار کند. جدایی یا طلاق والدین میتواند به آسانی سبب ایجاد استرس و بیماری افسردگی در بچه شود.
بعضی از مشکلات بچه های طلاق در زیر مورد بررسی قرار می گیرد.

ترس و حس نا امنی تأثیر طلاق بر فرزندان
حالت طبیعی زندگی هنگامی است که بنیان خانواده پا برجاست و فرزندان در کنار پدر و مادر خود زندگی می کنند؛ ولی زمانیکه طلاق بین زوجین اتفاق می افتد بیش ترین سختی های فرزندان بوجود می‌اید . از این جهت امکان دارد حس کنند امنیتی که فضای خانواده برای آنها داشت از بین رفته است.
این نا امنی در جنبه های گوناگون زندگی حس میشود و بسته به اینکه فرزندان با کدامیک از والدین زندگی میکنند ، اختلاف هایی با هم دارند. مثلا امکان دارد زمانی که فرزندان با مادر زندگی میکنند از بعد دنیوی دچار استرس شوند و حس کنند از نظر مالی ناامن هستند. همچنین برای رسیدگی به دروس خود امکان دارد حس کنند بدون وجود مادرشان نمی توانند کاری از پیش ببرند. بسته به اینکه هر کدامیک از والدین چه مسوولیت هایی در قبال فرزندان خود داشتند، این احساسات متمایز خواهد بود.
تأثیر طلاق علاوه بر این امکان دارد حتی اگر شرایط به وضعیت با ثبات برای فرزندان برسند، آنها نتوانند مشکلات گوناگون خود را برطرف کنند و حس امنیت را در خود بپرورند. در این صورت مدام فکر میکنند شرایط مساعد زندگی ثباتی نخواهد داشت و هر لحظه در انتظار بهم‌ریختن شرایط مساعد زندگی خود باشند. این مسأله امکان دارد در هر زمانی از زندگی فرد با وی همراه باشد.
خشم و از کوره دررفتگی تأثیر طلاق بر فرزندان
خشم هم یکی دیگر از مظاهر رفتاری است که بچه ها به خصوص در مدرسه های ابتدایی از خود نشان می‌دهند . گاه کودکان از والدین خشمگین هستند و آن ها را سرزنش میکنند . کودکان بزرگتر گاه آشکارا والدینشان را سرزنش میکنند .خشم کودکان گاه با زیر سؤال بردن قانون های خانه و یا وظایفشان جلوه گر میشود . گاه هم به صورت فعال فرزندان طلاق با کودکان دیگر به درگیری می پردازند.
حس بلا‌تکلیفی و تأثیر طلاق بر فرزندان
زمانی که طلاق رخ میدهد ، فرزندان دائم از این خانه به آن خانه جابجا میشوند . حتما داشتن برنامه ریزی درست برای این اشخاص قدری مشکل میشود . امکان دارد برنامه ی والدین بر ماندن فرزندان در یک خانه تأثیر بگذارد. از این جهت حس بلا‌تکلیفی و عدم برنامه ریزی برای این بچه ها میتواند ناراحت کننده باشد. تأثیر طلاق در عدم شکل پذیری شخصیت با ثبات سبب میشود که این اشخاص در زمینه های گوناگون زندگی نتوانند به آسانی تصمیم گیری کنند.
ایجاد زمینه های وسواس در دختران و پسران تأثیر طلاق بر فرزندان
وسواس تکرار بدون اراده و افراطی اعمال و کارهای روزانه است.

گوشه گیر شدن و کنار گذاشتن تمام دوستان تأثیر طلاق بر فرزندان
ممکن است نوجوانان به علت خجالت کشیدن از طلاق والدینشان ترجیح بدهند از دوستانشان فاصله بگیرند و تنها بمانند.
حس گناه تأثیر طلاق بر فرزندان
زمانی که فرزندان در سنین پائین قرار دارند احتمالا نتوانند آنقدر وضعیت بوجود آمده را تحلیل کنند؛ ولی یک مسأله برای کودکان بزرگتر بوجود می‌اید و آن هم حس گناه در معضل طلاق والدین است. معمولاً زمانیکه بچه ها دعواهای مجدد والدین خود را ببینند و در این دعواها به وفور نقش خودشان را پررنگ ببینند، بعد از طلاق حس گناه میکنند .
بعضی مواقع این اشخاص در دعواها طرف یکی از والدین را می گیرند و به دلیل علاقه ای که به دو طرف دارند، بعد از کنترل ناراحتی خود، دچار عذاب وجدان میشوند . همچنین امکان دارد فکر کنند ادامه زندگی و اسیب دیدن والدین شان بیش تر بخاطر حضور آنها در زندگی بوده است. از این جهت حس گناه در آنها عمیق میشود و استرس و اضطراب را برای آنها به دنبال خواهد داشت.
حسادت، سوءظن و سماجت تأثیر طلاق بر فرزندان
در نوجوانان خانواده هایی که والدین آن ها از هم جدا شده اند این حساسیت ها دیده شده است. این گروه از نوجوانان در در برابر همراهان و همسالان خود حساسیت بیش تر و زیاده از حد نشان می‌دهند .
تأثیر طلاق و از دست دادن انگیزه در فرزندان
زمانی که فرزندان طلاق وضعیت زندگی خود را آشفته می بینند انگیزه ای برای زندگی ندارند. این مسأله امکان دارد تا سالها پس از طلاق والدین هم ادامه داشته باشد؛ ولی در سال اول بیش ترین اثر را خواهد داشت. این مسأله باعث میشود تا تمرکز خود را از دست بدهند و در تحصیل خود هم دچار افت شدید شوند. فرزندان نمی توانند بر روی یادگیری دروس تمرکز کنند و از این طریق فشار زیادی را متحمل میشوند .
وحشت از زندگی تأثیر طلاق بر فرزندان
کودکی که والدینش از هم جدا شده اند، خانه را محل وحشت می داند و بیش تر در جستجوی پناهگاهی دیگر است؛ پناهگاهی که برای وی آرام بخش و محل امن و راحتی باشد.
حس عدم شایستگی و افتادن در دام دوست های ناباب بدترین تأثیر طلاق
فرزندان طلاق در اغلب مواقع اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهند و خیال میکنند مثل دیگر دوست های خود ارزشمند نیستند. از این جهت هر گونه درخواست غلط دیگران را هم نمی توانند رد کنند و از این طریق مشکلاتی عدیده در این مورد خواهند داشت.
افرادی که بعنوان دوست ناباب سر راه فرزندان طلاق قرار می گیرند از این ویژگی آنها سو استفاده میکنند و امکان دارد مشکلات اجتماعی زیادی را برای آنها به ارمغان آورند. تأثیر طلاق بر این اشخاص میتواند هم برای خودشان هم جامعه مشکل آفرین باشد. به خصوص اگر والدین درگیر مشکلات خودشان باشند و نتوانند توجه کافی به این اشخاص داشته باشند وضعیت بدتر و خطرناک تر خواهد شد.
برای کاهش تأثیر جدایی بر فرزندان
از افراد دیگر کمک بگیرید
روابط شما با والد دیگر( پدر یا مادر) به انتهای خود رسیده و زندگی شما دچار تغییر چشمگیری شده است. از دیگران کمک بگیرید. این کمک میتواند از سمت خانواده، دوستان، رهبران مذهبی، روان درمانی یا ترکیبی از این موارد یا هیچکدام از آنها باشد. بسیار مهم است که در این زمان حیاتی و مهم، کمکی را که احتیاج دارید دریافت کنید. بدین ترتیب میتوانید با ارامش درونی بیشتری به راه خود ادامه دهید و زمینه برای همکاری با شریک زندگی قبلی تان و انجام وظیفه پدری یا مادری شما فراهم میشود .
در مورد طلاق با فرزندان حرف بزنید
اگر آن ها به میزان کافی بزرگ شده اند و معنی و مفهوم زندگی مشترک را می فهمند ، میتوانید با دیدی باز شرایط موجود را برایشان توضیح دهید. سن فرزندان، تعیین کننده نحوه بیان و نوع مطالبی است که در طی گفته های خود باید به آن ها اشاره داشته باشید.
بچه ها را مجبور به انتخاب نکنید
هیچوقت کودکانتان را مجبور نکنید بین شما و همسر سابقتان قرار بگیرند. اینکه برای انتخاب بین والدین یا رد و بدل کردن پیام به فرزندانتان فشار بیاورید، اصلاً رفتار درست و مناسبی نیست. در کودکانی که به این رفتارها روبرو میشوند ، امار بیماری افسردگی و استرس بسیار بالاست.

روابط سالم و به دور از تنشی با فرزندتان داشته باشید
رابطه مثبت، رابطه گرم و صمیمی و کاهش تنش بین فرزند و والدین به بچه ها کمک میکند که راحت تر و سریعتر با طلاق کنار بیایند. با این رفتار احتمال مبتلا به بیماری افسردگی در فرزندان خانواده کاهش یافته و به حفظ عزت نفسشان کمک میشود .
تلاش کنید متناسب به سن و وضعیت فرزندتان، قوانینی برای زندگیتان تنظیم کنید.
از نزدیک بر نوجوانان نظارت کنید
زمانی که والدین توجه دقیقی به آنچه که نوجوانان انجام می دهند، داشته باشند، کم تر احتمال مشکلات رفتاری بعد از طلاق وجود دارد . این بدان معنی است که احتمال استفاده از مواد مخدر و مشکلات تحصیلی کم تر میشود
فرزندتان را توانمند کنید
کودکانی که در توانایی خود شک دارند و یا خود را قربانی میدانند ، بیشتر ممکن است که مشکلات سلامت روان را تجربه کنند. به فرزندتان اموزش دهید که وی قابلیت های ذهنی زیادی دارد که باید آن ها را پرورش دهد.
سعی کنید که با فرزند نوجوانتان روابط صمیمی تری داشته باشید
برای اینکه بهتر بتوانید بر زندگی نوجوانان نظارت داشته باشید، بهتر است بیش تر به آن ها توجه کنید و ببینید با چه کسانی وقت می گذرانند.
ایجاد سازگاری بین بچه و همسالانش
بچه ها معمولاً از زمینه طلاق پدر و مادر خود خجالت می کشند و از درمیان گذاشتن این مسئله با هم سال و سال های خود به شدت می هراسند. فرزند شما چطور می تواند این مسئله را با همسالان خود مطرح کند؟ این امر چه تاثیری در روابط وی با جمع دوستانش می گذارد؟ آیا مجبور میشود دوست های گذشته خود را ترک کرده و در پی پیدا کردن دوست های جدیدی براید؟ لازم به یادآوری است که نقش والدین در فهماندن این تغییر غیرمنتظره به فرزندان از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
به دنبال علایم استرس در فرزندان خود باشید
ممکن است فکر کنید که فرزندتان در جریان اختلافات شما با همسرتان با مشکلی روبرو نشده است ولی این اتفاقی است که معمولاً شاهد آن هستیم. چنانچه متوجه تغییرات در رفتارهای فرزند خود یا احساسات وی( از جمله کاهش ابراز احساسات) و یا استرس و اضطراب شدید؛ باید فکری به حال این مسئله کنید.
توجه کنید که اغلب بچه ها در این وضعیت دچار استرس خواهند شد و این یک مسئله طبیعی است. آنها فراز و نشیب هایی را تجربه خواهند کرد ولی شما باید مراقب آنها باشید و اثرات منفی را به حداقل برسانید.
به فرزندتان قوت قلب بدهید
کودکانی که به توانایی هایشان شک دارند، به شدت تحت تأثیر تغییرات قرار می گیرند به دلیل آن که خودشان را قربانی میدانند و بیش تر از سایرین دچار مشکلات روحی روانی میشوند . به فرزندتان یاد بدهید که هرچند کنار امدن با طلاق کار سختی است ولی وی قدرت آن را دارد که با این مسأله کنار بیاید.
در برنامه های اموزش والدین شرکت کنید
برنامه های زیادی برای کمک به کاهش تأثیر طلاق در بچه ها وجود دارد . والدین باید در کلاسهای روانشناختی مختلف شرکت کنند تا بهتر بتوانند به کودکانشان کمک کنند.
مرزها و قوانینی برای رابطه با همسر قبلی خود تعیین کنید
بسیار مهم است که در مسایل مهم مثل انتخاب مدرسه و شرایط سلامتی بچه با همسر قبلی خود به توافق برسید ولی لازم نیست در مورد هر چیز نظری مشترک داشته باشید. هر یک از والدین باید بتوانند به روشی که مناسب میدانند از فرزندشان نگهداری کنند و شریک دیگر زندگی نباید در مسایل کوچک و جزیی مداخله کند.
به عنوان مثال امکان دارد نظر شما این باشد که بچه تکالیف مدرسه خود را تنها پایان هفته ها انجام دهد و والد دیگر دوست دارد تمامی تکلیف ها کم کم و در زمان هفته انجام شوند. هیچ کدام از این تصمیمات کاملا درست یا اشتباه نیستند.
همچنین باید مرزهایی برای روابط خود با همسر سابقتان تعیین کنید. به یاد داشته باشید که دیگر بعنوان یک خانواده با هم زندگی نمی کنید، بنابراین بعضی مسایل حریم شخصی باید رعایت شوند.